Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος

Ελλάδα / Τουρκία / Κύπρος | Αναρχική Ιστορία | Κριτική / Παρουσίαση Wednesday March 15, 2006 16:25 by Dmitri - Anarkismo outetheos at yahoo dot com dot au

Ένας αναρχικός του 19ου αιώνα

* Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Contact», Νο 6, Φλεβάρης-Απρίλης 2004

Γιος του ιστορικού Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου. Γεννήθηκε στην Αθήνα, το 1831, και σπούδασε Νομικά. Σε ηλικία μόλις 23 χρόνων, ανακηρύχθηκε διδάκτορας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθήνας. Ταυτόχρονα, άρχισε να εξασκεί και το δικηγορικό επάγγελμα και μάλιστα είχε αναλάβει την υπεράσπιση των τότε εξεγερθέντων εργατών των ορυχείων Λαυρίου.

Ασχολήθηκε συστηματικά με τη μελέτη των αρχαίων Ελλήνων και Λατίνων συγγραφέων και με μελέτες ιστορικού και φιλολογικού περιεχομένου. Το σημαντικότερο έργο του ήταν η «Συνοπτική Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως», που προξένησε σάλο και αρκετά σχόλια την εποχή εκείνη ανάμεσα στους κύκλους των ιστορικών και διανοουμένων, εξαιτίας των αρκετά προωθημένων ριζοσπαστικών του απόψεων. Έγραψε τρεις ποιητικές συλλογές, αλλά αρνιόταν επίμονα να παίρνει μέρος σε ποιητικούς διαγωνισμούς, όπως επίσης και το να του απονέμονται βραβεία. Η ποίηση του Δημ. Παπαρρηγόπουλου χαρακτηριζόταν από μια μελαγχολία και απελπισία και από πολλούς μελετητές παρουσιάσθηκε ως ένας από τους προδρόμους των Κώστα Καρυωτάκη και Μαρίας Πολυδούρη, όχι μόνο για τον τρόπο γραφής του, αλλά και για τον τρόπο ζωής του.

Έγραψε και δύο θεατρικές κωμωδίες. Η μία, η «Συζύγου Εκλογή», μεταφράστηκε στα γαλλικά από τον Αιμίλιο Λεγκράν και ανέβηκε με επιτυχία στο Παρίσι, ενώ η άλλη, η «Αγορά», ανέβηκε στην Αθήνα το 1871, αφού πριν είχε κυκλοφορήσει σε αυτοτελή τόμο.

Υπάρχουν, επίσης, κάποιες απόψεις ιστορικών, ότι αυτός ήταν ο συγγραφέας του άρθρου με τίτλο «Αναρχία», που το πρώτο μέρος του δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Φως», του αναρχίζοντα Σοφοκλή Καρύδη, στις 9 Σεπτέμβρη 1861. Δέκα χρόνια αργότερα, το 1871, ο Δ. Παπαρρηγόπουλος κυκλοφόρησε ένα κείμενο, με τίτλο «Σκέψεις ενός ληστού ή η καταδίκη της κοινωνίας». Στο κείμενο αυτό περιγράφονται οι απόψεις του συγγραφέα για τη δράση των ληστών στην ύπαιθρο και καταδικάζει την κοινωνία των ανισοτήτων και των διαχωρισμών στην τότε ελληνική επικράτεια. (σ.σ.: Το κείμενο αυτό έχει κυκλοφορήσει κατά καιρούς και με την ευθύνη του Λεωνίδα Χρηστάκη, ενώ η πιο πρόσφατη έκδοση του έχει γίνει από τις εκδόσεις «Ελεύθερος Τύπος»).

(Αν και πρέπει να γίνει συστηματική καταγραφή, έρευνα και παρουσίαση του ζητήματος της κοινωνικής ληστείας, η οποία είχε πάρει τεράστιες διαστάσεις εκείνη την εποχή, λόγω της μεγάλης και εκτεταμένης δραστηριότητας των ληστών στον τότε «ελλαδικό» χώρο, να σημειώσουμε ότι ίδιοι οι ληστές θεωρούσαν τους εαυτούς τους συνεχιστές των κλεφτών, πριν και κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821. Οι περισσότεροι είχαν αντιεξουσιαστικά χαρακτηριστικά, καθώς ήταν αδούλωτοι, ασυμβίβαστοι, ανένταχτοι, με ένα ιδιαίτερα αυξημένο αίσθημα κοινωνικής δικαιοσύνης. Αρβανιτοβλάχικης ή σαρακατσανέικης καταγωγής οι περισσότεροι, έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στις μετέπειτα εξεγέρσεις των χωρικών και του πληθυσμού της υπαίθρου ενάντια στην εξουσία. Ρουπακιάς, Χοσάδας, Μπαλάφας, Γιαταγάνας, Μπαλατσός, Ντερέκας, Καλαμπαλίκης, Βελέντζας, Νταβέλης, Αρβανιτάκηδες, Χατζημπύρος, Σαρμανιώτης και μετέπειτα Γιαγκούλας, Μπαμπάνης, Τζιαμίτας, Καντάρας, Κατσέλης, Βελόνης, Λιόλιος, Λεβέντης ήταν μερικοί απ’ αυτούς. Η μόνη εργασία για το ζήτημα αυτό που έχει κυκλοφορήσει έως τώρα είναι η μπροσούρα του Ελευθεριακού Στεκιού «Πικροδάφνη» από το Μπραχάμι, με τίτλο «Η κοινωνική ληστεία στον ελλαδικό χώρο 1830-1930», και η οποία κυκλοφόρησε το καλοκαίρι του 2002).

Ο Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος πέθανε σε ηλικία 32 χρόνων, το 1873, αφού αρνήθηκε να παίρνει τροφή, προχωρώντας σε μια, πρωτόγνωρη για την εποχή του απεργία πείνας, και μετά από 37 μέρες πέθανε εξαντλημένος.