Ούτε γη, ούτε ύδωρ

Ελλάδα / Τουρκία / Κύπρος | Αριστερά | Γνώμη / Ανάλυση Thursday March 05, 2015 20:01 by Αναρχική Συλλογικότητα "Θρυαλλίδα"

Οι παρούσες συνθήκες – άλλες νέες, και άλλες όχι τόσο νέες – σε επίπεδο πολιτικής και οικονομικής πραγματικότητας αλλά και κυρίαρχων ιδεολογημάτων επιβάλλουν μια συμπύκνωση της μέχρι τώρα ανάγνωσής της, στην κατεύθυνση της περιφρούρησης και της ανασυγκρότησης του κοινωνικού και ταξικού κινήματος.

Ούτε γη, Ούτε ύδωρ

Οι περασμένες εκλογές του Ιανουαρίου 2015 αποτελούν ένα «κλασσικό και εικονογραφημένο» παράδειγμα για το πως η εκλογική διαδικασία εν γένει λειτουργεί για την εκτροπή και την εκτόνωση της συσσωρευμένης κοινωνικής οργής, την αναπαραγωγή της ψευδαίσθησης μιας διαταξικής συμμετοχής στην διαχείρηση της εξουσίας, την δημιουργία ενός ακόμη αναχώματος ενάντια στην ριζοσπαστικοποίηση των εκμεταλλευόμενων και την θεσμική νομιμοποίηση της καπιταλιστικής βαρβαρότητας.

Το ότι οι όποιες αλλαγές τελούνται σε κυβερνητικό επίπεδο δεν επηρεάζουν στο ελάχιστο την ίδια τη φύση του κράτους και της εκμετάλλευσης, δεν σημαίνει ότι οι τακτικές επιλογές του κεφαλαίου δεν πρέπει να προσμετρώνται από τους αγωνιζόμενους στον σχεδιασμό τους. Οι παρούσες συνθήκες – άλλες νέες, και άλλες όχι τόσο νέες – σε επίπεδο πολιτικής και οικονομικής πραγματικότητας αλλά και κυρίαρχων ιδεολογημάτων επιβάλλουν μια συμπύκνωση της μέχρι τώρα ανάγνωσής της, στην κατεύθυνση της περιφρούρησης και της ανασυγκρότησης του κοινωνικού και ταξικού κινήματος.

Η βίαιη προλεταριοποίηση των μικροαστικών και μεσοαστικών στρωμμάτων, η αναδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων και η κοινωνική εξαθλίωση σε μαζική κλίμακα δημιούργησαν ένα πολιτικό και κοινωνικό κενό πρωτοφανές για τα μεταδικτατορικά δεδομένα. Επιπλέον, υπό την επίδραση του νεοφιλελεύθερου μοντέλου διαχείρησης της κρίσης όσα πολιτικά μορφώματα, παλιά και νέα, φιλοδοξούσαν να μετάσχουν στην εξουσία υιοθέτησαν συλλήβδην πιο αντιδραστικές, συντηρητικές θέσεις, με αποτέλεσμα τη μετατόπιση του πολιτικού «φάσματος» προς τα «δεξιά» ή και τον ολοκληρωτισμό . Η αναζήτηση, από μέρους του εγχώριου, τουλάχιστον, κεφαλαίου, νέων εναλλακτικών μορφών πολιτικής διαχείρισης της κρίσης, στα πλαίσια της αναπαραγωγής της επικυριαρχίας του, φαίνεται να έχει αποκρυσταλλωθεί στο τωρινό πολιτικό σκηνικό του Ιανουαρίου του 2015.

Ο Συ.Ριζ.Α αποτελεί, πέρα από τα όσα ευαγγελίζεται, την γνήσια έκφραση της επιθυμίας των μεσοαστικών στρωμμάτων καθώς και ενός κομματιού του εγχώριου κεφαλαίου για την επαναφορά σε μία προηγούμενη, πρό του μνημονίου, κατάσταση. Σε αυτό το πλαίσιο οι «έμποροι ελπίδας» κατάφεραν να υπερνικήσουν τους «έμπορους φόβου» , να αναδειχθούν σε κυρίαρχο κόμμα εξουσίας και να αναλάβουν να συμμετάσχουν στις διευθετήσεις των αντιφάσεων των εθνικών κεφαλαίων σε διακρατικό επίπεδο. Αυτή η διαδικασία διαπραγματεύσεων μεταφράζεται επικοινωνιακά σε μια μεταστροφή του κοινωνικού κλίματος σε επίπεδο θυμικό/συγκινησιακό.

