What Is Sky Anarchy?
Sky Anarchy is a new adventure. It's part of a wider project of addressing the issues of aviation and its relationship with anarchy and the left in general. Through this I hope to open up our movement to the possibilities and hopefully to educate our comrades on aviation past, present, and it's hypothetical future. All feedback is welcome.

Submitted by Jacob Hutchison on March 24, 2023

Premise
Anarchism is a rich tradition filled with nearly endless volumes on theories of how to create a better world. Millions of pages, in hundreds of languages, from virtually every country on earth have contributed to this library of work. So many futures, so many ways to organize humanity, many ways in which talents and affinities have contributed, limitless possibilities.

All of that said, very little has been said of one of humanity's greatest achievements; aviation.

There are many reasons for this I'm sure; aviation has an admittedly bloody history, it's most memorable accomplishments have been defined by war. Reasonable concerns about climate change have put airplanes in the crosshairs of environmentalists. In a world where carbon emissions are rising, airplanes have come to symbolize post-imdustrial excess, something contributing to a seemingly inevitable catastrophe.

I hope to address these concerns and open up a discussion in anarchist circles about aviation. This is not meant to be comprehensive, but ongoing. I hope this helps stimulate a wider project to incorporate aviation, air travel, aircraft, and air infrastructure into out visions of an anarchist future.

Does anarchism have a history in aviation?
Like much of aviation, the anarchist connection to flying has its roots in war. In 1917, a revolution that overthrew the Czar and led to a civil war in Russia, saw the rise of one of the most successful anarchist movements in history; the Revolutionary Insurrectionary Army of Ukraine, also known as, the "Black Army."

Very quickly this army seized large swaths of territory in Eastern Ukraine and very rapidly collectivized land for the peasants. The Russian Empire was in retreat and in its path a whole host of possibilities opened up, these would eventually lead to the formation of the Soviet Union. This small army made a lot of progress in large part to the collapsing institutions around them.

Like guns, trains, wagons, fortifications, and ships, the revolutionaries seized airplanes as well. The Red Army established the Workers' and Peasants' Red Air Fleet in May of 1918. The Russian Empire didn't have a large air force during the First World War, so much of this history is overshadowed by the battles on land and at sea. However, extensive air operations also took place with bombing and reconnaissance being carried out by all sides.

This included the anarchists; by 1920 even the Black Army had gotten its hands dozens of airplanes. Between 1918 and 1920, they had acquired several Nieuport 23s, Anatra DS Anasals, Farman HF.30s, DeHavilland D.H.5s, and Sopwith 2½ Strutters. The force consisted of over 20 aircraft at its height and was able to carry to out effective reconnaissance for the Black Army.

While the anarchist movement in Ukraine was eventually defeated, it showed anarchists have an aviation tradition. One that should be remembered.

How do we create aviation safety with a central regulatory authority?
The fact is, safety regulations have made aviation today one of the safest industries in the world. Extensive maintenance, minimum standards of training, manufacturing requirements have made flying so safe we largely take it for granted when we board an airline.

While this is true, as anarchists we have to consider this is true of many things and yet we know we can do better. Currently there are multiple national and international regulatory bodies that govern aviation. Organizations such as the International Civil Aviation Organization (ICAO), the Federal Aviation Administration (FAA), the European Union Aviation Safety Agency (EASA), and multiple Civil Aviation Authorities (CAA) around the world. These organizations write the rules and create policies that establish minimum safety and competency standards for every aspect of aviation. All of them have an origin in the early 20th century when aviators and passengers demanded a more responsible aviation industry.

What is wrong with how things are?
Like so many industries, things that may come from sincere intentions to make it better, safer, and more efficient often become bureaucratic bloat. The FAA in the United States is a massive organization with tens of thousands of employees. Unelected officials, only accountable to cabinet secretaries are who author and enforce aviation regulations. These regulations are often of very little relevance and do little to make aviation either safer or more efficient. The people creating them are usually not pilots, mechanics, or air traffic controllers and their only experience is in managerial work.

Another huge problem is the graft that comes with the profit motive. There have been frequent complaints of regulatory capture. Federal aviation regulations often favor large airlines. Fines and penalties that can be easily covered by the big carriers are burdensome and prohibitive to general aviation (GA) pilots and mechanics. This has overall driven down the level of safety, drive up costs, and lowered the overall confidence in the airline industry and in aviation as a whole.

This is by no means an exhaustive list of problems in aviation regulatory governance, but these are arguably the most important. In both cases we have unelected, unaccountable bureaucrats collaborating with unelected, unaccountable business executives, neither of which have any experience in aviation outside of managing the industry.

So what's the alternative?
The possibilities are many. Perhaps a good question to start with is, who better to regulate aviation than the people with the most "skin the game"? Pilots, aircrew, mechanics, air traffic controllers, and even passengers have as much stake in making aviation as safe, efficient, environmentally clean, and comfortable as possible.

In an anarchist society, aviation could be governed by affinity groups and spokes councils of people who are enthusiastic for aviation. Democratic accountability is a major concern that could be addressed through local, regional, and confederal councils of delegates recallable at any time that hash out rules and regulations. The various levels could create standards both on a universal basis and also that conform to local conditions.

Under the current regime, regulations are often passed with very little oversight or input from industry experts. They often ossify into fixed rules, even when technology and experience has evolved beyond them. They are done frequently from an attitude of trying to avoid liability than to keep people safe. With horizontally organized, worker and affinity managed, and democratically accountable institutions, we can achieve so much more.

How do we reconcile aviation with climate change?
It shouldn't be controversial to state that aviation isn't carbon neutral. Airplanes, helicopters, and even balloons burn fossil fuels just as cars, ships, and trains do. They contribute to climate change like any of the above.

As aviators we need to be mindful of this and recognize the crisis we're facing. This does not mean engaging in individual moralizing or playing the blame game. We, like everyone else, have a stake in the future of our planet and we should contribute to the solutions.

Can we do better than fossil fuels?
The goal is a future beyond fossil fuels. Aviation is part of that future. It's been 240 years since humanity first took flight in a balloon and 120 years since we flew our first airplane. We've made so much progress since then, as far as fuel efficiency and efforts to grow beyond fossil fuels. This is not something to hang our laurels on; we have much work left to do.

As previously stated with regulations, this is better done democratically than hierarchically. It's no mystery one of the biggest roadblocks keeping us tied to fossil fuels is that the capitalist mode of production keeps us tied to it. The profit generated, the rejection of alternatives due to cost, and the disregard for life on earth are reasons why, despite many alternatives already existing, there has been pitifully little investment in alternatives to fossil fuel.

This is by design and by extension it means that liberating ourselves from fossil capital is the abolition of capitalism itself. Anarchists are largely aware that is the ultimate and lasting solution to the prison of fossil capital (and capital in general). That means air anarchy will need to work with wider revolutionary movements as a whole and not just imagine its future in a vacuum. Social revolution is necessary to the survival of our species.

What are the alternatives to fossil fuels?
The aviation sector as a whole has made statements and commitments to using alternatives to fossil fuel. The shackles of fossil capital have made it difficult to follow through on this, and has slowed progress, but there are solutions both hypothetical and existing.

Getting into the details isn't the goal of this, but there are several existing alternatives. Electric power has been the subject of much research and development, especially for short haul and urban air mobility. The rise of biofuels and hydrogen have also been promising in the realm of breaking us free of fossil fuel dependence.

Sailplanes and motor gliders can operate with very little powered flight. Blimps have been explored as an option for passenger travel. There's growing work as mentioned above electric aircraft, particularly electric vertical take off and landing (evtol). Ekranoplan (Russian for "screenglider"), is a form of flight that utilizes ground effect, a form of high efficiency lift that happens close to the ground. These are especially useful on seas and ocean along coastlines and between islands. This concept has been tested in Singapore as a possibly viable means of intercoastal travel.

All of these are existing technologies, all of them are technologies trapped behind the demands of capital. The capitalist aviation industry cannot pursue these alternatives due to the economic risk to investment. That means we need to.

What does anarchist aviation look like?
Let's dream about the possibilities for a moment. The short history of aviation has brought us all kinds of forms. Only a few have become mainstream in the capitalist mode of production. As we've also seen, anarchists have an a rich aviation history as a tool of liberation.

There have been hypothetical proposals in the solarpunk artistic scene, of an anarchist future where air travel is done by blimps. Imagining a slower paced society, where travel is easy to access and delays are no trouble. Possible futures where electric aircraft are used regularly in short distance travel. Solar powered planes, gravity planes, and hoverbikes criss-crossing the sky. Of exploring a borderless, stateless, classless world by air.

There are also things we can do right now to incorporate anarchism into aviation. We can organize anarchist flying clubs, pilot's associations, and unions. There are non-anarchist organizations that can act as a template, like the Aircraft Owners and Pilots Association (AOPA) and many flying clubs around the world. In addition to creating our own organizations we can join these existing formations to promote anarchism within them as well. Another avenue is to join radicalize the airline unions. In addition to existing airline unions we can help organize other unions within aviation, such as charter pilots, corporate pilots, air medical, and others. Labor organizing has long been a path of agitation within anarchism there's no reason aviation should be an exception.

These organizations in addition to focusing on aviation education, training, and safety, can also use their collective power for agitation and mutual aid. It would be a way of attracting anarchists to aviation and aviators to anarchism. Most importantly it would get more people in aviation invested in contributing to the social revolution we need to fight climate change and liberate ourselves from fossil capital.

Conclusion
Aviation is not incompatible with anarchism. Flying is part of anarchist history and of humanity's pursuit for ultimate freedom. Anarchists should embrace aviation as both a tool of revolution and as revolutionary itself.

This is only the beginning of what is hopefully a larger project. The hope is to get the input of other anarchist aviators and aviation enthusiasts. Like every other institution we can do better and the answer is always solidarity!

Yo

An article examining the underlying link between disasters.

Disasters have always happened and always will. Sad, but true. Since they cannot be entirely avoided, the focus should be on whether a particular economic and political system exacerbates or creates more of them. We live under capitalism. It is a system built on profit-driven private ownership. Within this economic system, the state sometimes modifies the worst excesses that result from the profit motive, but basically exists to reinforce and maintain things as they are. I want to briefly examine how well capitalism stands up when it comes to the issue of disasters.

Take the Grenfell Tower fire in London, in June 2017, in which 72 people died, as an example.

The Grenfell Tower was built to the building codes at the time it was constructed in 1974. It had one stairwell to access the building and no fire sprinklers. The sprinklers were added later. So, too, were gas pipes. The problem was they were placed in the stairwell. The pipes supplying both water and gas narrowed the stairwell to the point it was inadequate in the event of a disaster.
Fire drills were conducted. However, unlike those in many other places, the advice was to stay put unless the residents were in an apartment that was on fire or in a surrounding apartment.

The reasoning behind this strategy is sound enough according to the National Fire Chiefs Council in the United Kingdom https://www.nationalfirechiefs.org.uk/stay-put-position). However, it is not flawless.

The solid construction of the Grenfell Tower meant the fire was unlikely to spread before firefighters arrived. Evacuating only those directly at risk from the fire ensured that the stairwell was not jammed full of residents trying to get out and fire crews trying to get in. However, the fire drills did not consider the closure of nearby fire stations due to restructuring. It also didn’t factor-in the possibility the fire might spread outside the building. So, by the time fire crews got to the Tower it was already well ablaze. This meant that many residents didn’t know what to do when confronted by fire coming from the outside the building.

While all these factors contributed to the death toll there were four key things that caused most of the deaths according to the article https://www.firedoorscomplete.com/news/has-fire-safety-changed-since-grenfell

1. Overconfidence in the ability of the building to withstand a major fire.

2. Decades of neglect. The result was that electrical fires and other maintenance issues were common enough to be highlighted as a potential cause of a fatal fire by the building’s tenant’s group in an article published in their newsletter in November 2016. That included fire doors that didn’t function properly and expired fire hoses and other equipment that didn’t work properly, if at all.

3. The use of cheap aluminium cladding on the exterior that wasn’t fireproof. For £2 per metre extra the owners could’ve installed fireproof cladding (https://www.theguardian.com/uk-news/2017/jun/16/manufacturer-of-cladding-on-grenfell-tower-identified-as-omnis-exteriors ).

4. Over-reliance upon the “stay put” fire drills without a second plan in the event the “stay put” option wasn’t possible.
It was a design flaw in the cheap cladding put on the outside of the building (to make it look nicer for the wealthy neighbourhood that surrounded it) that made it act like a chimney when it caught fire. A fire that started on the 4th Floor ignited the aluminium and flames raced up the side of the building and fanned out at the top. The result was it incinerated the top floors before the residents had any chance to get out.

