Μαχνοβτσίνα και θέ&#

Ελλάδα / Τουρκία / Κύπρος | Πολιτισμός | Γνώμη / Ανάλυση Monday June 06, 2005 19:11 by Μαχνοβίτες - Μαχνοβίτες

Μαχνοβτσίνα και θέατρο

Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από το έργο του Πιοτρ Αρσινώφ "Ιστορία του Μαχνοβίτικου κινήματος" σχετικά με την πολιτιστική δουλειά που διεξαγόταν παράλληλα με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της Μαχνοβτσίνα.
Το θέατρο σαν μορφή αυτοέκφρασης των εξεγερμένων κινημάτων, επιβίωσε και επιβιώνει λειτουργικά μέχρι σήμερα. Το έργο που περιγράφεται παρακάτω από τον Αρσινώφ, ανεβαίνει ακόμα από θεατρικές ομάδες του εξωτερικού, και ιδιαίτερα από τη Φιλανδική ομάδα "Mahnovitsina" απ'όπου και η φωτογραφία.
--------------------------------------------------------------

Οι επαναστάτες αφιέρωσαν μεγάλη προσοχή στο θέατρο. Πριν ακόμα από τη συμφωνία με τους Μπολσεβίκους κι ενώ ο επαναστατικός στρατός ήταν αναγκασμένος να μάχεται καθημερινά ενάντια στους πολυάριθμους εχθρούς του, ο στρατός διατηρούσε πάντοτε ένα θεατρικό τμήμα, που αποτελούνταν από τους ίδιους τους επαναστάτες. Αυτό το τμήμα παρουσίαζε έργα για τους επαναστάτες και συχνά για τους χωρικούς των γειτονικών χωριών, όποτε το επέτρεπε η στρατιωτική κατάσταση.

Στο Γκιουλάι Πολέ υπάρχει ένα αρκετά μεγάλο θέατρο. Αλλά οι επαγγελματίες ηθοποιοί ήταν πάντα σπάνιοι στην περιοχή. Σαν ηθοποιοί χρησιμοποιούνταν γενικά ερασιτέχνες που επιλέγονταν ανάμεσα στους αγρότες, τους εργάτες και τους διανοούμενους, ιδιαίτερα τους δασκάλους και τους μαθητές. Στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, αν και το Γκιουλάι Πολέ υπέφερε πάρα πολύ, το ενδιαφέρον των κατοίκων για το θέατρο δεν μειώθηκε. Αντίθετα, μεγάλωσε. Στη διάρκεια της συμφωνίας με τους Μπολσεβίκους, όταν σταμάτησε ο αποκλεισμός της περιοχής, το θέατρο του Γκιουλάι Πολέ γέμιζε καθημερινά με εργατόκοσμο. Οι χωρικοί, οι αντάρτες και οι γυναίκες τους συμμετείχαν στις παραστάσεις, όχι μόνο σαν θεατές και ηθοποιοί, αλλά και σαν συγγραφείς. Ο Πολιτιστικός και Εκπαιδευτικός (1) τομέας του Μαχνοβίτικου στρατού έπαιξε ένα δραστήριο κι άμεσο ρόλο στην οργάνωση του θεάτρου στο Γκιουλάι Πολέ και στην υπόλοιπη περιοχή.

Θα αναφέρω ένα θεατρικό έργο που έγραψε ένας νεαρός χωρικός του Γκιουλάι Πολέ, που έπαιξε ενεργό ρόλο σε διάφορες φάσεις του επαναστατικού κινήματος. Το έργο είχε τον τίτλο "Η ζωή των Μαχνοβιτών" κι αποτελούνταν από αρκετές πράξεις. Η δράση αρχίζει το καλοκαίρι του 1919, όταν ο στρατός του Ντένικιν (2) κατέλαβε όλη την Ουκρανία.Τα ελεύθερα χωριά εκείνης της εποχής κατακλύστηκαν από αστυνομικούς και στρατιωτικούς. Μετά την άφιξή τους, οι εργάτες για μια ακόμα φορά μπαίνουν κάτω από το ζυγό της παλιάς καταπίεσης. Οι χωρικοί υποφέρουν σε κάθε βήμα. Οι σοδειές τους επιτάσσονται. Τα σπίτια τους ερευνούνται συνεχώς. Οι χωρικοί αναζητούν τους Μαχνοβίτες. Νέοι και γέροι χωρικοί βασανίζονται και τουφεκίζονται. Το πνεύμα της εξέγερσης φουντώνει ανάμεσα στους χωρικούς. Συγκεντρώνονται σε ομάδες για να συζητήσουν τη φοβερή κατάστασή τους, προετοιμάζονται για μια νέα εξέγερση κι όλο και πιό πολύ στρέφουν το βλέμα τους προς το Μάχνο, που 3 βδομάδες νωρίτερα είχε αναγκαστεί να οπισθοχωρήσει κάτω από την πίεση των στρατών του Ντένικιν και του Τρότσκυ.

Αλλά κάποια μέρα απλώνεται η φήμη ότι ο Μάχνο είχε νικήσει το Ντένικιν και προέλαυνε ξανά στην Ουκρανία, πλησιάζοντας το Γκιουλάι Πολέ. Ακούγοντας από μακριά τα κανόνια των Μαχνοβιτών, οι χωρικοί εξεγείρονται, αρχίζοντας μια σκληρή πάλη ενάντια στο στρατό του Ντένικιν κι αναγκάζοντάς τον να εγκαταλείψει το Γκιουλάι Πολέ, υποστηριζόμενοι από το ιππικό του Μάχνο που μπαίνει στο χωριό εκείνη τη στιγμή.

Το έργο είναι μια δυνατή περιγραφή της ζωής στην Ουκρανική ύπαιθρο το καλοκαίρι του 1919. Σ'αυτό απεικονίζονται με αξιοσημείωτη δύναμη τα δεινά του λαού, το πάθος του, η τιμιότητά του, ο επαναστατικός του ενθουσιασμός κι ηρωισμός. Η ισχυρή ένταση του έργου διατηρείται μέχρι το τέλος.

(1) Ο Πολιτιστικός κι Εκπαιδευτικός τομέας του Μαχνοβίτικου κινήματος εμπνεόταν από το ελεύθερο και καλλιεργημένο πνεύμα του Πιότρ Αρσινώφ. Η απασχόληση ενός τόσο σημαντικού κεφαλαίου των επαναστατών όπως ο Αρσινώφ σε πολιτιστικό πόστο, έδειχνε τη σημασία που έδιναν οι Μαχνοβίτες στον τομέα αυτόν.

(2) Ο Ντένικιν ήταν ένας από τους πιό επικίνδυνους για την Επανάσταση στρατηγούς των Λευκορώσων. Παίρνοντας βοήθεια από τα αντεπαναστατικά κέντρα του εξωτερικού κατάφερε να θέσει σε κίνδυνο όχι μόνο την επανάσταση της Ουκρανίας αλλά και ολόκληρης της Ρωσίας. Καταστράφηκε ολοσχερώς από το Μαχνοβίτικο στρατό.