Όντως, μετά από σχεδόν έξι χρόνια επίθεσης σε εργατικά κεκτημένα δεκαετιών αλλά και σε ευρύτερα κοινωνικά αγαθά, βίαιης καταστολής και συστηματικής διασποράς του φόβου και του πανικού στο σύνολο της κοινωνίας, σε συνάρτηση με την αδυναμία των εκμεταλλευόμενων να συγκροτηθούν κινηματικά και να θέσουν την επαναστατική προοπτική σε μια ιστορικά επίκαιρη, πραγματική βάση, αιτιολογείται σε μεγάλο βαθμό το γεγονός ότι τα επικοινωνιακά ψήγματα – σε επίπεδο εξαγγελιών, μέχρι στιγμής – κοινωνικών μεταρρυθμίσεων και η διάχυτη υποψία ότι μπορεί να επιτέλους να μπεί «πάτος στο βαρέλι» έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν ένα κλίμα έλευσης του επίγειου παραδείσου στην τωρινή πραγματικότητα και απαλλαγής από τον καθημερινό γολγοθά. Γεγονός που αναντίρρητα αποτελεί μία μεγάλη επικοινωνιακή επιτυχία – που διαδέχεται μάλιστα μια προεκλογική εξαγγελία – της μέχρι τώρα κυβερνητικής πολιτικής, με περιορισμένη όμως διάρκεια.

Το μονο βέβαιο δεδομένο είναι ότι η ψευδαίσθηση για μια καλύτερη διαχείρηση της κρίσης θα είναι αντιστρόφως ανάλογη με το μέγεθος του πολιτικού κενού που θα αφήσει η εκκωφαντική κατάρρευση της. Μόνο η σε βάθος χρόνου πραγματικότητα θα δείξει το κατά πόσο η απογοήτεση ενός συντριπτικά πλειοψηφικού κομματιού της κοινωνίας που συναινεί, σε αυτή τη συγκυρία, με την πολιτική της κυβέρνησης (απογοήτευση που θα επιφέρει η αποτυχία του ιδεολογήματος του «καπιταλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο) θα διοχετευθεί προς τα «άκρα», καθώς και το ποιά ακριβώς θα είναι αυτά.

Το ουσιαστικό ιδεολόγημα που αναπαράγεται ως μέγιστο επίδικο από το κράτος στην τωρινή συγκυρία δεν διαφέρει πολύ από τα προηγούμενα. Η βάση του κόσμου που εδώ και λίγες βδομάδες επιχειρεί να δημιουργήσει ο Συ.Ριζ.Α συσπειρώνεται πάνω στο ιδεολόγημα της σωτηρίας της κρατικής οικονομίας, κεντρικό σημείο στην προπαγανδιστική προσπάθεια όλων των προηγούμενων κυβερνήσεων, άρρηκτα συνδεδεμένο με τα ιδεολόγηματα της ανάπτυξης και της «κοινωνικής ειρήνης», στα οποία στηρίχθηκαν για να αποσπάσουν την συναίνεση της κοινωνίας και να περάσουν όλα τα προηγούμενα μέτρα. Η πινελιά πρωτοτυπίας του Συ.Ριζ.Α συνίσταται στην εξαγγελία μέτρων για την αντιμετώπιση της λεγόμενης «ανθρωπιστικής κρίσης». Αποκρύπτοντας για άλλη μια φορά το γεγονός ότι η γενικευμένη κρίση σε επίπεδο ανθρωπιστικό, πολιτικό/πολιτειακό, κοινωνικό, ηθικό, πολιτισμικό δεν είναι παρά πτυχές της εκδήλωσης της βασικής αντίφασης του καπιταλισμού, της αντίθεσης κεφαλαίου – εργασίας, επιχειρείται η εκ νέου συγκάλυψη των πραγματικών αιτιών της τωρινής κοινωνικής εξαθλίωσης πίσω από μέτρα είτε καθαρά επικοινωνιακά, είτε με πολύ μικρό οικονομικό ή πολιτικό κόστος ως προς τις δεσμεύσεις του κράτους προς τους πιστωτές.