Twelve years earlier in September 2005 an even bigger disaster that was decades in the making, occurred in New Orleans, Louisiana, in the United States. The city was struck by Hurricane Katrina, a Category 5 Hurricane. Nearly 2,000 people died and thousands more had their lives disrupted.

In the 1960s the United States Army Corps of Engineers built a network of levees to prevent the sort of flooding caused by hurricanes in and around New Orleans. Due primarily to being built by army engineers on a huge scale it was assumed the levees could withstand anything that nature threw at them. What most did not know was that the levees were never designed to withstand a hurricane the strength of Katrina, let alone a moderate-strength one.

During the inquiry into the hurricane and its aftermath, it was revealed the engineers who designed and built the dams did so to the most conservative estimates of the kind of flooding that a hurricane could cause. Saving costs and the construction of a little used canal to the Port of New Orleans both played major roles in turning Katrina into the deadly disaster it became. (https://www.washingtonpost.com/archive/politics/2005/10/24/investigators-link-levee-failures-to-design-flaws/d6dc41b1-4c31-4040-a692-0b6ba9bfb36f/ )

This over-confidence in the structures built by the military led to the neglect of the levees. Maintenance was either minor or non-existent. Residents in the lower-lying wards began to report water seeping through the base of nearby levees. Despite this, their concerns were dismissed. More remarkably, when one of the companies responsible for levee construction highlighted problems with the ground upon which they were built, they were ignored.

Indeed, the Washington Post article pointed out that:
“Reports of problems with the soft underlayer began to surface even before the floodwalls were finished. In 1994, the now-defunct Pittman Construction Co., a New Orleans firm involved in levee construction, claimed in court documents that floodwall sections were failing to line up properly because of unstable soils. An administrative law judge dismissed the complaint on technical grounds in 1998, without specifically addressing the allegations about weak soils.”

Those failures largely occurred in the very wards where concerns about water seepage and other issues were raised.
The callous failure to evacuate those people who didn’t have their own transport – mostly working-class Black families and the poor – despite the fact there were vehicles that were available to evacuate them also contributed to the large death toll.

After the hurricane had passed through, those people went to evacuation sites, including a stadium. However, the destruction of water and sewerage infrastructure (which was partly the result of neglect) and the flood damage to road and rail links made it difficult to get food, water, and medical supplies to the evacuation centres.

After immense pressure, President George W Bush later admitted the failure of the relevant authorities to respond effectively to the disaster. In his own case, he had been on holiday when the disaster struck. Instead of immediately reacting to what had become “Baghdad on the Bayou”, he went to the opposite end of the country and didn’t even watch the aftermath on TV (Nick Bryant, ‘When America Stopped Being Great’, 2020, p.205)

In Aotearoa, we could get smug by thinking that such things could not happen here. The devastating floods that hit Auckland at the end of January 2023 and Cyclone Gabrielle only a couple of weeks later, showed that over-confidence, neglect through the failure to maintain facilities, and penny-pinching weren’t just confined to other places. Such tendencies are just as strong here.

No one could’ve predicted just how much rain would fall in Auckland in such a brief time. Likewise, how much flooding and landslides would be caused by Cyclone Gabrielle shortly afterward. However, like the two previous disasters discussed above, the factors that would lead to four deaths in the Auckland floods and eleven deaths (at the time of writing) as the result of Cyclone Gabrielle were decades in the making.

In Auckland, the stormwater drainage systems were known to be woefully inadequate and in desperate need of an upgrade. The planned upgrades were canceled in 2020 because of the Covid-19 pandemic and the cost of such work.

Elsewhere, similar problems with inadequate stormwater drainage systems, road networks that had often not been maintained for years (if not decades) and a privatised telecommunications and power network that was already struggling to cope with increased demand were known to people in charge of these essential infrastructures. The problem was those in charge were more concerned with reducing costs than maintaining or upgrading those services.

As a result, they all failed at the very time they were needed most. Indeed, with nearly all information being broadcast by the Internet or television it was impossible for people who had lost power – and therefore access to the Internet and phone networks – to access information or to call 111 or other emergency numbers.

None of these disasters were deliberate acts in the sense of anyone consciously causing them. Yet all three resulted in the loss of life that was largely preventable. All three disasters were the product of overconfidence in the ability of structures (and infrastructure) to withstand anything. This was despite decades of neglect resulting from that over-confidence and a penny-pinching mindset. This led to those organisations entrusted with maintaining these structures ignoring warnings. Why? It was cheaper to discredit the complainers than to fix the problems.

The Grenfell Tower was owned by the Royal and Kingsbridge Council. The levees are owned by the U.S. military. The stormwater drains and other infrastructure that failed in Auckland are owned by different councils. They were all neglected by various forms of government. The latter were convinced they knew what was best. They ignored warnings that, had they been listened to and acted on, would’ve reduced the level of destruction. Most of those who died wouldn’t have. However, governments have a long record of not listening or acting on what ordinary people say.

The three examples may look unrelated due to their relative scales and the geographical and chronological separation between them. However, there are links between how they were caused and how they played out. What occurred were not exceptions. There are many instances that could’ve been included here that would also have reflected the end result of a systemic obsession with the bottom line and indifference towards the mass of humanity. This isn’t about geography, nature, timing, or ‘bad people.’ It’s about a way of organising society that causes problems that either wouldn’t exist or otherwise greatly magnifies those that could be contained.

Is there an alternative? Could things be different?

Infrastructure isn’t easy to sort out. It can sometimes take years to see anything completed. It can be even longer to see the infrastructure subjected to the ultimate tests that nature and stupidity can throw at it. Housing, road, and rail networks; water and sewerage systems; telecommunications and electrical networks; and other infrastructure can’t be constructed and maintained by enthusiastic volunteers. There will be a need for professional and efficient organisation to deal with infrastructure that can handle the challenges posed by global climate change and population growth.

Anarchism is not a rejection of organisational structures. They will still exist in a free society. However, the people doing the work will do so because they see the need for it. The people directing what must be done will be doing so based on their expertise. They will only be directing things as long as the task at hand is being undertaken and the people taking direction from them agree to do so. Once the task is completed the experts cease to be directors. In short, there will be no managerial class.

Anarchism is not driven by profit, political expediency, or bureaucracy. So, many of the causes of deadly disasters would be eliminated. It does not shun expertise and values direct democratic control and collective ownership, so the quality and effectiveness of infrastructure would improve. We would look at the bigger picture by examining if other measures could be used to prevent disasters. Measures such as stopping the destruction of wetlands as wetlands can absorb a lot of water thus reducing (or eliminating) flooding in built-up areas. Another might be not building on flood plains and other areas prone to flooding. Another would be constructing buildings using fire-proof and sturdy materials that will do the job.

Scott Crow is an Anarchist who helped found the Common Ground movement that emerged in New Orleans immediately following Hurricane Katrina. His recording of this work provides an example of what can be achieved at a grassroots level. The group demonstrated that when governments and other official organisations fail, people can and do, mobilise, and focus on what’s important. Common Ground came from nothing and managed to build up a movement that provided shelter, food, medical care, and other short-term needs. Crow pointed out the challenges and what could go wrong with such organising.(https://blog.pmpress.org/2019/07/24/black-flags-and-radical-relief-efforts-in-new-orleans-an-interview-with-scott-crow/ ) Real life can be messy and the point is not that everything always goes smoothly. Nevertheless, it is one small example that proves our ability to deal with the challenges the system has created and provides the rudimentary tools for working towards something better.

To conclude, people are capable of a range of actions, from profit-seeking destruction through to basic mutual aid. The system of capitalism and the states that support it actively creates disasters in some cases and makes them worse in others.
Problems will continue to exist no matter what form of society we have. However, an improved society post-capitalism is one where greed will not overtake the common need for the basics of life such as safe shelter. It is one where infrastructure won’t be neglected to the point that preventable mass death-causing disasters occur. It is one that will acknowledge expertise but not permit unaccountable power imbalances. It is one that will put people and their own initiatives first. In short, its one that will be an improvement over the disaster that capitalism itself represents.

In response to a paper by the anarchist Ron Tabor in which he re-thinks revolutionary politics.

Introduction

The following thoughts on anarchism and revolution are in response to a statement by Ron Tabor, “Thoughts on the Current Conjuncture” (posted 2/7/2023). I was associated with him and his co-thinkers for many years, as he played a leading role in several far-left organizations. We met in the International Socialists (forerunner of the I.S.O. and of Solidarity) and were then in the split-off, the Revolutionary Socialist League (RSL), followed by the Love and Rage Anarchist Federation, and finally by The Utopian; A Journal of Anarchism and Libertarian Socialism (now a virtual journal; many of those still around it regard themselves as the “Utopian Tendency”).

In the beginning, Ron saw himself as a revolutionary Marxist. Unlike most revolutionary Marxists of the sixties, he and his tendency interpreted Marx, Lenin, and Trotsky in the most libertarian, radically democratic, and humanistic possible fashion. We focused on Marx’s writings on the Paris Commune, Lenin’s State and Revolution, and Trotsky’s Transitional Program. By the end of the period, as mass movements died down, Ron and others of the RSL turned toward revolutionary anarchism. (Unusually, I had been an anarchist-pacifist before I became an unorthodox Trotskyist.)

Many radicals became demoralized by the political quiescence which followed the sixties and seventies. In his paper, Ron writes, “Today, the notion of transcending our current society -- overthrowing it and replacing it with a more democratic and more just one -- appears to have completely dropped out of political discourse. Even socialists and communists no longer talk about, let alone publicly advocate, revolution.”

A great many former leftists turned in a right-ward direction, many became liberals and others became neoconservatives. Former New Leftists came to admire the history of the Communist Party in the thirties and forties, when it was mostly reformist in practice. Others turned from the left altogether out of disgust with its totalitarian history and the collapse of the Soviet Union.

Ron also turned toward the right, in his own eccentric way. Considering himself as a revolutionary and an anarchist, he came to reject “socialism” and “the left,” claiming to be opposed to both the left and the right. (How this new general orientation changed his opinions on specific topics will not be covered here.) He disagreed with the classical anarchists, such as Bakunin, Kropotkin, and Malatesta. They had regarded themselves as “libertarian socialists”—or “anarchist-communists”—as opposed to the “state socialists” or “authoritarian socialists.” They saw themselves as the “left of the left.”

Ron came to reject all aspects of Marxism, even the most libertarian or humanistic aspects. (See Tabor 2013; also my review of that work, Price 2013.) While correctly rejecting Marxism’s statist politics, many anarchists had valued parts of Marxism, such as its political economy—Bakunin has been called “the first of the anarcho-Marxists”. (My own anarchism is still influenced by what I have learned from libertarian—“ultra-left”—Marxism and unorthodox-dissident Trotskyism. See Price 2022.)

In fact a great many anarchists came to somewhat similar conclusions as Ron. For example, this is easily seen in the Comments sections of anarchistnews.org. They reject “socialism”; they denounce the “left;” they reject learning anything from Marxism (no matter how unorthodox). They generally are individualist-anarchists, Stirnerites, “post-leftists” and “post-anarchists,” nihilists, anti-civilizationists, and neo-primitivists. They are explicitly anti-working class and against the idea of revolution. Ron does not identify with these trends, but he has much in common with them.

Ron’s “Thoughts on the Current Conjecture” covers a wide range of topics, such as free will and the existence of God. I agree with some of what it says, including rejecting a rigid determinism, opposition to the Democratic Party as well as the Republicans, and especially Ron’s support for the Ukrainian people’s war against Russian state aggression. Rather than go through all these subjects, I will only focus on Ron’s important discussion about revolution. In my opinion, it is a final abandonment of working class revolutionary politics.

What Causes a Revolution?

“Prudence, indeed, will dictate that Governments long established should not be changed for light and transient causes; and accordingly all experience hath shewn that mankind are more disposed to suffer, while evils are sufferable than to right themselves by abolishing the forms to which they are accustomed. But when a long train of abuses and usurpations, pursuing invariably the same Object evinces a design to reduce them under absolute Despotism, it is their right, it is their duty, to throw off such Government….” (Thomas Jefferson, The U.S. Declaration of Independence)

As Jefferson implied, revolutions are rare, but revolutions have happened. Sometimes they lost but sometimes they won—such as the U.S. Revolution. Some have expanded human freedom for a time, even if none has (yet) led to a fully “cooperative, egalitarian, and democratic – that is, a truly free, just, and self-managed - society on a global scale; no rich, no poor, no state, just people trying to live together democratically, fairly, and cooperatively,” in Ron’s words.

