user preferences

New Events

Βαλκανικές Χώρες

no event posted in the last week

Το Εργατικό Κίνημα στη Σερβία

category Βαλκανικές Χώρες | Ιστορία (γενική) | Γνώμη / Ανάλυση author Tuesday September 30, 2008 20:07author by Aleksandar S. Report this post to the editors

Και Πρώην Γιουγκοσλαβία - Μέρος Β'

Κείμενο του Aleksandar S. από την Επαναστατική Ομάδα Torpedo (που δεν υπάρχει πλέον). Αγγλική μετάφραση Will Firth.

Η γιουγκοσλαβική εργατική τάξη και ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος

Ωστόσο, το πραγματικό πρόσωπο της κομματικής καθοδήγησης θα αποκαλυπτόταν στη διάρκεια του πολέμου και της επανάστασης (1941-1945). Μορφωμένα μέλη, με μεγάλη επιρροή, που είχαν αρχίσει να βλέπουν σφάλματα στη δουλειά της Κεντρικής Επιτροπής, της οποίας ηγείτο ο Τίτο (Γιόζιπ Μπροζ) αποπέμφθηκαν. Κάθε πιθανή κριτική ή δυνατότητα αμφισβήτησης της ηγεσίας κυνηγήθηκε μέχρι εξαφάνισης.

Με την ήττα του γιουγκοσλαβικού στρατού μέσα σε μόλις έξι μέρες στο ξεκίνημα του πολέμου, οι λαοί της Γιουγκοσλαβίας άρχισαν να μαζεύουν όπλα, πυρομαχικά και άλλα στρατηγικά υλικά. Ελάχιστα μετά την κατάλυση του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας εμφανίστηκαν και οι πρώτες μορφές οργανωμένης αντίστασης στους φασίστες. Αυτές οι ομάδες αντίστασης διέφεραν αρκετά ως προς τον πολιτικό τους προσανατολισμό. Μερικές ήταν απλώς ομάδες ληστών. Άλλες ήταν πολιτοφυλακές οργανωμένες σε τοπικό επίπεδο ως μορφή άμυνας απέναντι στα φασιστικά στρατεύματα και στους ληστές που προαναφέραμε. Άλλες ήταν δεξιές, μοναρχικές ομάδες (όπως οι τσέτνικς και οι ομάδες του Nedic και του Ljotic) σκοπός των οποίων ήταν «η απελευθέρωση της πατρίδας από τους κατακτητές» και η επιστροφή στο βασιλιά. Υπήρχαν, επίσης, φασιστικές οργανώσεις (ουστάσι) που διέπρατταν σοβινιστικά εγκλήματα από τα οποία ακόμη και οι στρατιώτες της γερμανικής Βέρμαχτ δεν ήταν ασφαλείς. Υπήρχε, ακόμα, μια σειρά οργανώσεων «κουίσλιγκ» (στο πλευρό των Γερμανών).

Πάντως, υπήρχε ένας σημαντικός αριθμός ανεξάρτητων οργανώσεων παρτιζάνικων ομάδων χωρίς κλειστή πολιτική κατεύθυνση. Το CPY προσπάθησε να ενοποιήσει αυτές τις ομάδες υπό τον έλεγχό του με κάθε κόστος. Υπήρξαν στιγμές συγκρούσεων παρτιζάνων που μάχονταν κάτω από τον έλεγχο του PCY και αυτόνομων ομάδων παρτιζάνων που παρέμεναν ανεξάρτητες, ιδιαίτερα στην αρχή του πολέμου, οπότε το CPY συνεργάστηκε με τους τσέτνικς του στρατηγού Draze Mihajlovic για τον κοινό στόχο της «απελευθέρωσης της πατρίδας από τους κατακτητές». Το CPY και το Γενικό Επιτελείο Στρατού Εθνικής Απελευθέρωσης και των Γιουγκοσλαβικών Παρτιζάνικων Αποσπασμάτων» διέρρηξαν τους δεσμούς τους με τους τσέτνικς του Mihajlovic. Η διαφορά τους με τους άλλους τσέτνικς ήταν ότι δεν είχαν συνεργαστεί με τη γερμανική Βέρμαχτ το 1941.

