user preferences

New Events

Ιβηρική

no event posted in the last week

Η ζωή στην επαναστατική Βαρκελώνη

category Ιβηρική | Αναρχική Ιστορία | Κριτική / Παρουσίαση author Friday March 03, 2006 12:02author by Manolo Gonzalez Report this post to the editors

Μέρος Α’ - Στα 70 χρόνια της Ισπανικής Επανάστασης

Μετάφραση: Κ.Κ. (που έχει κάνει και τις σημειώσεις). Τεχνική επιμέλεια: ΑΛΦΑ Αθήνας. Έκδοση ΑΛΦΑ Αθήνα, Μάης 1996

Το κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύθηκε (σε πιο εκτεταμένη μορφή) σε δύο συνέχειες στο αμερικάνικο περιοδικό Anarchy. Παρουσιάζει την Ισπανική κοινωνική επανάσταση όχι μέσα από το βλέμμα του ιστορικού, αλλά μέσα από τις γλυκές και τις πικρές μνήμες ενός παιδιού. Αυτή άλλωστε είναι η γοητεία του κειμένου: μια παιδική αφήγηση με χαοτική δομή, ανάκατες σκέψεις, ενθυμήσεις, πρόσωπα, γεγονότα, ο παππούς, η μάνα, ο πόνος της χαμένης επανάστασης, της αγαπημένης Βαρκελώνης και της χαμένης παιδικότητας, η φυγή. Αλλά σαν κατακλείδα πάντα στο τέλος, το «ήμουν, είμαι και θα είμαι». Επειδή «...δεν θα θελα να τα ‘χα χάσει όλα αυτά, για τίποτα στον κόσμο!»

Στο σπίτι μας στη Βαρκελώνη, στη συνοικία Ramplas, κοντά στο «σινέ-ΡΙΑΛΤΟ», ήταν ένα παλιό «σεβάσμιο» κτίριο. Είχε ανοικοδομηθεί στα τέλη του 19ου αιώνα, στη θέση μιας κατοικίας που θέλαμε να πιστεύουμε πως βρισκόταν εκεί από την εποχή των Ρωμαίων. Αγοράστηκε από τον παππού Mariano την παραμονή του γάμου του με την γιαγιά Hortencia. Νωρίτερα η οικογένειά μου νοίκιαζε αυτό το σπίτι. Εγώ πάντως ήξερα πως από πάντα ζούσαμε εκεί. Είχα ένα μεγάλο δωμάτιο δίπλα σε μια εσωτερική αυλή όπου είχα γλάστρες με φυτά. Μια μικρή κρήνη κοσμούσε αυτόν τον μικρό ανοιχτό χώρο. Τα πουλιά χρησιμοποιούσαν την κρήνη για να πίνουν και να δροσίζονται τις καυτές καλοκαιριάτικες μέρες.

Το 1934 έκανε εισβολή στο σπίτι η αστυνομία των ρεπουμπλικάνων μετά την εξέγερση στο Casas Viejas. Ο πατέρας μου πήγε στη φυλακή μαζί με πολλούς άλλους καταλανούς αναρχικούς. Ήταν μέρος της οικογενειακής μας παράδοσης· ο παππούς Mariano ήταν «ελεύθερα σκεπτόμενος», χαρακτηρισμός για τους άθεους, ελευθεριακούς και υποστηριχτές της «προπαγάνδας με τη δράση». Είχε φυλακιστεί στη μεγάλη εργατική απεργία του 1915. Ο σφοδρός τοπικισμός του, η κρυστάλλινη θέση του για την ανεξαρτησία της Καταλονίας με εντυπωσίασαν σαν μια ιερή φωτιά που έπρεπε να κρατήσω ζωντανή για πάντα. Διαρκώς μιλούσε για όπλα και βόμβες, για τα «σύνεργα». Πάντως δεν νομίζω ότι ο παππούς είχε πραγματικά σκοτώσει κάποιον. Πάντα ήταν απασχολημένος με τη δουλειά του, την εισαγωγή σπόρων για τους αγρότες της Ανδαλουσίας, της Καταλωνίας και της Αραγωνίας. Είχε ειδικευτεί στην απόκτηση σπόρων από τους αμερικάνους Shakers (1). «Είναι σαν και εμάς» μου έλεγε.

Ο εμφύλιος πόλεμος στην Ισπανία μου φαινόταν σαν παντοτινός. Ο πατέρας μου έφυγε για το μέτωπο της Μαδρίτης το 1936, σαν μαχητής της «Ταξιαρχίας Ντουρρούτι», στις απεγνωσμένες μέρες στα τέλη του Οκτώβρη, τότε που φαινόταν πως η Μαδρίτη θα έπεφτε στους φασίστες.