What makes a people or a class willing to stop suffering from “the forms to which they are accustomed,” in Jefferson’s phrase? The central factor is a change in their experience. Objective changes in society (caused ultimately by developments in the productive forces) shake up people, so that what they expect of the world and what they normally believe no longer seems tenable. They become open to new thoughts and experiences, new activities and directions—which interact with the objective changes. Minorities become “radicalized,” looking for new ways of thinking—on the left or the right or some mishmosh of the two. In turn they influence ever broader sections of society.

Ron Tabor has his own interpretation—or re-interpretation—of “revolution.” Objective changes and new experiences have little to do with it. Yet he starts with a classical description. The good society “can be created only through a revolution, the destruction of the current socio-economic system and the creation of a new, totally different, one…..such a transformation cannot be achieved by working through the existing political structures, a strategy that leaves our current social and economic arrangements intact.” So far, so good, from the standpoint of revolutionary anti-authoritarian socialism.

But he rejects the goal of a different kind of society, one that is democratically cooperative, without the market or law of value. “The revolutionary conception I advocate does not mandate specific economic, social, or political institutions….A community of small business people and other individual property-owners…might be either competitive or cooperative… It all depends on the attitude, the feelings, of the people involved.”

Similarly, Ron wants “to include small and medium-sized property owners - entrepreneurs, factory owners, shopkeepers, restaurant owners, farmers, artisans, and artists - in our vision.” He is asserting that class-struggle anarchists or Marxists have (mistakenly) excluded non-working class sectors from their revolutionary strategy. While true of some wooden workerists, it is not true in general. They have generally tried to reach out to non-proletarian people (especially—but not only—peasants/small farmers, white-collar workers, and oppressed people such as African-Americans, immigrants, women, LGBTQ people, and oppressed nations). But they have seen modern wage workers as central agents of a possible revolution—due to the workers’ strategic role in capitalist production and the political economy.

This is what is central to Ron’s current view of “revolution”. While aware that objective factors (poverty, inequality, exploitation, unemployment, insecurity, racism and discrimination, ecological catastrophes, wars, etc.) have effects, he puts the most important influence on moral and conscious factors—“a spiritual revolution on a global scale.” He states, “Universal concern, universal care, sadly, is rare. But it is what we need….. This would require the evolution of the human species to a higher moral and ethical level than it has attained so far. “

There is nothing new in these views. The basic moral standards raised by the great spiritual teachers of humanity, down through the ages, have been for cooperation, mercy, love, forgiveness, concern for others: Do as you would be done by (the Golden Rule). “What does the Lord require of thee but to do justice and love mercy.” Why haven’t these values—which dominate the ideologies of all societies—led to the social transformation we desire? Apparently moral values are not enough.

Ron asserts, “…The revolution I envision cannot be a violent one, certainly not like the majority of the revolutions that have occurred throughout history….” Yet the issue is not “violence” but force (coercion). Society is polarized—divided by two essential classes. One of which—the minority—exploits the other, squeezing extra labor out of the majority. This is what a revolution (turnover) challenges, where the bottom part of society overturns the upper, taking away its wealth and power and reorganizing the system. Inevitably, the elite does not want its wealth and power to be taken away! No matter how peaceful and democratic the revolution, the rich will regard it as unfair domination. They will resist it as best as they can. They will organize their hangers-on and put up a fight. They must be coerced to give up their rule and riches.

Must a revolution be violent and bloody? Or rather, how much violence and bloodshed must be part of any particular revolution? It depends. Ron refers to several upheavals in Eastern Europe which were mostly nonviolent. Even the Russian Revolution was minimally violent at the beginning (until foreign forces invaded and subsidized counterrevolutionary armies).

An anarchist-socialist U.S. revolution might be fairly nonviolent (I won’t say “peaceful”) if the ruling class is demoralized (perhaps similar revolutions have already succeeded in other countries), and if the working class is united and resolute. On the other hand, if the reactionary forces in the U.S. have won a broad base, if the workers and oppressed are divided, and if the ruling class is ready to live up to its bloody history, then the revolution might be desperate and violent. Right now we are too far from such an event (if a revolution ever does happen) that it is impossible to predict. But an abstract desire for a revolution to be as nonviolent as possible is not much help.

In brief, Ron now has redefined “revolution” to mean a nonviolent classless spiritual awakening. He no longer sees it as provoked by objective material crises in industrial capitalist society. What he would like to see is a spontaneous moral mass movement, generated by the positive aspects of human nature with no particular basis in the contradictions of industrial capitalism.

Having abandoned revolution (in any meaningful sense) and the central role of the working class, as well as socialism and the left, Ron’s perspective is a despairing one. He would like freedom-loving consciousness to continue and even grow, but has little confidence that it will. “There is no guarantee that revolutionary libertarian conceptions will live on past ourselves.” I agree that there is “no guarantee.” Among the people there is a great deal of authoritarianism, competitiveness, racism, nativism, misogyny, ignorance, and general hatred and self-hatred. What can give hope of a potential revival of “revolutionary libertarian conceptions”? What might lead to a “spiritual” awakening? It is the actual experience of struggle, the effort to defend ourselves, our class, our oppressed group, and humanity itself—appearing as the values and ideas of a revolutionary minority but then spreading as people experience standing up for themselves.

“Both for the production on a mass scale of this communist consciousness, and for the success of the cause itself, the alteration of men [sic] on a mass scale is necessary, an alteration which can only take place in a practical movement, a revolution; the revolution is necessary, therefore, not only because the ruling class cannot be overthrown in any other way, but also because the class overthrowing it can only in a revolution succeed in ridding itself of all the muck of ages and become fitted to found society anew.” (Marx & Engels; p, 60)

Will this happen? Will the struggles of the working class and the oppressed around the world free themselves from “the muck of ages?” I have no crystal ball. I make no absolute predictions based on “science.” We are living in a time of upheaval and contradiction. There is a frightening rise of the far-right, even if there is an increase in socialists and anarchists on the left. How this plays out will depend on many factors including a commitment to freedom and cooperation.

References

Marx, Karl, & Engels, Friedrich (1845/1998). The German Ideology. Amherst NY: Prometheus Books.

Price, Wayne (2013). “The Marxist Paradox: An Anarchist Critique.” https://www.anarkismo.net/article/26583?search_text=ron+tabor

Price, Wayne (2022). “An Anarchist Guide to The Communist Manifesto.”
https://www.anarkismo.net/article/32578?search_text=Wayne+Price

Tabor, Ronald (2013). The Tyranny of Theory: A Contribution to the Anarchist Critique of Marxism. Edmonton, Alberta, Canada: Black Cat Press.

*written for The Utopian

Apresentação ao livro Neno Vasco por Neno Vasco: fragmentos autobiográficos de um anarquista

Vislumbrei a porta de entrada deste trabalho – originalmente defendido como dissertação de Mestrado junto ao Programa de Pós-Graduação em História da UFU (SILVA, 2012) – em fins dos anos 2000. Na ocasião, a convivência com colegas e professores do Núcleo de Estudos e Pesquisa em História Política (Nephispo), [1] do Instituto de História da UFU, me estimulou sobremaneira a escolher o tema da minha monografia no Curso de História do Unipam (SILVA, 2007), que versou sobre as relações tecidas entre o movimento anarquista e o movimento operário no contexto da chamada Primeira República Brasileira.

No referido trabalho de final de curso, busquei discutir a posição assumida pelos anarquistas face ao boom das organizações sindicais criadas e mantidas pelo jovem proletariado brasileiro, compostas por trabalhadores imigrantes e nacionais. Afinal, havia uma expectativa de levar a cabo sua resistência contra o nascente capitalismo industrial que impunha duras condições de vida à classe operária, tais como baixos salários, longas jornadas diárias, condições inadequadas de trabalho e, aliado a isso, uma superexploração da mão de obra infantil e feminina. [2]

A atuação do anarquista português Neno Vasco, [3] considerado na época o “expositor mais lúcido” (FAUSTO, 1997, p. 89) do sindicalismo revolucionário brasileiro, tornou-se então, o meu “fio de Ariadne”. Embora não se tratasse de uma biografia, a análise sobre sua trajetória ajudou a compreender melhor a experiência histórica da qual ele fez parte. Diferentemente, o trabalho que resultou em minha dissertação de Mestrado – aqui substancialmente revisto e ampliado – teve como objetivo escrever uma biografia de Neno Vasco.

Meu propósito neste livro é perscrutar fragmentos da autobiografia de Neno Vasco. Para tanto, trago à tona suas crônicas publicadas entre os anos de 1901 e 1920 em alguns dos principais títulos da imprensa anarquista e operária transatlântica. Em maior medida, trabalho com periódicos brasileiros e portugueses, tais como: O Amigo do Povo (1902-1904) e A Lanterna (1909-1916), de São Paulo; A Voz do Trabalhador (1908-1915) e A Guerra Social (1911-1912), do Rio de Janeiro; A Vida (1905-1910) e A Aurora (1910-1920), do Porto. A Obra (1898-1906); A Greve (1908); A Sementeira (1909-1918) e A Batalha (1919-1927), de Lisboa, fecham este roteiro. Em menor medida, trabalho igualmente com periódicos argentinos, franceses, espanhóis e italianos, tais como La Protesta (1897-1926), de Buenos Aires; Le Temps Nouveaux (1898-1914), de Paris, Tierra y Libertad (1910-1919), de Barcelona, e Volontà (1913-1914), de Ancona.

Ainda que sua escrita cronística estivesse prioritariamente voltada para informar e debater com seu público leitor a respeito da luta cotidiana levada a cabo pelo movimento anarquista e operário em diferentes países da Porta da América e da Porta da Europa, ela também possibilitou ao nosso biografado uma forma de escrita de si, ou seja, um tipo de escrita que assume a subjetividade como:

[...] dimensão integrante de sua linguagem, construindo sobre ela a “sua verdade”. Ou seja, toda essa documentação de “produção do eu autoral” é entendida como marcada pela busca de um “efeito de verdade” [...], que se exprime pela primeira pessoa do singular [...] do indivíduo que assume sua autoria. Um tipo de texto em que a narrativa se faz [...] de maneira que nessa subjetividade se possa assentar sua verdade, sua legitimidade como “prova”. Assim, a autenticidade da escrita de si torna-se inseparável de sua sinceridade (GOMES, 2004, p. 14-15).

Isso permitiu, por sua vez, a este biógrafo encontrar uma chave para abrir não apenas as portas da história do movimento anarquista e operário em ambos os continentes, mas também, e, sobretudo, as portas da sua história de vida.

Ao fim e ao cabo do processo de seleção e análise da documentação, me vi às voltas sobre como escrever este trabalho. Ao bio-grafar Neno Vasco tenho consciência de que eu passarei a ordenar, por meio da escrita, o desenrolar da sua vida, gesto a partir do qual esta se transformará em objeto e/ou tema histórico. Esse gesto a que faço alusão passa pela construção dos documentos, que o biógrafo seleciona e ordena segundo os seus próprios critérios, colocando em evidência a sua subjetividade. Diante desse fato, aparentemente banal, mas de fundamental importância, Cláudia Poncioni, ao reconstituir o trajeto de pesquisa que efetuou ao longo de sua escrita sobre a vida do socialista francês Louis Léger Vauthier, apresenta as seguintes questões, que faço minhas:

Evocar uma vida não seria forçosamente empobrecê-la? A simplificação, o ordenamento que a redação de um texto lógico impõe não seriam intrinsecamente redutores? Como dar conta de toda a complexidade, de todas as contradições, sonhos, esperanças, decepções, desgraças, sofrimentos de uma vida? Como escrever uma vida com tinta, se ela é feita de sangue? (PONCIONI, 2012, p. 417).

Questões importantes, que, caso não forem enfrentadas de modo sério, tendem a repetir os equívocos dos trabalhos (vinculados a uma historiografia tradicional) baseados em uma história meramente cronológica, factual e narrativa sobre a vida dos “grandes homens”, produzindo desse modo um resultado artificial e distante da complexidade que encerra a vida humana. Portanto, não basta reunir documentos, ordená-los, refletir sobre eles e apresentar conclusões. É preciso também dar vida, o que exige uma dose certa de imaginação.

Tal atitude leva, segundo Poncioni, o biógrafo a se aproximar do romancista e dele pegar algumas técnicas emprestadas, tais como o estilo, a necessidade dos detalhes e dos episódios na criação de um conjunto que apareça verossímil, ainda que os fatos narrados sejam verdadeiros. É claro, contudo, que a adoção de tais recursos não se dá de forma mecânica, uma vez que esse processo pressupõe que os acontecimentos evocados sejam transformados e que o método estético de representação do real seja quase tão importante quanto o próprio relato.