Όμως, οι παρτιζάνικες μονάδες ήταν άσχημα εξοπλισμένες, ανοργάνωτες, με μικρή πολεμική εμπειρία και είχαν υποστεί μεγάλες ήττες το 1941-1942. Το CPY επίσης υπέστη σοβαρές υποχωρήσεις σε πόλεις και χωριά – τα μέλη και οι συμπαθούντες του είχαν κυνηγηθεί, συλληφθεί, βασανιστεί, πυροβοληθεί ή σταλεί σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ωστόσο, ο αγώνας της αντίστασης συνεχιζόταν. Αποσπάσματα παρτιζάνων συνέχιζαν να πολεμούν, και οι συμπαθούντες τους σε πόλεις σε χωριά δημιουργούσαν αντιπερισπασμό και διεξήγαγαν ενέργειες σαμποτάζ.

Στα μέσα και προς το τέλος του 1943, το Κίνημα Εθνικής Απελευθέρωσης, υπό τον έλεγχο του CPY, ανένηψε από τις αρχικές υποχωρήσεις του, επιμένοντας σε μια αύξηση του αριθμού των μελών του κόμματος στα παρτιζάνικα αποσπάσματα. Επίσης, τοποθέτησε πολιτικούς κομισάριους σε όλα τα παρτιζάνικα αποσπάσματα στη σφαίρα επιρροής του – αυτοί οι κομισάριοι είχαν σκοπό την πολιτική προπαγάνδα και την εμπέδωση της ιδέας της καθοδήγησης από το CPY.

Με την επιμονή του Γενικού Επιτελείου Στρατού Εθνικής Απελευθέρωσης και των Γιουγκοσλαβικών Παρτιζάνικων Αποσπασμάτων, οι παρτιζάνικες μονάδες ενοποιήθηκαν στα τέλη του 1943. Ήταν φανερό ότι η καθοδήγηση από το κόμμα ήταν παρούσα στην ενοποίηση των παρτιζάνικων μονάδων σε μια μεραρχία ή ταξιαρχία. Κάποιο έμπειρο κομματικό στέλεχος έμπαινε σε θέση ισχύος στις νεοσχηματισμένες μονάδες και, φυσικά, ένας κομισάριος από το Πολιτικό Γραφείο του κόμματος ήταν πάντα παρών…
Στις 29 Νοέμβρη 1943, έγινε η δεύτερη συνάντηση του Εθνικού Αντιφασιστικού Συμβουλίου Απελευθέρωσης της Γιουγκοσλαβίας, στο Jajce (Γιάιτσε, στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη). Εκμεταλλευόμενο τους αγώνες του λαού για την απελευθέρωσή του από τα φασιστικά στρατεύματα και αποφεύγοντας επιδέξια κάθε ριζοσπαστική επαναστατική κριτική, το CPY κατάφερε να θέσει τα θεμέλια αυτού που αργότερα θα γινόταν η πρώτη διακήρυξη της Ομοσπονδιακής Λαϊκής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας (το 1946 τελικά).

Κάτω από τον μανδύα του πατριωτισμού, του αντιεθνικισμού και ενός ημιεπαναστατικού λεξιλογίου, το Γενικό Επιτελείο μαζικοποιήθηκε σταδιακά. Σύντομα το Γενικό Επιτελείο του Στρατού Εθνικής Απελευθέρωσης και των Γιουγκοσλαβικών Παρτιζάνικων Αποσπασμάτων θα μεταμορφωνόταν σε Εθνικό Απελευθερωτικό Στρατό Γιουγκοσλαβίας. Ακόμα και οι αιχμαλωτισμένοι τσέτνικς και ουστάσι γίνονταν δεκτοί στα νέα παρτιζάνικα αποσπάσματα αν δήλωναν ότι θα «μάχονταν για τον λαό». Ένας στρατός που δημιουργούταν κατ’ αυτόν τον τρόπο, δεν θα μπορούσε να είναι επαναστατικός στρατός, φορέας επαναστατικής αλλαγής, ακόμα και αν μέχρι το τέλος του πολέμου το Γενικό Επιτελείο του Στρατού Εθνικής Απελευθέρωσης και των Γιουγκοσλαβικών Παρτιζάνικων Αποσπασμάτων δεν εφάρμοζε παρά καθαρά παρτιζάνικες τακτικές. Σε κάθε προσπάθεια να αντιμετωπίσει ευθέως τις συνδυασμένες δυνάμεις της Βέρμαχτ και των κουίσλιγκ έχασε μεγάλες δυνάμεις, και αναγκάστηκε να υποχωρήσει.