Η πρώτη φορά που ένιωσα να με αγγίζει ο πόλεμος άμεσα και προσωπικά, ήταν όταν άκουσα το Ράδιο ΚΑΤΑΛΟΝΙΑ να αναγγέλλει το θάνατο του Μπουεναβεντούρα Ντουρρούτι. Ήταν 21 Νοεμβρίου του 1936. Ο Ντουρρούτι ήταν παλιός φίλος της οικογένειάς μου. Συχνά ερχόταν για φαγητό και πάντα κουβαλούσε ένα μεγάλο πιστόλι Parabellum. Ένα μεγάλο, αλλόκοτο και υπερβολικό πιστόλι, καλύτερο για ανοιχτές μάχες παρά για χρήση μέσα στην πόλη: «Λοιπόν έχει γεμιστήρα με 21 σφαίρες και είναι ο οίκος μου τρόπος για να λέω στον καθένα να μένει καλύτερα μακριά μου», συνήθιζε να εξηγεί με τη βαριά καστιλιανική προφορά του που μου ήταν δύσκολο να καταλάβω. Ο Ντουρρούτι ήταν από τη Λεόν. Εγώ μιλούσα καστιλιάνικα με πολύ δυσκολία. Η γλώσσα μου ήταν τα Καταλανικά.

Λίγες μέρες μετά τον θάνατο του Ντουρρούτι, ο πατέρας μου γύρισε στην Βαρκελώνη. Έπρεπε να πάρει οδηγίες από την CNT, την FAI και την GENERALITAT (2) τώρα που ο Ντουρρούτι είχε πεθάνει. «Ήμασταν στην Νέα Πανεπιστημιούπολη, κοντά σε ένα τάγμα των Διεθνών Ταξιαρχιών», μας είπε ο πατέρας μου. «Οι εγγλέζοι και οι καναδοί κρατούσαν το κτίριο της Βιβλιοθήκης Επιστημών. Ο Ντουρρούτι ήταν με 4 φίλους όταν μια σφαίρα τον σκότωσε ακαριαία. Ο οδηγός τον νόμιζε πως ήταν ατύχημα».

Στην κηδεία του Ντουρρούτι συμμετείχαν 250.000 άνδρες και γυναίκες απ’ όλη την Καταλονία και την Αραγωνία. Μετά από αυτό η Βαρκελώνη άλλαξε. Ο εμφύλιος έγινε ένα σκληρό μπερδεμένο επεισόδιο. Υπήρχε ο εχθρός που ξέραμε: οι φασίστες, ο Φράνκο, ο Χίτλερ, ο Μουσολίνι. Και μετά ήρθε ο εχθρός που δεν μπορούσαμε να προσδιορίσουμε: οι εξουσιαστές μαρξιστές, η ΤΣΕΚΑ και ρώσοι κομισάριοι. Ένας εχθρός που τον φοβόμασταν επειδή ζούσε ανάμεσά μας.

(...) Ο πατέρας μου επέστρεψε στο μέτωπο. Η μητέρα μου πήγε στις αναρχικές πολιτοφυλακές που αποστολή τους ήταν να περιφρουρούν τα κτήρια που έπρεπε να κρατήσει η CNT-FAI προκειμένου να μην τεθεί η Βαρκελώνη υπό τον έλεγχο του στρατιωτικού και πολιτικού μηχανισμού των κομμουνιστών.