A narrativa do livro foi tramada de modo a pinçar alguns dos fragmentos autobiográficos de Neno Vasco. Esses fragmentos, uma vez reunidos, procuram criar mais um mosaico do que um quadro. A alusão às duas metáforas me pareceu sugestiva para pensar a composição desta pesquisa. Ao invés de criar um quadro total e fechado, que retratasse todo o rosto de Neno, optei, antes, por montar um mosaico lacunar e aberto, que enfocasse alguns dos seus tantos perfis, cujos contornos tentei delinear ao longo de três capítulos.

Fiel a essa perspectiva teórico-metodológica, procurei, inspirado pelos trabalhos do artista gráfico holandês Maurits Cornelis Escher, construir os três capítulos que seguem como um dos seus mosaicos, em que os fragmentos são colados e colocados em uma perspectiva enigmática, como se formassem um imenso labirinto que dá acesso às múltiplas portas da história de uma vida.

Notas:

[1] O Nephispo surgiu com o propósito de discutir as relações tecidas entre razão, sentimentos e sensibilidades no processo de ressignificação da História Política. Nesse sentido, este núcleo sempre abrigou pesquisas e pesquisadores sobre anarquismo. Não por acaso, quando da sua criação, em 1994, contou com a presença do anarquista Jaime Cubero, então secretário do Centro de Cultura Social de São Paulo, que foi convidado para palestrar sobre “Razão e paixão na experiência anarquista”. Ver: Cubero (1998). Nos anos de 2010 e 2011, a professora Jacy Alves de Seixas, coordenadora do referido núcleo, organizou as jornadas de discussão “Noitadas Anarquistas”, voltadas para o debate e a reflexão sobre a história e historiografia do anarquismo e sua contemporaneidade.

[2]Trata-se de uma pesquisa realizada em jornais, revistas, panfletos e brochuras da época, pertencentes à minha então orientadora Antoniette Camargo de Oliveira. Oliveira tomou contato com esse material, quando foi bolsista de Iniciação Científica, com o projeto Dicionário Histórico-Biográfico do(s) anarquismo(s) no Brasil, entre 1998 e 1999, sob orientação das professoras Christina Roquette da Silva Lopreato e Jacy Alves de Seixas. Para saber mais sobre esse projeto: Ver: Fonseca (2006).

[3] Neno Vasco, pseudônimo de Gregório Nazianzeno Moreira de Queirós Vasconcelos, nasceu em Penafiel, norte de Portugal, em 09 de maio de 1878 e faleceu em 15 de setembro de 1920 em São Romão do Coronado, perto do Porto. Neno Vasco passou a utilizar esse pseudônimo somente após o seu ingresso no movimento anarquista e operário em Portugal, por volta de 1900.

Referências:

CUBERO, Jaime. Razão, paixão e anarquismo. Revista Libertárias. São Paulo, n. 4, 1998.

FAUSTO, Boris. Trabalho urbano e conflito social. São Paulo: Difel, 1997.

FONSECA, Virginia. Anarquismo reconstruído. Minas Faz Ciência. Belo Horizonte, n. 24, 2006.

GOMES, Castro Ângela de. Escrita de si, escrita da História: a título de prólogo. In: Ângela de Castro Gomes (org.). Escrita de si, escrita da História. Rio de Janeiro: Editora FGV, 2004.
LOPREATO, Christina da Silva Roquette; SEIXAS, Jacy Alves (org.). Dicionário histórico-biográfico do(s) anarquismo(s) no Brasil. Uberlândia: Mimeo, 2000.

PONCIONI, Cláudia. Bio-grafar, escrever vidas? In: SEIXAS, Jacy Alves; CERASOLI, Josiane; NAXARA, Márcia (org.). Tramas do político: linguagens, formas, jogos. Uberlândia: EDUFU, 2012.

SILVA, Thiago Lemos. Fragmentos biográficos de um anarquista na Porta da Europa: a escrita cronística como escrita de si em Neno Vasco. 2012. 138 f. Dissertação (Mestrado em História) – Universidade Federal de Uberlândia, Uberlândia, 2012.

SILVA, Thiago Lemos. Alcances e limites da ação sindical: ecos da crítica de Errico Malatesta no movimento anarquista brasileiro. 2007. 40 f. Monografia (Graduação em História) – Centro Universitário de Patos de Minas, Patos de Minas, 2007.

Ο σοσιαλιστής ποιητής Eugène Pottier - Πρώην μέλος της Κομμούνας 

Tου P. Argyriades

Παρίσι

Εκδότη του περιοδικού «Κοινωνικό Ζήτημα»


5, Boulevard Sail:t-Michel, 5

Και στα γραφεία του Socialist, 17, rue du Croissant 

1888

ΠΡΟΛΟΓΟΣ



Έχοντας γνωρίσει τον Pottier από κοντά, ήμασταν σε θέση να εκτιμήσουμε όλες τις ιδιότητες της καρδιάς του και την ευφυΐα του.
Θέλαμε με αυτό το φυλλάδιο να δώσουμε μια ιδέα για τον χαρακτήρα και το ταλέντο του αείμνηστου φίλου και ομοϊδεάτη μας.
Ανάμεσα στα ποιήματα του έργου του, έχουμε διαλέξει μερικά λουλούδια με τα οποία σχηματίζουμε ένα μπουκέτο που τοποθετούμε στον τάφο του ιεροψάλτη της Κοινωνικής Επανάστασης.

Όλοι οι σοσιαλιστές χωρίς διάκριση ακολούθησαν τον Eugène Pottier στην τελευταία του κατοικία.
Η κηδεία του αναστάτωσε τα ανάξια πλάσματα που μας κυβερνούν.
Αναπαράγουμε εδώ το άρθρο που δημοσιεύσαμε με την ευκαιρία αυτή στην «Φωνή του Λαού»:


Οι ληστές που μας κυβερνούν χάρη στην καθολική νωθρότητά τους, μόλις έδειξαν το μέτρο του ρεπουμπλικανισμού τους.
Δεν τους αρκούν όλες οι βλακείες της ιδιωτικής τους ζωής και όλες οι προδοσίες της δημόσιας σφαίρας, παραβιάζουν τώρα με ωμή βία το πιο ιερό και απαραβίαστο δικαίωμα: το να οδηγήσουμε έναν φίλο προς τον τόπο της τελευταίας του ανάπαυσης.

Οι φίλοι του μεγάλου ποιητή Eugène Pottier, είχαν συγκεντρωθεί στο γραφείο τελετών για να συνοδεύσουν αυτόν τον μεγάλο αφοσιωμένο αγωνιστή, αυτή τη μεγάλη καρδιά, στον τάφο του. Ενώ περίμεναν ειρηνικά τη συνοδεία, οι… κολλητοί του Ρουβιέ χωρίς καμία πρόκληση, όρμησαν πάνω τους, σπρώχνοντας κάποιους, συλλαμβάνοντας άλλους, επιδιδόμενοι σε κάθε είδους βαρβαρότητα. Η Αυτοκρατορία, παρ' όλη την απαξίωσή της, δεν έχει επιδείξει ποτέ ένα τόσο κατασταλτικό θέαμα κάτω από τέτοιες συνθήκες.

Ήταν η περίπτωση να αναφωνήσουμε, όπως ο Pottier στο Κοινωνικό Ζήτημα, κατά τη διάρκεια της 14ης επετείου της Κομμούνας:



ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΔΟΛΟΦΟΝΟ!


Η τίγρη εξαπολύεται, με το ξίφος τραβηγμένο.
Στον δολοφόνο!

Κυνηγάει, γκρεμίζει, σταματάει, σκοτώνει,

Η ξιφολόγχη είναι μέρος του γλεντιού, η Κομμούνα σπαρταρά!

Στον δολοφόνο.

Στον δολοφόνο
Ρίχνοντας την αντανάκλασή της στο κινούμενο γρασίδι,
Εμφανίζεται η κόκκινη σημαία μας,
Αυτή η σημαία της ισότητας ξυπνά μέσα τους την αγριότητα.


Στον δολοφόνο κ.λπ.


Η κόκκινη σημαία, όμως, δεν είχε κάνει την εμφάνισή της όταν οι Αργουζίνοι του Ρουβιέ επιτέθηκαν στους Σοσιαλιστές, χωρίς λόγο.
Γιατί λοιπόν αυτή η βία χωρίς λόγο; Γιατί αυτή η αναίτια αυθαιρεσία; Γιατί αυτή η λογοκλοπή της Αυτοκρατορίας; Γιατί οι άνδρες που μας κυβερνούν δεν διαφέρουν από αυτούς της Αυτοκρατορίας παρά μόνο στην παραπλανητική ταμπέλα που έχουν αποκτήσει ώστε να καταλάβουν την εξουσία.
Γιατί όντας απατεώνες κάθε λογής, δεν μπορούν παρά να λειτουργήσουν ως εγκληματίες, καταπατώντας όλους τους νόμους.
Γιατί θέλουν με τον ενθουσιασμό τους να καταφέρουν να κάνουν φασαρία και να αιματοκυλύσουν το Παρίσι σύμφωνα με τις προσταγές τους.

Θα επερχόταν το τέλος της Γαλλίας αν υπήρχαν μόνο Γάλλοι αυτού του είδους, αλλά ευτυχώς δεν είναι έτσι, και το παράδειγμα του μεγάλου πολίτη του οποίου θρηνούμε σήμερα την απώλεια, αποδεικνύει σε εμάς ότι υπάρχουν ακόμη μεταξύ των Γάλλων άντρες που μπορούν να είναι όχι μόνο χρήσιμοι για το έθνος τους, αλλά έτοιμοι να υπηρετήσουν με τη μεγάλη τους καρδιά, με τα γενναιόδωρα συναισθήματά τους, αποκρυσταλλωμένα σε χάλκινες ρίμες, την υπόθεση της ανθρωπότητας.

EUGENE POTTIER



Ο Pottier γεννήθηκε στο Παρίσι το 1816 από φτωχούς γονείς. Ο πατέρας του, συσκευαστής, μόλις και μετά βίας στάθηκε ικανός να καλύψει τις ανάγκες της οικογενείας του. Αναγκάστηκε να αφοσιωθεί στη χειρωνακτική εργασία.
Ωστόσο, το ένστικτο του καλλιτέχνη ξύπνησε σύντομα μέσα του. Έμαθε να σχεδιάζει πάνω σε ύφασμα και, μάλιστα, λίγο καιρό αργότερα, ίδρυσε το συνδικαλιστικό επιμελητήριο σχεδιαστών υφάσματος.
Εκείνη την εποχή άρχισε να γράφει τραγούδια γεμάτα νιάτα και σθένος. Η καρδιά του ήταν παθιασμένη με την ελευθερία, ο εγκέφαλός του δονείτο ήδη από νέες ιδέες και όπως έγραψε αργότερα σε ένα από τα ποιήματά του… «διψούσε για ένα νέο μέλλον».

Τον ξαναβρίσκουμε λοιπόν το 1848 πίσω από τα οδοφράγματα, ανάμεσα στους εξεγερμένους. Αργότερα, ήταν εκπρόσωπος στην Κεντρική Επιτροπή, και εργάστηκε με δραστηριότητα στην προετοιμασία της Κομμούνας, της οποίας εξελέγη μέλος με 3.352 ψήφους από 3.600 ψηφοφόρους, στις συμπληρωματικές εκλογές του Απριλίου.

Ως μέλος της Κομμούνας, ο Pottier αφοσιώθηκε ιδιαίτερα στην υπόθεση των φτωχών, στην υπηρεσία των οποίων είχε ήδη αφιερώσει το πνεύμα του και τη ζωή του. Επίσης, τον βλέπουμε να συνδέεται με όλα τα μέτρα που ελήφθησαν υπέρ των προλετάριων, όπως τα διατάγματα για τη στράτευση, τα ενοίκια και τη συγκρότηση της Επιτροπής Δημόσιας Ασφάλειας.
Όταν οι Βερσαλλιέροι μπήκαν στο Παρίσι, ο Pottier, αφού πολέμησε μέχρι την τελευταία μέρα του αγώνα, κατέφυγε στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.

Επιστρέφοντας στο Παρίσι μετά την αμνηστία, του ήταν αδύνατο, για λόγους υγείας, να συνεχίσει τη δουλειά του ως σχεδιαστής, στην οποία διέπρεπε.
Ένα κρυολόγημα λίγο καιρό πριν και κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στην Σκωτία, είχε σχεδόν παραλύσει μέρος του σώματός του. Πονούσε πολύ και μετά βίας περπατούσε. Είχαμε την ιδέα να τον συστήσουμε στον γιατρό Charcot, ο οποίος, χάρη στον τρόπο του να θεραπεύει τις νευρικές ασθένειες με ηλεκτρισμό, κατάφερε να ανακουφίσει σημαντικά τα βάσανα του γέροντα ποιητή.