Το Γενικό Επιτελείο του Στρατού Εθνικής Απελευθέρωσης και των Γιουγκοσλαβικών Παρτιζάνικων Αποσπασμάτων (στην ουσία το CPY), κέρδισε τον πόλεμο μονάχα χάρη στην αποδυνάμωση του φασιστικού στρατού σε όλα τα άλλα μέτωπα και στην σπουδαία βοήθεια που του παρείχε ο σοβιετικός Κόκκινος Στρατός, ο οποίος επωμίσθηκε όλο το βάρος της εκδίωξης των φασιστικών στρατευμάτων από τη Γιουγκοσλαβία.

Η μεταπολεμική περίοδος

Με το τέλος του πολέμου, το CPY και ο Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός της Γιουγκοσλαβίας είχαν εκκαθαρίσει κάθε «ανεπιθύμητο» στοιχείο και ήταν έτοιμοι για τη δικτατορία. Θα την ονόμαζαν δικτατορία του προλεταριάτου, αλλά, στην πραγματικότητα, ήταν δικτατορία του κόμματος. Και, μάλιστα, όχι του κόμματος ως ενιαίου συνόλου, αλλά μάλλον με τη στενή έννοια της ηγετικής κλίκας του.

Η χώρα ονομάστηκε αρχικά Δημοκρατική Ομόσπονδη Γιουγκοσλαβία, ενώ αργότερα άλλαξε όνομα σε Ομοσπονδιακή Λαϊκή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας.
Κάθε εργατική οργάνωση και κάθε άλλη κοινωνική πρωτοβουλία τέθηκαν υπό τον έλεγχο του κόμματος. Η χώρα εισήλθε σε μια περίοδο κρατικού καπιταλισμού που ονομάστηκε επιδέξια «υπαρκτός σοσιαλισμός».