Εκείνο τον καιρό με φώναζαν «Palito» («Σπίρτο») και μαζί με άλλα παιδιά μας φρόντιζαν σ’ ένα κολεκτιβίστικο παιδικό σταθμό, οργανωμένο από οικογένειες που συμμετείχαν στην πολεμική κινητοποίηση. Ο παιδικός σταθμός είχε επανδρωθεί με πασιφιστές (3) και ανάμεσά τους ένα βρετανό Κουάκερο και αρκετές πρώην καλόγριες που είχαν ασπασθεί τα ελευθεριακά ιδανικά. Τα αναρχικά παιδιά είχαμε μοιράσει μεταξύ μας τα καθήκοντα - όπως το μαγείρεμα, την καθαριότητα, τη διασκέδαση και την αυτοάμυνα - με χαοτική ανεπάρκεια. Όμως ήμασταν εμείς αυτοί που παίρναμε τις αποφάσεις. Κάναμε εναλλαγή καθηκόντων σχεδόν καθημερινά. Οι σοσιαλιστές και οι κομμουνιστές προσπάθησαν να επιβάλλουν μια ιεραρχική οργάνωση με λιλιπούτειους κομισάριους και υποχρεωτικό χαιρετισμό. Πήγαν ακόμα να ανακοινώνουν τα γεύματα με σάλπισμα. Όταν οι μικροί κομμουνιστές εμφανίστηκαν, με ένα μεγάλο πορτραίτο του Στάλιν, τους γιουχάραμε και γελάσαμε μαζί τους: «Εμείς είμαστε ελεύθεροι, καθίκια». Οι μικροί «κόκκινοι» αιφνιδιάστηκαν και πήγαν να παραπονεθούν στο κόμμα. Ήρθε τότε ένας ενήλικος. Άρχισε τις ρητορείες: «Για να κερδίσουμε τον πόλεμο χρειάζεται πειθαρχία και τάξη». Εμείς τότε περάσαμε στην άμεση δράση. Για αρχή κάναμε «απεργία». Παντού υπήρχαν βρώμικα πιάτα. Οι κομμουνιστές έπρεπε να αφήσουν την στρατιωτική τους υπηρεσία για να έρθουν να καθαρίσουν. Μετά αρχίσαμε να μαγειρεύουμε μόνο για τα ελεύθερα παιδιά. Οι κόκκινοι παραδόθηκαν. Γίναμε όλοι «Hijos de Pueblo» («Παιδιά του Λα-. ου»). Ισότητα και ελευθεριακός κομμουνισμός.

Ο δήμος της Βαρκελώνης μας έστελνε φαγητό. Πολύ καλής ποιότητας φρούτα, όσπρια, ρύζι, γάλα και πουλερικά. Ένας γιατρός μας επισκεπτόταν κάθε Δευτέρα. Η GENERALITAT της Καταλωνίας είχε θεσπίσει την ελεύθερη εκπαίδευση για όλους. Περιελάμβανε και πολλούς ενήλικες. Πολλοί άνδρες και γυναίκες, μετά την δουλειά παρακολουθούσαν διάφορα επιμορφωτικά προγράμματα. Η κουλτούρα για το λαό ήταν μια από τις διαρκείς απαιτήσεις της CNT-FAI.

Ο κολεκτιβίστικος παιδικός σταθμός λειτουργούσε και σαν δημοτικό σχολείο. Δάσκαλοι που είχαν δουλέψει στα «Σχολεία Φερρέρ» (4) απαλλαγήκανε από τα καθήκοντά τους στις πολιτοφυλακές και τους δόθηκαν θέσεις στα σχολεία της Καταλωνίας. Ακόμα και τα burgeusitos («αστάκια») παρακολουθούσαν τα μαθήματα. Στο δικό μας σχολείο, τα παιδιά ήταν αυτά που οργάνωναν το πρόγραμμα μαθημάτων.

Μισούσαμε το μιλιταρισμό και τη θρησκεία ενώ - έχοντάς το πάρει από τους γονείς μας - η τέχνη και η κουλτούρα ήταν τα μεγάλα πάθη μας. Τραγουδούσαμε, γράφαμε εκθέσεις για τους κλασσικούς συγγραφείς, παίζαμε επαναστατικά θεατρικά έργα και απαιτούσαμε την προβολή ταινιών.

Από τον Ιούλιο του ‘36 στην Καταλωνία και σε περιοχές της Αραγωνίας, η κολεκτιβοποίηση των μέσων παραγωγής είχε μεγάλη ορμή. Χρόνια σχεδίων, συζητήσεων και ονείρων, είχε φτάσει η στιγμή να δοκιμαστούν στα αγροκτήματα, στα εργοστάσια και κυρίως στην λειτουργία μιας από τις πιο σύγχρονες ευρωπαϊκές πόλεις και σίγουρα της πιο τεχνολογικά προωθημένης πόλης της Ιβηρικής. Η Καταλωνία ήταν μια αυτόνομη κοινωνία, έτοιμη να δοκιμάσει το συνεργατισμό και την εθελοντική αλληλοβοήθεια.