Αν και από τη μια πλευρά αντιμετώπιζε την αρρώστια και από την άλλη τη δυστυχία -τέτοια ήταν η τύχη αυτού του αγωνιστή, αυτού του άκαμπτου χαρακτήρα- τίποτα δεν τον πτόησε, σε σημείο που ακόμη και στο νεκροκρέβατό του ύψωνε τη φωνή του υπέρ των αποκληρωμένων και των καταπιεσμένων.

Οι γενναιόδωροι άντρες, αυτοί που επιδιώκουν την πραγματοποίηση κάθε αλυτρωτικής ιδέας, είναι εκ των προτέρων καταδικασμένοι στη δυστυχία και σε χίλια άλλα βάσανα, ηθικά και υλικά.
Μόνο οι απατεώνες, οι τσαρλατάνοι, οι ραδιούργοι και οι εγωιστές θριαμβεύουν σε αυτή την απεχθή κοινωνία.

Παρά την ασθένειά του, ο Pottier ήταν πάντα παρών σε γιορτές και λαϊκές συνελεύσεις των οποίων προήδρευε συχνά.
Του άρεσε να βλέπει και να ακούει επιτόπου τους πρωτοπόρους του σύγχρονου σοσιαλισμού να κηρύττουν τα καλά νέα της Κοινωνικής Επανάστασης. Η καρδιά του ενθουσιαζόταν και η έμπνευσή του αντλούσε από αυτήν τις αξιοθαύμαστες προτροπές των αθάνατων στίχων του.

Επομένως, η ζωή του Pottier δεν ήταν παρά αγώνες και δυστυχία.

Ευγενικός, σεμνός, ο φτωχός γέροντας ποιητής, είχε μετά βίας αρκετούς πόρους για να ζήσει και να συντηρήσει την σύζυγό του και τις κόρες του, τις οποίες λάτρευε. Παραμέλησε τον εαυτό του, σκεπτόμενος μόνο την ευτυχία της οικογενείας του.

Έτσι, παρουσία μας, απάντησε μια μέρα σε έναν φίλο που υποστήριξε ότι πολλοί μεγάλοι άντρες εκτιμήθηκαν μόνο μετά τον θάνατό τους: «Θα αυτοκτονούσα αν ήξερα ότι μετά από μένα, τα κέρδη από την πώληση των έργων μου θα μπορούσαν να προσφέρουν μια ευτυχισμένη ζωή στην οικογένειά μου!»

Γι’ αυτόν τον άνθρωπο, γι’ αυτόν τον μεγάλο, αλλά παρεξηγημένο ποιητή είπε ο Pierre Dupont, μιλώντας στον G. Nadaud: «Είναι αυτός που μας αηδιάζει και τους δύο».

Ο Pottier πέθανε στις 6 Νοέμβρη 1887.

Η πανεπιστημιακή εκπαίδευση με την απεχθή ρουτίνα της θα ήταν ίσως ένα εμπόδιο στην ανάπτυξη και την πρωτοτυπία της ευφυΐας του Pottier. Υπήρξε ένα υψηλό πνεύμα, έχοντας καταφέρει, χάρη στην επίπονη ενασχόλησή του στον ελεύθερο χρόνο του, να αποκτήσει πολύπλευρες γνώσεις.

Επιτρέψτε μας να παραθέσουμε εδώ μια επιστολή που μας απηύθυνε με αφορμή την έκδοση του τέταρτου φύλου του «Κοινωνικού Ζητήματος», που αναδεικνύει περίτρανα την επιστημονική και πνευματική του κουλτούρα.

Την παραθέτουμε ολόκληρη γιατί είναι αξιοπερίεργη σε περισσότερα από ένα σημεία.

«ΑΓΑΠΗΤΕ ΠΟΛΙΤΗ,


Σας απευθύνω τον Λευκό Τρόμο. Επιφυλάσσομαι για το επόμενο φύλλο: το Τείχος της Charonne.

Το τέταρτο τεύχος σας με ευχαριστεί πολύ. Το άρθρο σας: “Κολεκτιβισμός ή Κομμουνισμός” είναι μεγάλης εμβέλειας.

Η επανάσταση στην ιατρική απαιτεί περισσότερη ανάπτυξη.
 "Η Αυτονομία σύμφωνα με την Επιστήμη" είναι ένα πολύ καλοδουλεμένο άρθρο, αλλά λαμβάνει ελάχιστα υπόψη την πολύ βαθύτερη δράση που ασκεί το περιβάλλον στο άτομο, δηλαδή την αλληλεγγύη. Είναι αλήθεια ότι οι αναρχικοί, μεθυσμένοι από την ιδέα της απεριόριστης ελευθερίας, τίθενται σχεδόν απέναντι στο συστημικό πνεύμα για να αρνηθούν αυτήν την επιρροή του περιβάλλοντος που, ωστόσο, είναι ο νόμος της ζωής, ο οποίος από την ανόργανη φάση περνά στα επίπεδα της οργανικής ζωής με τη δράση μιας αμοιβαίας συγγένειας. Αλλά παρασύρομαι σε δογματικές παρατηρήσεις. Το ξέρεις όπως και εγώ γιατί είσαι κομμουνιστής σαν εμένα, που δεν εμποδίζει κανέναν από εμάς να είμαστε αναρχικοί, τόσο αληθινοί όσο οι καβγάδες μας, που είναι, πάνω απ' όλα, καβγάδες στα λόγια, λόγια για τα κακώς κείμενα. (1)
Το “Τραγούδι του Σοσιαλιστή Στρατιώτη” είναι πολύ όμορφο όπως όλα όσα έχω διαβάσει για τον Souètre.

Σχετικά, θα ήθελα να σας επισημάνω, για να μην κατηγορηθώ για λογοκλοπή, ότι έχω ένα πολύ παρόμοιο κομμάτι, αδημοσίευτο ακόμη, το οποίο έχει τίτλο “Σταυρώστε στον αέρα τον τροβαδούρο!”
Υπάρχουν, εξάλλου, στο περιοδικό σας πολύ ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες για το επαναστατικό κίνημα των δύο κόσμων. Από όλα αυτά συμπεραίνω, αγαπητέ πολίτη, ότι πρέπει να εργάζεστε σκληρά για να το εκδόσετε στην ώρα σας κάθε μήνα.
Εύχομαι το “Κοινωνικό Ζήτημα”, αυτό σε ροζ χαρτί και αυτό στις αιματοβαμμένες σελίδες της πραγματικότητας, έναν ηχηρό θρίαμβο, και σφίγγω τα χέρια με εσάς και τους συνεργάτες σας.

Σε σένα και σε αυτόν που δεν πέθανε.
Ο Αναστάσιμος, ΟΥΤΖΙΝ ΠΟΤΙΕΡ».

(1)
Αυτό είναι τόσο αληθινό που έχω θέσει συχνά αυτό το δίλημμα στους αναρχικούς: είτε παραδέχονται οποιαδήποτε οργάνωση είτε όχι. Αν παραδεχτούν το ένα, θα αναγκαστούν την επομένη της Επανάστασης και χωρίς την παρέμβασή μας, να παραδεχθούν τη συλλογική οργάνωση γιατί οι νέες ανάγκες και ο ίδιος ο λόγος θα τους το επιβάλλουν. Η κοινωνική οργάνωση, μας επιτρέπει να πούμε, ότι έχουν την αναρχία στον εγκέφαλό τους. 
P.A.

Οι κριτικές που απευθύνει ο Pottier στον συγγραφέα του άρθρου «Αυτονομία σύμφωνα με την Επιστήμη», είναι αυτές ενός αληθινού μελετητή.
Η καλή πίστη με την οποία θαυμάζει την ποίηση του Souètre, ενός άλλου ποιητή της σοσιαλιστικής σκηνής του Παρνασσού, μας κάνει να δούμε το μεγαλείο της ψυχής του, που μας ανακουφίζει λίγο από όλους τους Τρισοτίνους και τους Βαδίους του αστικού κόσμου.

Ο Pottier ήταν ιδιοφυής άνθρωπος. Τα ποιήματά του έχουν μια πρωτοτυπία, μια αξιοσημείωτη φινέτσα, θα μείνουν όσο υπάρχει λογοτεχνία στη Γη. Ο ποιητής έχει εκείνες τις υπέροχες αναλαμπές που μάταια κανείς θα αναζητούσε, τολμούμε να πούμε, στον ίδιο τον Βίκτωρα Ουγκώ, επειδή ο Pottier είναι πιο φυσικός από τον συγγραφέα του «Les Châtiments».
Ας συλλογιστούμε λίγο αυτόν τον σαιξπηρικό θρήνο την επομένη της 2ας Δεκεμβρίου:

Το Ποιος Θα Εκδικηθεί;

Η Δημοκρατία πέθανε,
Στην μπύρα της την κουβαλάμε,
εγώ είμαι ο τυμβωρύχος της

Ποιος Θεέ μου... θα την εκδικηθεί;

Είμαι ο τυμβωρύχός της
Και θάβω την καρδιά μου!
Θα δει ποιος θα ζήσει!
Εκεί περιμένω να βγει,
Θα δω ποιος θα ζήσει!
Η γη θα γεννήσει!
Το σφυρί θα τραγουδήσει!
Το έργο θα ανθίσει!
το τριαντάφυλλο θα κοκκινίσει!


Η έκφραση ξεκινά από τα βάθη της ψυχής στον σοσιαλιστή ποιητή και… αρπάζει την καρδιά.
Νομίζουμε ότι ακούμε λυγμούς πόνου όταν διαβάζουμε:

Ποιος, Θεέ μου! θα την εκδικηθεί;

Ο Pottier ήταν ο κατ' εξοχήν προλετάριος ποιητής, ο ψάλτης και ο εκδικητής της δυστυχίας, ήταν σαν ένας αληθινός χρωματιστής με τις σπαρακτικές περιγραφές του.


«Σηκωθείτε για να δείτε τη βαρετή θέση μου»,
«Εκεί, μικρά μου, με άδειο στομάχι»
Στον αέρα αναπνεύστε δηλητήριο,
«όλα τα αγόρια και τα κορίτσια»
Σμήνος σε ένα σωρό σε αυτή τη γυμνή γωνιά.
«Καμία ντροπή στα κουρέλια.»
Είναι μια άγνωστη πολυτέλεια για εμάς.

Και αυτό το ποίημα που παραθέτουμε ολόκληρο:



JEAN LE DOll S

Ο Jean Lebras ήταν ένας φτωχός άθλιος
Γεννημένος από φτωχό πατέρα και μητέρα,
Κατά λάθος

Παρά τη θέλησή τους, η αγάπη εξαπάτησε τη δυστυχία.
Jean Lebras.

Ο καημένος ο Jean Lebras!
Μια μέρα θα ξεκουραστείς!

Χωρίς δουλειά να πιέζει την αμηχανία
Άνθρωπος, έγινε δύσκολος άνθρωπος 

Ήταν πάντα μια εβδομάδα για εκείνον.

John Lebras, κ.λπ.

Έπρεπε να προσθέσει στη δουλειά του,
ανόητη αδελφή και μεθυσμένο πατέρα,

Στο τέλος το τέλος
Μπορούμε να είμαστε αρκετοί για όλα;

Πάνω στο ψωμί, διακοπτόμενος ύπνος.
John Lebras, κ.λπ.
Για έναν πενιχρό μισθό,

Πέρασε τις πιο δύσκολες μέρες του ως πραγματικό άλογο
Με έναν μεγάλο φιλελεύθερο

— Το αφεντικό του λυπήθηκε πολύ για τον Jean Lebras.
Ενώ έτρεχε, τρώγοντας το καρβέλι του από την ασθένειά του δεν ήταν κακός...
νιώθεις γέρος,

Έγινε ζηλιάρης...

Του σκύλου που κοιμόταν στο ρείθρο του.
John Lebras, κ.λπ.

Δεν είχε την αγάπη που ανακουφίζει.

Ένα βαρύ πακέτο σε έναν εκτεταμένο απότομο τροχόδρομο
Ξαπλώστε το άτομο κάτω.

Ράβουμε τον καμβά περιτυλίγματός του.
John Lebras,

Ο καημένος ο Jean Lebras!
Επιτέλους θα ξεκουραστείς!

Τι άγγιγμα, τι παρατήρηση και τι χρώμα σε αυτή την ενιαία ποίηση,
και τι πικρή ειρωνεία σε σχέση με το αφεντικό

«που λυπήθηκε πολύ τους νέγρους».