Η ίδια η συμφωνία για την επέκταση της δανειακής σύμβασης αποτελεί την βάση της αποδοχής των πολιτικών του μνημονίου, των όρων που θέτει και της χρονικής παράτασής του, τόσο σε επίπεδο... διατύπωσης, όσο και περιεχομενικά, εξανεμίζοντας κάθε αυταπάτη για την οποιαδήποτε δυνατότητα συνδιαλλαγής με την Ευρωπαϊκή Ένωση – ένα από τα πιο σκληρά καπιταλιστικά μπλόκ – έχοντας «φιλολαϊκή» προοπτική. Η κυβέρνηση, αποδεχόμενη πλήρως τους στόχους του μνημονίου, εγγυάται την ανάπτυξη και δεσμεύεται για τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος και τη διασφάλιση πόρων για τη δημιουργία πρωτογενούς πλεονάσματος. Σε αυτή τη κατεύθυνση, δεσμεύεται να μην προχωρήσει στη μονομερή κατάργηση μέτρων ή σε νέες μεταρρυθμίσεις, χωρίς την έγκριση των «Τριών Θεσμών», δηλαδή της Τρόικα. Η αποδοχή, επιπλέον, των μνημονιακών μέτρων μέχρι σήμερα ως χρήσιμες και «αξιοσημείωτες προσπάθειες» ως προς τις παραπάνω κατευθύνσεις μόνο ως «κολυμβήθρα του σιλωάμ» μπορεί να λειτουργήσει για τις κυβερνήσεις από το 2009. Ακόμα, η δέσμευση για την πλήρη τήρηση των δανειακών υποχρεώσεων προς τους πιστωτές συνεπάγεται ουσιαστικά την μή διαπραγμάτευση επί του χρέους. Το γεγονός του ότι ο Συ.Ριζ.Α, με το να αυτοπαρουσιάζεται απλά ως λιγότερο «ραγιάς» και «καρπαζοεισπράκτορας» από την προηγούμενη συγκυβέρνηση, πείθει την κοινωνία για το ότι τελέστηκε μια μεγάλη διπλωματική επιτυχία, αποτελεί ένα ακόμη εποικοινωνιακό θαύμα στο ενεργητικό του. Η βασική αντίθεση του σαθρού ιδεολογήματος της σωτηρίας της κρατικής οικονομίας, είναι το κατά πόσο αυτή ταυτίζεται στην πράξη με το συμφέρον των εκμεταλλευόμενων · ο καπιταλισμός και οι όροι ανάπτυξής του είναι συνυφασμένοι με το χρέος, δημόσιο και ιδιωτικό, αναπαράγεται και αναδιαρθρώνεται μέσα από τις κρίσεις, και οι εκμεταλλευόμενοι δεν έχουν τίποτα να κερδίσουν από ένα σύστημα που έχει ως βάση και ως στόχο του να τους απομυζεί στο διηνεκές, πόσο μάλλον από το να διαπραγματεύονται με ποιούς όρους θα γίνεται αυτό. Η όποια διαβούλευση πάνω στος όρους «εξόδου από την κρίση» έχει ως μόνο στόχο/αποτέλεσμα να αποπροσανατολίσει τους εκμεταλλευόμενους από την ταξική πάλη, αναπαράγοντας και καταπίνοντας αμάσητη την αστική προπαγάνδα και τα ψεύτικα δίπολά της. Ως εκ τούτου, δεν συμμεριζόμαστε την ανησυχία των υπόλοιπων πολιτικών μορφωμάτων για το με ποιό νόμισμα θα συνεχίζουν να μας επιβάλλονται διεθνή και ντόπια αφεντικά.