Οι αλλαγές συτές ενσωματώθηκαν επίσημα στο νέο Σύνταγμα που ψηφίστηκε το 1946. Το Σύνταγμα κήρυσσε κάθε φυσικό απόθεμα και όλα τα σημαντικά μέσα παραγωγής ως «λαϊκή περιουσία υπό των έλεγχο του κράτους». Προς το τέλος της ίδιας χρονιάς, άρχισε να εφαρμόζεται ένα πρόγραμμα εθνικοποίησης των ιδιωτικών επιχειρήσεων σε 42 τομείς της οικονομίας. Τον Αύγουστο του 1945, εφαρμόστηκε μερική αγροτική μεταρρύθμιση, επηρεάζοντας κυρίως τις βόρειες και βορειοδυτικές περιοχές της χώρας. Το οικονομικό έλλειμμα καλύφθηκε από την εθνικοποίηση του 1948. Η εθνικοποίηση ήταν μία από τις βασικές μεθόδους εγκαθίδρυσης μιας «σοσιαλιστικής οικονομίας». Το σύστημα της σχεδιασμένης οικονομίας εισήχθηκε, επίσης, σ’ αυτό το στάδιο. Κρατικές υπηρεσίες διηύθυναν άμεσα την οικονομία σε σχέση με τους προκαθορισμένους στόχους. Η νέα κυρίαρχη τάξη, που αργότερα θα αποκτήσει το προσωνύμιο «κόκκινη μπουρζουαζία», είχε να κάνει λίγες κινήσεις ακόμα για να εξασφαλίσει την μακροπρόθεσμη εξουσία της. Αμέσως μετά τον πόλεμο, πραγματοποιεί μια εκλογική φάρσα «δημοκρατίας» όπου το CPY, υπό την ηγεσία του Τίτο, κερδίζει την μεγάλη πλειοψηφία (σχεδόν το 100% των ψήφων), απέναντι στα αστικοδημοκρατικά κόμματα. Έχοντας κερδίσει την εξουσία, το CPY έθεσε εκτός νόμου κάθε άλλο κόμμα και καταδίωξε τα ηγετικά στελέχη τους, ονομάζοντάς τους «εχθρούς της επανάστασης». Μετά τις εκλογές, η γιουγκοσλαβική κυρίαρχη τάξη, σε συμφωνία με την κυρίαρχη τάξη της ΕΣΣΔ (προσωποποιημένης στο ΚΚΣΕ) ξεκίνησε μια αρκετά διάφανη διαμάχη. Αυτή η «σύγκρουση» ανάμεσα στο CPY και το ΚΚΣΕ κορυφώθηκε στα 1948 όταν το CPY ξεκίνησε σειρά διώξεων εναντίον μελών της στρατιωτικής, κομματικής και πολιτικής ηγεσίας προκειμένου να εκκαθαρίσει τους λεγόμενους πράκτορες της Κομινφόρμ, μέλη που ήταν υπέρ της ανάμειξης της Κομινφόρμ στα εσωτερικά του CPY. Αυτοί οι άνθρωποι κατέληγαν στις γιουγκοσλαβικές φυλακές, οι πιο διαβόητες από τις οποίες ήταν αυτές της νήσου Goli Otok στην Αδριατική. Εξαιτίας της απόρριψης από το CPY της Κομινφόρμ, η ΕΣΣΔ και ολόκληρο το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, επέβαλλαν εμπάργκο στα εμπορεύματα και τις λοιπές συναλλαγές με την Ομοσπονδιακή Λαϊκή Δημοκρατία Γιουγκοσλαβίας. Το οικονομικό αυτό εμπάργκο κράτησε πέντε χρόνια, και μετέπειτα η γιουγκοσλαβική κυρίαρχη τάξη πήρε τελικά κάθε εξουσία στα χέρια της.

Πρέπει να αναφερθεί ότι ο στόχος αυτής της ελεγχόμενης σύγκρουσης δεν ήταν απλώς η ενίσχυση της εξουσίας στο εσωτερικό της κυρίαρχης τάξης, αλλά η δημιουργία μιας απαραίτητης γέφυρας μεταξύ της «κομμουνιστικής» Ανατολής και της καπιταλιστικής Δύσης. Την περίοδο αυτή η ανάπτυξη της βιομηχανίας ήταν προσανατολισμένη προς τη γεωργία. Αγρότες και πρώην παρτιζάνοι υποχρεώνονταν να εργαστούν στις κολλεκτιβοποιημένες φάρμες. Επίσης, ο τομέας της ενέργειας αναπτύχθηκε και ισχυροποιήθηκε. Επιπλέον, προωθήθηκε η ανάπτυξη της βαριάς βιομηχανίας, αν και κάτι τέτοιο έγινε μόνο στα πλουσιότερα μέρη της χώρας, κάτι που είχε αποτέλεσμα μόνο το βάθεμα των ανταγωνισμών που κληροδότησε η προπολεμική Γιουγκοσλαβία.

Οι δυσχερείς σχέσεις με τις γειτονικές χώρες που ήταν μέλη του «σοσιαλιστικού» μπλοκ, αλλά επίσης και της Κομινφόρμ, καθώς και οι καταστροφικές σοδειές του 1950 και του 1952, οδήγησαν σε αγροτικές εξεγέρσεις, οι οποίες χρησίμευσαν ως τέλεια δικαιολογία για το κράτος για να εισαγάγει την υποχρεωτική πώληση των γεωργικών προϊόντων και το δικαίωμα στην κατάσχεσή τους. Τέτοιες πρακτικές έγιναν τελικά κοινοτοπίες.

This page has not been translated into Other yet.

This page can be viewed in
English Italiano Deutsch
© 2005-2024 Anarkismo.net. Unless otherwise stated by the author, all content is free for non-commercial reuse, reprint, and rebroadcast, on the net and elsewhere. Opinions are those of the contributors and are not necessarily endorsed by Anarkismo.net. [ Disclaimer | Privacy ]