Ο Pottier αποπνέει πραγματικό μεγαλείο όταν, ορίζοντας τον εαυτό του ως εκδικητή των επαναστατών του παρελθόντος, αποστρέφει αυτούς που, ενώ ανήκουν στη σάπια τάξη που μας κυβερνά, παραπέμπουν στα ονόματα των μεγάλων ηρώων.

Επανάσταση. Η αγανάκτησή του ξεσπά με εξαιρετική δύναμη όταν γράφει:

ΣΤΙΣ 21 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ


Αυτή τη μεγάλη μέρα που ένας προδότης τιμωρείται.

Είναι έκσταση ή όνειρο τρελού;

Βλέπω τον Marat και τον Baboeuf να εμφανίζονται με λεπίδες στην καρδιά και φωτοστέφανα στο λαιμό τους!

- Α! είπε ο Marat, φθαρμένε κόσμε, βουλιάζεις!

Γιοι των Τιτάνων, τι είστε; Αστός!

Μην προκαλείτε πια τους νεκρούς σας, μάτσο Jean-Buttocks

Δεν έχετε γκιλοτίνα για τους βασιλιάδες σας.

Με την ειρωνεία και την ευκαμψία του στυλ του, ο Pottier κοροϊδεύει και καταδικάζει τον εγωισμό και τη δειλία των ανόητων αστών που δεν δέχονται ούτε τη γενναιοδωρία ούτε την επιδίωξη οποιουδήποτε ιδανικού στον άνθρωπο, οι παρτιζάνοι, με μια λέξη, laissez-faire, laissez-passer, ξεψυχούν.

Αυτό που είναι επίσης ιδιαίτερα αισθητό στον επαναστάτη καλλιτέχνη είναι ότι εκεί που άλλοι θα απελπίζονταν να κάνουν ποίηση, εκείνος το κάνει με απέραντη χάρη. Θέλουμε να μιλήσουμε για την κοινωνική του ποίηση. Η άνυδρη επιστήμη της κοινωνικής οικονομίας βρήκε επιτέλους τον ποιητή της.



Η ΣΥΜΦΟΡΗΣΗ


Έγγραφο για την Επιτροπή του 44


Λέει: Πτώχευση και κλείσιμο της μεγαλύτερης αποθήκης
Ήταν η αποβάθρα παπουτσιών
Με είκοσι πάγκους και αποθήκες.
Χάρη σε αυτή την αποτυχία,

Σταματώντας τα δέρματα, ανεργία στο εργοστάσιο,

Και χίλια στομάχια σε ανάπαυση.

Μπουρζουά όταν παραγγείλεις τζαμπότ
Αυτές οι βάσεις παπουτσιών και οι μπότες
Χωρίς αγοραστές συσσωρεύονται.

Και στο βούρκο των δρόμων σου
Σέρνοντας αταίριαστες παντόφλες,

Το κακοντυμένο σύνταγμα.



ΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΡΑΤΟΣ



Ι


Ο βασιλιάς, ο κλήρος, η αριστοκρατία, νικήθηκαν από τους αστούς, ο πλούτος ανέβηκε στην εξουσία
Η τρίτη πολιτεία χάλασε τους νόμους

Γεμίζει τον εαυτό της και οι άνθρωποι πεθαίνουν,
Επίσης, για μια τελευταία μάχη,
Μπροστά στο αστικό κράτος υψώνεται το Τέταρτο Κράτος.



II


Η τέταρτη εξουσία σχηματίζεται,

Είναι οι ζητιάνοι, οι φτωχοί άνθρωποι, όλοι μας,
τέλος, η τεράστια μάζα των εργατών, των αγροτών.

Μας έχουν αφαιρεθεί τα πάντα: τα εργαλεία, η γη, η φθορά από αυτήν την επίθεση,

Έγινε σκλάβος και προλετάριος
Το Τέταρτο Κράτος!

III


Γιατί από τι ζει; Πρέπει, νοικιάζοντας τη δύναμή του,

Μέρα με τη μέρα βρες έναν κύριο
Ή πεθαίνεις, λόγω έλλειψης δουλειάς.

Παίρνει τα λίγα που του προσφέρονται για τον μισθό του, και αυτό το συμβόλαιο, είναι ο σιδερένιος νόμος που τον επιβάλλει στην Τέταρτη Περιουσία.

IV

Ο δεσμοφύλακάς του λιμοκτονεί.
Ζει χειρότερα από τους εγκληματίες
Στα σκοτεινά μπουντρούμια του ορυχείου, στις βιομηχανικές φυλακές
Η βάση αλλάζει εργαλεία
Το βαπόρι τον κάνει κατάδικό του
Και κάτω από τη μηχανή τον συνθλίβει
Το Τέταρτο Κράτος.

V

Ο πουλημένος δικαστής ακολουθεί τα ίχνη του.
Ο παπάς λιβανίζει τα στέφανα, ο δημοσιογράφος καταγγέλλει και λερώνει τους νικημένους.
Αν παλεύει μέσα στην αγωνία,
Αυξάνουμε την αστυνομία και τον στρατό,
σφαγιάζουμε και συκοφαντούμε
Το Τέταρτο Κράτος.

VII

Αρκετά! Στη γραμμή σύντροφοι! Μέσα από τη μελέτη πρέπει να ωριμάσουμε!
Στην ψήφο ή στα οδοφράγματα
Γνωρίζοντας πώς να κερδίσετε ή ξέροντας πώς να πεθάνετε.
Ας γίνουμε η δύναμη, όντας οι μάζες!
Οπλίστε την ένωσή σας
Και σαν κατολίσθηση θα ανοίξει δρόμο

Στο Τέταρτο Κράτος.



VII


Κάτω οι Εβραίοι! Κάτω η Κορσική! Θέλετε ισχυρή ισότητα,
Κοινωνικοποιήστε με κάθε δύναμη,
Κεφάλαιο και περιουσία,
Ο τύπος σας είναι σωστός και ακριβής:
«Καταργήστε τη μισθωτή εργασία»
Κάντε τη φύση αδιαίρετη

«Στο Τέταρτο Κράτος».



VIII


Θα έρθει η μέρα μας!
Όπου κι αν απλώνεται ο γαλάζιος ουρανός, πηγαίνετε να κάνετε μια περιήγηση,

Όμορφη κόκκινη σημαία με πτυχές φωτιάς!
Πυρακτωμένος από τη μεγάλη φλόγα
Ας εκτελέσουμε την εντολή μας
Εσύ Επανάσταση κήρυξε
Την Τέταρτη Πολιτεία.

IX

Ας καταργήσουμε λοιπόν τις τάξεις,
Ας μοιραστούμε καθήκοντα και απολαύσεις,
Ξεκουραστείτε, κουρασμένοι ώμοι,
Ο ατμός σας δίνει ελεύθερο χρόνο
Η ύλη μπαίνει στη δόξα της: Όλοι τρώμε από το ίδιο πιάτο·
Και ο Πανταγκρουέλ χύνει το ποτό
Στην Τέταρτη Πολιτεία.«Τα επαναστατικά τραγούδια του Pottier», λέει ο Hochefort, «είναι από εκείνα που συλλογίζονται, που σε πιάνουν στην καρδιά όσο και στον εγκέφαλο και στον οποίο διεισδύουν.»

Η διείσδυσή του είναι τέτοια που νιώθει κανείς ότι τον εισβάλλει ένα αίσθημα θυμού και μίσους εναντίον όσων αρνούνται το κοινωνικό ζήτημα.

"Τι! μη έχοντας τα απαραίτητα «Με τον κόπο περισσότερο από τα βοοειδή!
"
Τι! πείνα, δυστυχία
«Ιδού οι καρποί της υπερκόπωσης!
Τολμήστε να διατυπώσετε μια αναιδή αμφιβολία.
«Αλλά όσοι πεθαίνουν στο δρόμο,

«Τρεις αστοί, προσποιούνται.
«Οπότε πεινάω στα σπλάχνα.

«Στην καρδιά και στον εγκέφαλο.

«Είδα τη δική μου κηδεία,

«Πεινάω για ένα νέο μέλλον.

"Σαν χιονοστιβάδα" Το τραγούδι μου θα ξυπνήσει τους κουφούς,

"Όταν η σάλπιγγα της εκδίκησης”
Ακούγεται στα παλιά μας προάστια.»

Η εξύψωση του πνεύματος του Pottier εμφανίζεται σε όλα του τα έργα, ο στοχαστής αποκαλύπτεται σε αυτά κάθε στιγμή. Πρέπει να διαβάσετε όλα όσα έγραψε ο Pottier για να τα εκτιμήσετε πλήρως.

Όντας υλιστής στον οικονομικό τομέα, ο Pottier βρίσκεται ακόμη περισσότερο σε αυτόν της φιλοσοφίας. Οι θρησκευτικές πεποιθήσεις που έχουν κάνει τόσο κακό στην ανθρωπότητα δεν είχαν πιο θανάσιμο εχθρό.
Κι αν ο Προυντόν είπε: «Ο Θεός είναι κακός», ο Ποτιέ συμμορφώνεται με τη συμβουλή του Βολταίρου που είπε: “Ας συντρίψουμε τους διαβόητους!”»
Δείτε με ποια βεβαιότητα ο ποιητής μας χτυπά και γκρεμίζει το είδωλο του Θεού:

Ο ΙΣΤΟΣ ΑΡΑΧΝΗΣ
Από την απέραντη ροζέτα του που σωριάζει τον γαλάζιο ουρανό
Είναι ένα άμορφο, άυλο και άγριο τέρας,
Αυτός ο εφιάλτης του κενού τρελαίνει ό,τι αγγίζει
Και απλώνει ένα δηλητήριο που βάζει φωτιά στη γη.

Αυτό το παράσιτο αγνοεί τόσο τον χρόνο όσο και τον τόπο,
Κάνει το σύμπαν ταλαντευόμενο και τη φύση ύποπτη,

Και ο δεσμευτικός λόγος σαν αδύναμη μύγα
Της πίνει τον εγκέφαλο. Αυτός ο βρικόλακας είναι Θεός!

Αυτό το τίποτα έχει ακονίσει τα νύχια των αφεντικών μας,
Απ' τα βρωμερά του σκατά γέννησε παπάδες.
Σφραγίζει τους απογοητευμένους μας παραδείσους με τους γιους του.

Άνθρωπε, μην περιμένεις να κολλήσεις στους ιστούς του,
Και, σκάζοντας αυτό το κουρέλι που κολλάει στα αστέρια,
Ξεθάβει την αράχνη και πατάει πάνω της!



Νέα Υόρκη, 1875.



Εδώ είναι ένα άλλο τέτοιο σονέτο:


ΚΑΘΟΔΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ


Η επιστήμη εμφανίστηκε,

Είπε ο Ιησούς, αφήνω τον σταυρό!
Για χάρη του πάπα και των βασιλιάδων,
έχω κάνει αρκετά το πόδι του γερανού.

Πνίγομαι στα στενά σου δόγματα·
είμαι άνθρωπος του δρόμου
Για την ωμή Κομμούνα
Δεν το έχω μασήσει πιστεύω!

Αχ! Αποκαλείτε τους εαυτούς σας αποστόλους μου,
Κρητές που κρίνουν τους άλλους.

Άσε με να φύγω, για να είμαι ο καλός σου Θεός,

Δεν είμαι αρκετά άτακτος!



Βοστώνη, 1873.



Ο Pottier, ένας αληθινός επαναστάτης της Κομμούνας, έχει συνθέσει προς τιμήν της περισσότερα από ένα αριστουργήματα στα οποία δείχνει ότι το αίμα των ομοσπονδιακών δεν χάθηκε για τον κοινωνικό σκοπό, και αν η Επανάσταση, της οποίας οι μάρτυρες στην πτώση φώναξαν: «Ζήτω η ανθρωπότητα», έχει αφήσει βαθιές μνήμες στους ανθρώπους και συνέβαλε τα μέγιστα στην προπαγάνδα του σοσιαλισμού σε όλες τις χώρες του κόσμου, είναι ότι:



Η ΚΟΜΜΟΥΝΑ ΗΤΑΝ ΕΚΕΙ


Ο αγώνας άνοιξε το δρόμο,
Και αποδεκάτισε τα τάγματα·
Η ισότητα ακολουθεί το άροτρό της
Για να ψάξει στην καρδιά των αυλικών
Ήταν μια απέραντη εκατόμβη·
Μα όπου κυλούσε αίμα,
βλέπουμε τον σπόρο να φυτρώνει...
Η Κομμούνα ήταν εκεί!

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η παλιά Ευρώπη,

Οι Εργατικοί ανοίγουν τα συνέδριά τους,

Η επιστήμη εφεύρε το αεροπλάνο,

Τα σφυριά σφυρηλατούν την πρόοδο
Στον ήλιο υφαίνεται το μέλλον,

Όχι άλλα σύνορα γι’ αυτό.