Ωστόσο, η δεδομένη εναντίωση μας στην συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και σε οποιονδήποτε άλλο διακρατικό θεσμό (ΔΝΤ, ΝΑΤΟ κτλ) δεν εδράζεται σε μια αντίληψη υπέρ του εγχώριου καπιταλισμού έναντι στα διεθνή κεφάλαια ούτε και αποτελεί τοποθέτηση στο ζήτημα της λειτουργίας υπερεθνικών ή διακυβερνητικών σχημάτων εντός της ΕΕ, υπέρ της «εθνικής κυριαρχίας» · η Ευρωπαϊκή Ένωση, παράλληλα με ένα κέντρο ιμπεριαλισμου στο οποίο προσδένονται πλήθος εξαρτημένοι καπιταλισμοί αποτελεί ένα ισχυρό όργανο επιβολής των επιταγών του κεφαλαίου στους εκμεταλλευόμενους όλων των συμμετεχόντων κρατών μελών, «ισχυρών» οικονομικά και μή, κυρίως μέσω του ελέγχου του δημόσιου χρέους. Ως αναρχικοί δεν μπορούμε να φανταστούμε την ίδια την επαναστατική διαδικασία στην εξέλιξή της ή και την εναντίωσή μας στο κράτος καθεαυτό παράλληλα με την παραμονή στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παρά μόνο σε αντίθεση με αυτήν.

«Σε κάθε επανάσταση υπάρχουν δυο ειδών ανθρώποι, εκείνοι που την πραγματώνουν και εκείνοι που επωφελούνται από αυτήν»

Παραφράζοντας και συμπληρώνοντας τη γνωστή ρήση του Βοναπάρτη, το κοινωνικό και ταξικό κίνημα οφείλει να περιφρουρεί τα προτάγματά του από τους πάσης φύσεως γιακωβίνους που τα λυμαίνονται και τα αντιλαμβάνονται εργαλειακά – ως αξίες χρήσεις.