Ο λαός δεν έχει τίποτα άλλο από τον δρόμο.
Η Κομμούνα ήταν εκεί!

Το Κογκρέσο λέει,
«Διεκδικώ «Έδαφος, Ορυχεία και Φρούτα,
Κανάλια και Σιδηρόδρομους»,
Τηλέγραφο, Ατμό, Κατασκευές,

«Τα σπουδαία όργανα της δουλειάς.»
Για τη γιγάντια παραγωγή»,

«Ας τα κοινωνικοποιήσουμε όλα»,

«Ας εξαφανίσουμε την τεμπέλικη τάξη…»

«Η Κομμούνα ήταν εκεί.
Τα μυαλά πίνουν το φως,
Μεγαλώνει τους εργάτες.
Στο εργοστάσιο, στον αγρό,
είναι καλύτερα μορφωμένοι και καλύτεροι
Όταν, βαθιά μέσα στην πιο φτωχή κατοικία, φωνάζουν:
“Ω, ωραία μέρα εδώ είσαι!"
«Είναι επειδή ονειρεύονται την κόκκινη σημαία,
η Κομμούνα ήταν εκεί!

Η Κομμούνα, σύμφωνα με τον ποιητή, ζει ακόμα και δεν πέθαναν μάταια το 1871 οι 40.000 στους δρόμους του Παρισιού.



ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΝΕΚΡΗ

Την σκότωσαν με ένα πολυβόλο.

Και κύλησε με τη σημαία του στο πήλινο λάκκο.

Και η τύρφη των χοντρών δήμιων πίστεψε τον εαυτό της
πιο δυνατό· όλα αυτά δεν εμποδίζουν,

Νικόλαος,

Ότι η Κομμούνα δεν πέθανε!

Πυροβολήσαμε καλά τον Βαρλέν,
Flourens, Duval, Millière,
Ferré, Rigault, Tony Moelin,
στο νεκροταφείο.

Νομίσαμε ότι του κόψαμε το χέρι

Και στραγγίσαμε την αορτή του

Όλα αυτά δεν εμποδίζουν


Νικόλαος,


Ότι η Κομμούνα δεν πέθανε!
Οι Figarists — Αστυνομία

Έμποροι ατιμίας

Ξεχύθηκαν στους ομαδικούς μας τάφους
τις πλημμυρίδες της συκοφαντίας τους,
Οι Maxim Ducamps, οι Dumas
έχουν κάνει εμετό τις χαλκογραφίες τους.
Όλα αυτά δεν εμποδίζουν
Νικόλαος,


Η Κομμούνα δεν πέθανε!

Είναι το τσεκούρι του Δαμόκλειου

Που αιωρείται πάνω από τα κεφάλια τους*,

Στην κηδεία του Vallès

Ήταν όλοι τους ηλίθιοι

Η αλήθεια είναι ότι ήμασταν ένα μάτσο

Να υπηρετήσει ως συνοδός

Σε κάθε περίπτωση, αυτό σου αποδεικνύει Νικόλα,

Ότι η Κομμούνα δεν πέθανε!

Με τις γυναίκες μας με ανθοδέσμες,

Και παρά τη δυστυχία.

Γιορτάζουμε στα χαρωπά συμπόσια μας

Τα μεγάλα γενέθλια:

Και η αστυνομία έχει χαμηλά το κεφάλι

Μπροστά σε αυτά που γίνονται εκεί,

Που σας αποδεικνύει σε κάθε περίπτωση,

Νικόλαος,

Ότι η Κομμούνα δεν πέθανε!


Αυτό που προκαλεί έκπληξη στον σοσιαλιστή ποιητή είναι ότι παρά την ηλικία του -ήταν πάνω από 70 χρόνων- το ταλέντο του είχε διατηρήσει μια αξιοσημείωτη ζωντάνια και διαύγεια.

Ο αέρας, η οξύτητα και ο ενθουσιασμός που συναντά κανείς στα τελευταία του ποιήματα έχουν καταπλήξει όσους τα διάβασαν.
Μια μέρα παρουσιάζαμε τον Pottier σε έναν από τους αγωνιστές φίλους μας από την Ρεμς και έμεινε έκπληκτος που βρέθηκε εμπρός στην παρουσία αυτού του ηλικιωμένου. Διαβάζοντας τα ποιήματά του στις εφημερίδες, υπέθεσε, δεδομένου του δυναμισμού και της ενεργητικότητας του ποιητή, ότι έπρεπε να είναι πολύ νέος.

Αυτό είναι τόσο αληθινό που η ποίηση που έγραψε στο νεκροκρέβατό του, το κύκνειο άσμα του, ας πούμε, είναι τόσο ισχυρής δημιουργίας και τόσο ισχυρής έμπνευσης, που διστάζει κανείς να πιστέψτε ότι το έφτιαξε ένας άρρωστος γέρος, λίγες μέρες πριν τον θάνατό του.

ΜΟΛΟΧ ΜΠΑΑΛ

Κάτω ο Μολώχ! το διαβόητο είδωλο,
ο Θεός των ασφυκτικών μηχανών·
Αυτό το τέρας καταβροχθίζει τη γυναίκα,
Αυτό το τέρας καταβροχθίζει το παιδί!

Ο Μολώχ, ο θεός της βιομηχανίας, είπε στον σύγχρονο άνθρωπο:

«Εγώ, δεν ξέρω ούτε χώρα ούτε οικογένεια. Πάντα πεινάω.

Να εξορύξω τους μύες σου, τη σπονδυλική σου στήλη·»
Χωρίς να χορταίνεις τις ορέξεις μου
«Θα πέσεις κάτω από τη μηχανή μου»
Η γυναίκα σου και τα μωρά σου.

Τι λέει, αυτός ο άπληστος αιώνας.

Για την οικογένεια και το σπίτι;

Η νεκρή εστία, το άδειο σπίτι,
Είναι δουλειά του τοκογλύφου.

Δεν θέλει ούτε καρδιά ούτε μυαλό·
δεν φέρνει κέρδος
Για να στρίψεις μια μανιβέλα
Ένα χέρι έξι ετών φτάνει.

Μολώχ έχει για ναό το Εργοστάσιο,
Εκεί βασιλεύει ένα νέο μαρτύριο:
Είναι ένας επιληπτικός κυκλώνας που καταπιέζει τον εγκέφαλό σου,
Είναι αγγαρεία το να δουλεύεις υπερβολικά·
Σύντομα οι άθλιοι κεφαλαιοκράτες
θα έχουν κάνει την ανθρώπινη φυλή
Ένα κοπάδι σκλάβων στην γαλέρα.

Ο ατμός βρυχάται εκεί ασταμάτητα,
Βλέποντας την μπλούζα και το κουρέλι.

Ο άντρας που πιάστηκε στην ταχύτητα
Καταβροχθίζεται στον ανεμοστρόβιλο
Κάθε μέρα σκάβει έναν λάκκο εκεί
Χωρίς να λυπάται για το μέλλον.
Η κοιλιά της χοντρής γυναίκας παραδίδει τον ώριμο καρπό της με κάθε κίνδυνο.

Γυναίκα, είπε το εύπορο αφεντικό, μου εμπιστεύτηκες τρεις ήρωες,

Οι τρεις σου αγάπες: Γιος, σύζυγος, πατέρας,
Απόψε σου δίνω πίσω τα κομμάτια.

Το δικαστήριο απαντά στις χήρες: Αυτοί φταίνε, ήταν μεθυσμένοι.

Αλλά ο άνθρωπος της εποχής μας σηκώνεται· Οπλίζεται για ένα τρομερό σοκ.
Φυσάει τη σάλπιγγα: · Σύντροφοι, ας ανατρέψουμε τον Μολώχ!
Προσκυνήστε την ανθρωπότητα!
Θέλω να τοποθετήσω την Αλληλεγγύη στο βωμό του ειδώλου.
Κάτω ο Μολώχ! το διαβόητο είδωλο,
Θεός των ασφυκτικών μηχανημάτων.
Αυτό το τέρας καταβροχθίζει τη γυναίκα,
Αυτό το τέρας καταβροχθίζει το παιδί!
Το έχουμε ήδη πει: η ποιότητα που αρμόζει στη δουλειά του Pottier, είναι να επιμείνουμε στα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα που ταράζουν τον αιώνα μας, και ενώ στιγματίζουν με αιματηρές ρίμες τα εγκλήματα των εκμεταλλευτών, να υποδεικνύουν την αναπόφευκτη λύση.
Με αυτά τα παραδείγματα της ιδιοφυΐας του Pottier που αναφέραμε, μπορούμε να πούμε για τον Σοσιαλιστή:

«Την ίδια στιγμή που όπως τόσα χρυσά βέλη, οι στίχοι του καρφώνουν στην αιώνια στήλη της τέχνης, τα βασανιστήρια της εργατικής ανθρωπότητας, Pottier, - και αυτό είναι το χαρακτηριστικό της ιδιοφυΐας σου ρέει σε εξαιρετική ομοιοκαταληξία τα δεδομένα σου στις κοινωνικές επιστήμες.
«Αυτός ο εκδικητής είναι παιδαγωγός. Ο στόχος μας, τα μέσα μας -«η ταξική πάλη, η οργάνωση ενός συνειδητού προλεταριάτου» για την καπιταλιστική απαλλοτρίωση και την κοινωνική ιδιοποίηση- είναι η βάση του έργου του, που καλείται να αναπτυχθεί με το «κομμουνιστικό κίνημα που κουβαλά τον «μοντέρνο κόσμο». 
Τελειώνοντας αυτό το δοκίμιο για τον Pottier, παραθέτουμε τον επιτάφιο που έδωσε στον Μπλανκί, τον σύγχρονο Προμηθέα, που είναι ένα αριστούργημα λαϊκότητας και αλήθειας.

Απέναντι σε τάξη χωρίς εντόσθια,

Αγώνας για τους ανθρώπους χωρίς ψωμί,

Είχε, ζωντανό, τέσσερις τοίχους,

Θάνατος, τέσσερις σανίδες από έλατο.

*Μετάφραση: Αργύρης Αργυριάδης. Επιμέλεια: Δημήτηρες Τρωαδίτης.

ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΑΡΓΥΡΙΑΔΗ

Ο Παναγιώτης Αργυριάδης υπήρξε μια σημαντική μορφή του επαναστατικού κινήματος. Το πραγματικό του όνομα ήταν Παναγιώτης, αλλά οι Έλληνες ιστορικοί τον ονόμασαν Παύλο καθώς στη Γαλλία ήταν γνωστός ως Paul.

Γεννήθηκε στις 15 Αυγούστου 1849, στην Καστοριά, αλλά παρακολούθησε το σχολείο στην Αθήνα, όπου ο πατέρας του ήταν δημόσιος υπάλληλος. Φαίνεται ότι τα δύο μεγαλύτερα σε ηλικία αδέλφια του τον κάλεσαν στην Ρουμανία, όπου διαχειρίζονταν μεγάλες εκτάσεις γης. Εκεί ήταν που ο Αργυριάδης, επηρεασμένος από τα γεγονότα της Παρισινής Κομμούνας, τελικά εγκατέλειψε την οικογένειά του και άρχισε να περιηγείται τις ευρωπαϊκές χώρες. Η κοσμογονία της Παρισινής Κομμούνας τον συνεπήρε σε μεγάλο βαθμό και συνετέλεσε καταλυτικά στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και των ιδεών του. Κατόπιν εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. Ο Θεόδωρος Μπενάκης αναφέρει ότι στη γαλλική πρωτεύουσα εγκαταστάθηκε το 1871 ή το 1872, σε μια εποχή αναζωπύρωσης της συζήτησης για το «Ανατολικό Ζήτημα», θέμα ιδιαίτερα αγαπητό στους φιλελεύθερους, τους ριζοσπαστικούς και τους σοσιαλιστικούς κύκλους της εποχής.

Έμαθε γρήγορα τη γαλλική γλώσσα και ακολούθησε νομικές σπουδές. Με το πέρας των σπουδών του έγινε μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου του Παρισιού. Προφανώς, μέσα από τη διαδικασία αυτή, ήρθε σε επαφή με τις επαναστατικές ιδέες, καθώς ήταν από μικρός πνεύμα ανήσυχο και ερευνητικό.

Ο Αργυριάδης απέκτησε μεγάλη εγκυκλοπαιδική μόρφωση και θεωρητική κατάρτιση και, έχοντας το χάρισμα της ομιλίας μπροστά σε οποιοδήποτε ακροατήριο, έκανε ορμητικά την εμφάνισή του στο επαναστατικό κίνημα του Παρισιού. Υπεράσπισε αρκετούς αναρχικούς και σοσιαλιστές στα διάφορα δικαστήρια και ποτέ με αμοιβή. Ο Adéodat Constant Adolphe Compère-Morel έγραψε στη «Σοσιαλιστική Εγκυκλοπαίδεια»: «... Ο Αργυριάδης είναι ένας από τους πρώτους δικηγόρους που έθε- σαν την επιστήμη τους στη διάθεση όλων των καταδιωκόμενων για τις επαναστατικές τους ιδέες».

Το 1873 ο Αργυριάδης αντιπροσώπευσε την Ελλάδα στο 1ο Συνέδριο των λεγόμενων Ανατολιστών, και τον επόμενο χρόνο στο 2ο Συνέδριο που συνήλθε στο Λονδίνο. Έγινε στέλεχος των κολεκτιβιστών φοιτητών, οπαδών του Ζυλ Γκεσντ (Jules Guesde), προσχωρώντας αρχικά στο Γαλλικό Εργατικό Κόμμα (Ρ.Ο.Ρ.), και μετέπειτα (το 1881) στην «Επαναστατική Επιτροπή». Ακολούθως, υπήρξε στέλεχος του νέου κόμματος που προήλθε από τη συγχώνευση της «Επαναστατικής Επιτροπής» και του Επαναστατικού Σοσιαλιστικού Κόμματος (P.S.R.), το οποίο εμφορείτο από τις ιδέες του κολεκτιβισμού. Μάλιστα, με τον συμφοιτητή του Braut, ανέλαβαν την ευθύνη μιας σοσιαλιστικής βιβλιοθήκης που ίδρυσε το νέο κόμμα το 1884, με στόχο την έκδοση εκλαϊκευτικών εντύπων. Ο Θεόδωρος Μπενάκης γράφει ότι στις αρχές της δεκαετίας του 1880 πήρε την γαλλική υπηκοότητα και το 1884 πήρε μέρος στις δημοτικές εκλογές στο Παρίσι με τους επαναστάτες σοσιαλιστές, όπως και το 1887 στις εκλογές στην Μασσαλία με το ψηφοδέλτιο της Επαναστατικής Σοσιαλιστικής Ένωσης (U.S.R.).

Το 1885 ίδρυσε τη μηνιαία σοσιαλιστική επιθεώρηση La Question Sociale (Το Κοινωνικό Ζήτημα), η οποία υποστήριζε τις ιδέες του Jules Guesde και κυκλοφόρησε σε τρεις περιόδους, 1885, 1891-1893 και 1894-1898. Το 1891, ο Αργυριάδης εξέδωσε ένα άλλο περιοδικό με τον τίτλο Almanac de la Question Sociale (Ημερολόγιο του Κοινωνικού Ζητήματος), που κυκλοφορούσε μέχρι τον θάνατό του και αποτέλεσε το μεγαλύτερο συγγραφικό του έργο, για την προώθηση του οποίου διέθεσε όλη του την περιουσία. Στο περιοδικό αυτό, εκτός από θεωρητικά κείμενα και αναλύσεις, δημοσιεύονταν και αξιόλογες πληροφορίες για το γενικότερο επαναστατικό κίνημα της Γαλλίας, αλλά και ανταποκρίσεις από όσες χώρες ο Αργυριάδης είχε επαφές. Μέσα από το περιοδικό αυτό κατέβαλε ακόμα αρκετές προ- σπάθειες να παρακολουθήσει την πορεία των επαναστατικών κινημάτων στα Βαλκάνια, αλλά τα καθημερινά πολιτικά γεγονότα στη Γαλλία και η έντονη αντιπαράθεση ανάμεσα στις διαφορετικές τάσεις του γαλλικού σοσιαλιστικού κινήματος έστρεφαν εκεί το ενδιαφέρον του περιοδικού του και περιόριζαν την σχετική με την Ανατολή ύλη του.

Στο Almanac de la Question Sociale δημοσιεύτηκαν, επίσης, αρκετές πληροφορίες για τη δραστηριότητα των αναρχικών ομάδων της Πάτρας και του Πύργου. Άλλωστε, άρθρα του με το όνομα Παύλος Αργυριάδης είχαν δημοσιευθεί αρκετές φορές στην αναρχική εφημερίδα του Πύργου «Νέον Φως», αλλά και στην εφημερίδα του Σταύρου Καλλέργη «Σοσιαλιστής», που κυκλοφορούσε στην Αθήνα, την Πάτρα και άλλες πόλεις. Μάλιστα, το 1895-1896 ο Σταύρος Καλλέργης ήταν φιλοξενούμενος του Aργυριάδη στο Παρίσι.

Το 1894, με πρωτοβουλία δική του, αλλά και άλλων σοσιαλιστών και επαναστατών, εκ των οποίων οι περισσότεροι ήταν κάτοικοι της Γαλλίας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών, ιδρύθηκε στο Παρίσι ο «Διεθνής Σύνδεσμος για την Βαλκανική Συνομοσπονδία». Μερικά από τα μέλη της κίνησης ζούσαν σε βαλκανικές χώρες. Στην Ελλάδα είχε ως τμήμα του τον «Ελληνικό Σύλλογο Βαλκανικής Ομοσπονδίας». Στόχος του «Συνδέσμου» ήταν κατ’ αρχήν η συνάντηση και συνεννόηση των λαών της Ανατολικής Ευρώπης μεταξύ τους, η μετέπειτα ανάδειξη του Bαλκανικού Ζητήματος σε όλες του τις πλευρές, και η παρότρυνση των λαών των Βαλκανίων στην άμεση ένωση και αδελφοποίησή τους. Στις αρχές του καλοκαιριού του ίδιου χρόνου, ο Αργυριάδης ήταν ο βασικός ομιλητής στο ιδρυτικό συνέδριο του «Συνδέσμου» στο Παρίσι, στο οποίο, σύμφωνα με δημοσίευμα του Almanac de la Question Sociale, πήραν μέρος Ρουμάνοι, Έλληνες, Βούλγαροι, Σέρβοι, Μακεδόνες Θράκες και Αρμένιοι αντιπρόσωποι, οι οποίοι συζήτησαν το πρόγραμμα, τους στόχους και το Καταστατικό του «Συνδέσμου» και εξέλεξαν ενδεκαμελή Διαρκούσα Επιτροπή.

Το 1899, ο Aργυριάδης έγινε μέλος της Kεντρικής Eπιτροπής του Σοσιαλιστικού Eπαναστατικού Kόμματος και, μάλιστα, πήρε μέρος στη διάσκεψη εκείνη από την οποία προήλθε ένα κόμμα. Bέβαια, εκείνη την εποχή αρκετοί ήταν οι αναρχικοί εκείνοι που συμμετείχαν σε σοσιαλιστικά και επαναστατικά κόμματα, πιστεύοντας ότι αυτά ακολουθούσαν το μόνο αληθινό επαναστατικό δρόμο. Στο ζήτημα της εξέγερσης του λαού της Kρήτης εναντίον της οθωμανικής κυριαρχίας, ο Aργυριάδης κράτησε επαναστατική στάση παρόμοια με αυτή των περισσοτέρων αναρχικών και σοσιαλιστών της εποχής.

Ο Παύλος Αργυριάδης πέθανε ξαφνικά στις 19 Nοεμβρίου 1901, σε ηλικία 52 χρόνων, αφήνοντας δυσαναπλήρωτο κενό στους κόλπους του επαναστατικού κινήματος. Στις 24 Nοεμβρίου του ίδιου χρόνου, έγινε πολιτικό μνημόσυνο, στο οποίο ομιλητές για τη δράση και το έργο του Aργυριάδη, ήταν διάφοροι αναρχικοί και σοσιαλιστές, όπως οι Πολ Mινκ, Φαμπερότ, Pουσέλ και Nτιβρενίλ.

O Παύλος Aργυριάδης διακατεχόταν από ένα βαθύ επαναστατικό πνεύμα. H δράση του, οι διεθνείς του σχέσεις, το έργο του, δεν ήταν τυχαία γεγονότα. H επίμονη άρνησή του να δεχθεί να συναντηθεί και να συζητήσει με τον Πλάτωνα Δρακούλη, κύριο εκπρόσωπο τότε των μεταρρυθμιστών σοσιαλιστών του «ελλαδικού» χώρου, δεν είναι επίσης τυχαίο γεγονός. Aρκετά άρθρα, μελέτες και σχόλιά του, δημοσιεύθηκαν σε αναρχικά και άλλα επαναστατικά έντυπα της εποχής. Aπό αυτά ξεχωρίζουν κάποιες μελέτες του για την κατάργηση της θανατικής ποινής, ένα άρθρο-αφιέρωμα στον Eυγένιο Ποτιέ, τον ποιητή της «Διεθνούς», όπως και το βιβλίο του «Δοκίμιο για τον επιστημονικό σοσιαλισμό. Oικονομική κριτική της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής», που κυκλοφόρησε στο Παρίσι το 1891.

Ο Παύλος Aργυριάδης έμεινε στην ιστορία του αναρχικού και επαναστατικού κοινωνικού κινήματος, ως μια φυσιογνωμία, που τα 30 από τα 52 χρόνια της ζωής του τα αφιέρωσε στο ξύπνημα και τη χειραφέτηση των καταπιεσμένων, ως ο ασυμβίβαστος υποστηρικτής κάθε καταδιωκόμενου από τα γαλλικά δικαστήρια, την αστυνομία και το κράτος.

Δημήτρης Τρωαδίτης

Σημείωση στον τίτλο της μπροσούρας του Π. Αργυριάδη.

Ο τίτλος του έργου του Π. Αργυριάδη για τον Ευγένιο Ποτιέ, είναι “Ο σοσιαλιστής ποιητής Ευγένιος Ποτιέ”. Θα πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι εκείνη την εποχή με το όνομα ‘σοσιαλιστές’ γινόταν αναφορά και συμπεριλαμβάνονταν σε αυτόν τον όρο όλες οι τάσεις της σοσιαλιστικής σκέψης, άρα και οι αναρχικοί.

Επίσης, να πούμε ότι ο Ευγένιος Ποτιέ ήταν αναρχικός και όχι απλώς σοσιαλιστής. Είναι δε ο συγγραφέας της “Διεθνούς”, του επαναστατικού ύμνου που τόσο ευχάριστα προσεταιρίστηκαν οι σταλινικοί και κάθε είδους αριστεροί στη συνέχεια, κάνοντας τα πάντα να αποκόψουν και τον Ποτιέ και τη “Διεθνή” και όλο το έργο του από τις αναρχικές τους ρίζες.

Η ΔΙΕΘΝΗΣ – L’Internationale

Εμπρός της γης οι κολασμένοι

Της πείνας σκλάβοι εμπρός-εμπρός

Το δίκιο απ' τον κρατήρα βγαίνει

Σα βροντή σαν κεραυνός

Φτάνουν πια της σκλαβιάς τα χρόνια

Τώρα εμείς οι ταπεινοί της γης

Που ζούσαμε στην καταφρόνια

Θα γίνουμε το παν εμείς.

Στον Αγώνα Ενωμένοι

Κι ας μη λείψει κανείς

Ω! Να 'τη, μας προσμένει

Στον κόσμο η Διεθνής.

Θεοί, αρχόντοι, βασιλιάδες

Με πλάνα λόγια μας γελούν

Της γης οι δούλοι κι οι ραγιάδες
Μοναχοί τους, θα σωθούν

Για να σπάσουμε τα δεσμά μας

Για να πάψει πια η σκλαβιά

Να νιώσουν πρέπει τη γροθιά μας

Και της ψυχής μας τη φωτιά

Στον Αγώνα Ενωμένοι

Κι ας μη λείψει κανείς

Ω! Να 'τη, μας προσμένει

Στον κόσμο η Διεθνής.

Εμπρός, μονάχη μας ελπίδα

Ειν' η σφιγμένη μας γροθιά

Κάτω οι πολέμοι και η πατρίδα
Ζήτω, ζήτω η λευτεριά

Και αν τολμήσουν και αντικρίσουν

της ψυχής μας τους κεραυνούς

θα δούνε τότε αν μπορούνε

πως θα είναι οι σφαίρες μας γι’ αυτούς

Στον Αγώνα Ενωμένοι

Κι ας μη λείψει κανείς

Ω! Να 'τη, μας προσμένει

Στον κόσμο η Διεθνής.

Στίχοι: Eugène Pottier, 1871
Μουσική: Pierre De Geyter, 1888
Στην ελληνική γλώσσα η προσαρμογή των στίχων έγινε το 1909 από τον λογοτέχνη Δημήτρη Δημητριάδη (Ρήγας Γκόλφης).

eugene_pottier.jpg 0.27 Mb