Η τωρινή κυβέρνηση εκμεταλλεύτηκε το πολιτικό κενό από μέρους του κινήματος και την αδυναμία της αποτελεσματικής ταξικής και πολιτικής συγκρότησής του για να κεφαλαιοποιήσει τους αγώνες του και να αντλήσει πολιτική υπεραξία από αυτό ώστε να αναδειχθεί ως μοναδικός διαχειριστής της κρίσης και της πολιτικής εξουσίας. Οι όποιες μεταρρυθμίσεις συντελεστούν προφανώς δεν θα είναι στην κατεύθυνση της ανατροπής του καπιταλισμού ή της «διεξαγωγής της ταξικής πάλης με καλύτερους όρους» (όπως διατείνονται με επιμονή κάποια ευρωκομμουνιστικά λείψανα του ΚΚ εσωτερικού) αλλά στην κατεύθυνση της ισχυροποίησης της θέσης ενός κομματιού του πολιτικού προσωπικού του κεφαλαίου σε σχέση με τα υπόλοιπα, δηλαδή στην μονοπώληση της κεντρικής πολιτικής σκηνής. Ακριβώς όπως θα έκανε κάθε αστικό κόμμα εξουσίας. Και όντως, θα είναι αρκετά εύκολο για τον Συ.Ριζ.Α να διαμοιράσει τα ψίχουλα στους πληβείους της μπανανίας ωστε να αναδειχθεί σε νέος μεσσίας. Μόνο που, όπως προαναφέρθηκε, τα όποια κεκτημένα φαίνονται στο συμβολικό επίπεδο να έρχονται κατόπιν κρατικής πρωτοβουλίας, πέρα από το να κάνουν φανερή την ανεπαρκή συγκρότηση και τον ανενεργό ρόλο του κινήματος, συντελούν στην περαιτέρω αποδυνάμωσή του, μέσω της διαμεσολάβησης από το κράτος και του κινδύνου ενσωμάτωσης και διοχέτευσης του σε κοινοβουλευτικά κανάλια. Αρκεί η υπενθύμιση της κατάστασης στην οποία βρίσκονταν ο θεσμοθετημένος, επίσημος συνδικαλισμός το 2009 και του – σε περιπτώσεις απροκάλυπτα εσκεμμένα – αντιεργατικού ρόλου της ΓΣΕΕ στις κεντρικές πολιτικές εξελίξεις σε συνάρτηση με την προηγούμενη διαχείρησή του από το ΠΑΣΟΚ. Η δημιουργία μιας κρατικοδίαιτης ηγεσίας «καρεκλοκένταυρων» μέσω του διαχωρισμό ανάμεσα στους «κοινούς» εργαζόμενους και σε μία μερίδα «εργατοπατέρων», ειδικών επί των σωματειακών ζητημάτων, που είχαν στα χέρια τους το οργανωτικό μονοπώλιο εντός του συνδικαλισμού και το μοναδικό προνόμιο της διαμεσολάβησης ανάμεσα στους εργαζόμενους και τα αφεντικά ή το κράτος, κατέληξε στο «ξεδόντιασμα» ολόκληρων κλάδων εργαζόμενων. Υπήρχαν εργαζόμενοι που δεν είχαν κάνει ποτέ τους ούτε μια γενική συνέλευση, τη μοναδική μαζική, συλλογική διαδικασία που ήταν εφικτή, που αποφάσιζαν πάντα τα ΔΣ ερήμην τους και που ήταν επομένως εύκολα διαχειρίσιμοι από τα αφεντικά τους, με πολυ μεγάλη δυσκολία στο να αυτοοργανωθούν και αναλάβουν οι ίδιοι τον αγώνα τους, όταν οι ηγεσίες τους τους ξεπουλούσαν. Ιδιαίτερα σε αυτή τη συγκυρία, είναι δεδομένο ότι ο Συ.Ριζ.Α θα δοκιμάσει να αποκτήσει κινηματικά ερείσματα και να αφομοιώσει κινηματικές δομές μέσω της αναζήτησης κοινών κομματιών ιδεολογίας και πρακτικών με αυτές, αφενός στην κατεύθυνση της καταστολής και της απόσπασης της «κοινωνικής ειρήνης», αφετέρου για τη δημιουργία μιας συμπαγούς κομματικής βάσης. Δεν αποκλείεται ότι, αν αποτύχει αυτό, θα επιδιώξει να ανοίγει ζητήματα που έχουν τη μεγαλύτερη πιθανότητα να διαβάλλουν το κίνημα στο εσωτερικό του, ώστε να το διασπάσει. Επαληθεύεται ξανά η σημασία της διαχρονικής αναρχικής λογικής για την κινηματική συγκρότηση έξω από κάθε κρατική επιρροή.

Βέβαια, αυτό που δεν συνειδητοποιούν οι εκμεταλλευόμενοι είναι ακριβώς η δύναμή τους, δηλαδή το ότι η όποια κοινωνική αλλαγή συντελείται είναι μια διεκδίκηση που κερδίζεται πάντα ως αποτέλεσμα των αγώνων τους, ως καρπός της ανάπτυξης της ταξικής πάλης · τίποτα δεν χαρίζεται. Είναι πάντα ο φόβος των αφεντικών για τους εκμεταλλευόμενους, για πολιτική αστάθεια, γενίκευση των αντιστάσεων και ανατροπής του συστήματός τους, που μεταφράζεται σε «παραχωρήσεις με το σταγονόμετρο» για την απόσπαση της κοινωνικής συναίνεσης και την επιβολή τους ως κυρίαρχοι. Από το να είμαστε στο διηνεκές οι κομπάρσοι που θα καθαρίζουν τα σκατά της κάθε κάλπης, η αυτοοργάνωση σε κάθε σφαίρα της κοινωνικής ζωής, σε σχολεία, σχολές, γειτονιές, η ευρεία, κινηματική συγκρότηση, η δημιουργία σωματείων βάσης και η ενίσχυση όσων ήδη υπάρχουν καθώς και η δημιουργία ενός επαναστατικού συνδικάτου των ίδιων των εργαζόμενων, ξέχωρα από τον κρατικοδίαιτο, διαμεσολαβημένο συνδικαλισμό είναι η μόνη προοπτική και όπλο μας απέναντι στα σχέδια των κυρίαρχων. Σχετικά με το ζήτημα της πολιτικής προοπτικής

Μέσα από τις ανάγκες της τωρινά διαμορφωμένης πραγματικότητας ανακύπτουν πιο έντονα αρκετά ζητήματα για τους αγωνιζόμενους, με το σημαντικότερο να είναι η αυτοοργάνωση σε κοινωνική ταξική βάση, που επισύρει με τη σειρά του όλα τα υπόλοιπα. Από αυτά θα ξεχωρίσουμε, ως αναρχικοί, κάποια προβλήματα που επανέρχονται διαχρονικά ως εκδήλωση των πολιτικών και οργανωτικών ελλειμμάτων μας.

Είναι παραπάνω από σαφές ότι η συγκυριακή συγκρότησή μας με βάση ζητήματα που προκύπτουν συνεχώς από την επικαιρότητα δεν ανταποκρίνεται πλέον στις αναγκαιότητες του αγώνα, σε κανένα από τα δύο παραπάνω επίπεδα. Επιπλέον, το πρόταγμα της κοινωνικής επανάστασης, το μόνο ορθό και ουσιαστικό περιεχομενικά, οφείλει στην επαφή του με την πραγματικότητα να μεταφράζεται σε συγκεκριμένες θέσεις αγώνα, θετικές ως προς το υπάρχον. Το βασικότερο μοντέλο ερμηνείας στα χέρια μας ως εκμεταλλευόμενοι οφείλει να μην αρκείται σε μία ανεπαρκή αναγωγή στην αφαίρεση.

Ως εκ τούτου, θεωρούμε ότι ο πλέον πολιτικά υπεύθυνος δρόμος είναι, αφενός, η αυτοοργάνωση όλο και περισσότερων συντρόφων μέσα από την ανάληψη πρωτοβουλιών για τη δημιουργία νέων αναρχικών συλλογικοτήτων αλλά και κάθε είδους ελευθεριακών εγχειρημάτων και ευρύτερων ομαδοποιήσεων. Αναγνωρίζουμε το πρόταγμα της συλλογικοποίησης και της οργάνωσης των αγώνων μας ως πάγια θέση και αξιακό των αναρχικών ιστορικά. Αφετέρου, απαραίτητη στα πλαίσια της πολιτικής υπευθυνότητας είναι και η προσπάθεια συκρότησης κεντρικών, ειδικών πολιτικών οργανώσεων από όσους αναρχικούς μοιράζονται κοινές αντιλήψεις και προοπτικές επί του κινήματος, οικοδομημένες πάνω στη βάση ενός επαναστατικού, πολιτικού και οικονομικού προγράμματος και της μεθοδικής προώθησής του στη κοινωνία. Αυτός είναι και ο βασικότερος λόγος που ανταποκριθήκαμε ως συλλογικότητα σε μία τέτοια προσπάθεια, στο κάλεσμα για την δημιουργία Αναρχικής Πολιτικής Οργάνωσης από το 2013, ένα εγχείρημα που βρίσκεται σε εξέλιξη.

Είναι επίσης σημαντικό, όσο είναι εφικτό, να αποφευχθεί στο επόμενο διάστημα η πολιτική «εσωστρέφεια», για την οποία άλλωστε καμία εποχή δεν ενδείκνυται. Αρκει η υπενθύμιση ότι μια λογική αυτοαναφορικής «συντήρησης δυνάμεων» και περιχαράκωσης στο διηνεκές, είναι πάντα η πιο εύκολα πραγματώσιμη · πλήθος μορφωμάτων της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς απλά αυτοαναπαράγονται, χωρίς ουσιαστικό ρόλο και πολιτικά εξοντωμένα, εδώ και δεκαετίες. Καθοριστική σημασία θα έχει στο προσεχές μέλλον, η ανίχνευση των τρόπων με τους οποίους γίνεται να διευρυνθούν τόσο ποιοτικά, όσο και ποσοτικά οι πολιτικές δομές των αναρχικών, διατηρώντας προφανώς τα ελευθεριακά τους χαρακτηριστικά και λειτουργία, διαδικασία που οφείλει να γίνεται παράλληλα με την διάχυση των επαναστατικών ιδεών.

Αναρχική Συλλογικότητα "Θρυαλλίδα"