Γυρνάγαμε ολόκληρη τη Βαρκελώνη. Οι συγκοινωνίες ήταν τσάμπα και πηγαίναμε στα εργοστάσια για να είμαστε κοντά στους εργάτες και για να μάθουμε πώς λειτουργούν οι μηχανές. Πηγαίναμε στα αγροκτήματα για να δούμε τις αγροτικές μεταρρυθμίσεις. Επισκεπτόμασταν μουσεία. Σ’ αυτές τις εκδρομές, μας έδιναν κουπόνια που αντιστοιχούσαν σε γεύματα σε αρκετά εστιατόρια που συμμετείχαν στην κολεκτιβοποιημένη βιομηχανία τροφίμων. Όταν πήγαμε και είδαμε τη «Λίμνη των Κύκνων», εγώ απαίτησα την καθιέρωση μαθημάτων χορού. Η φίλη μου, η Libertad, οργάνωσε ένα υπόμνημα για την καθιέρωση της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης. Οι σοσιαλιστές και οι κομμουνιστές αρνήθηκαν. Διαμαρτυρήθηκαν και μερικοί γονείς. Θα ενθαρρύνει την «σεξουαλική μίξη», είπαν, ενώ μίλησαν και για τις «οικογενειακές αξίες». Οι κόκκινοι επικαλέστηκαν το Στάλιν για την «ιερότητα της οικογένειας» και σε μια παράξενη συμμαχία με τους καθολικούς, κατήγγειλαν το ενδιαφέρον μας ως «πορνογραφία στο σχολείο». Ήταν μέρος της πολιτικής των κομμουνιστών να γίνονται αρεστοί στους μεσοαστούς. Ένα αγόρι ο Carlos Lizarroga, γιος ενός κομμουνιστή πολιτικού, ευσεβώς ζήτησε καθιέρωση πρωινής προσευχής για «τους ήρωές μας στο μέτωπο». Τον ξεφτιλίσαμε. Ενώ ήταν ακόμα κόκκινος από την ντροπή, του δώσαμε ένα μάθημα στρατηγικών, όπλων και τακτικών: «Το ποιος κερδίζει τον πόλεμο δεν εξαρτάται από το θεό και την παναγία ηλίθιε». Τον επικρίναμε με δριμύτητα. Όταν ο Carlos προσπάθησε να μας εξηγήσει πως «...ο πατέρας μου είπε πως έτσι μπορεί να πάω στον εργατικό παράδεισο, τη Σοβ. Ένωση», εμείς τον διαφωτίσαμε για τη δικτατορία, τις δίκες της Μόσχας και τις δολοφονίες των παλιών μπολσεβίκων. Δεν ξανάρθε από τότε στο σχολείο μας. Τον ξαναείδα στην πρωτομαγιάτικη παρέλαση, φορούσε τη στολή των Πιονέρων (5). Εγώ είχα ντυθεί ινδιάνος. Το πρόσωπο και το στήθος μου ήταν βαμμένα μαυροκόκκινα, τα χρώματα της φυλής μου. Φορούσα ένα πολεμικό καπέλο από «φτερά αετού» και κουνούσα στο χέρι μου ένα τόμαχωκ. Η φίλη μου, η Libertad, είχε ντυθεί σαν γυναίκα της γαλλικής επανάστασης και κρατούσε δόρυ και μια μαύρη σημαία.

Τελικά αποφασίστηκε πως η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση θα ήταν μάθημα με εθελοντική παρακολούθηση. Όλα τα παιδιά το παρακολουθούσαν. Έφερναν ακόμα και φίλους τους από άλλα σχολεία. Σαν μάθημα περιελάμβανε στο πρόγραμμά του τον έλεγχο των γεννήσεων, θέματα σεξουαλικής ηθικής, την καταδίκη της σεξουαλικής βίας. Προς ευχαρίστηση των πρώτων καλογριών, υπήρχε μια ρομαντική υπεράσπιση του ελεύθερου έρωτα: «Κανένα κράτος και καμία εκκλησία δεν μπορεί να κυβερνήσει τις καρδιές και τα σώματά μας». Η Φεντερίκα Μοντσένυ (6), η αναρχική υπέρμαχος της γυναικείας ελευθερίας, επισκέφθηκε το σχολείο μας. Μας έδωσε σοκολάτες, ένα δώρο από τους γάλλους συνδικαλιστές και εμείς της δώσαμε τραγούδια και λουλούδια.

Στην Καταλονία όπως και στην υπόλοιπη Ισπανία, η σύφιλη όπως και τα άλλα αφροδίσια νοσήματα ήταν μια κατάρα για την εργατική τάξη. Γυναίκες όλων των κοινωνικών τάξεων ήρθαν στις λέσχες της CNT-FAI να μάθουν πώς να αντιμετωπίσουν αυτό τον τρόμο που κατέστρεφε τη ζωή τόσων πολλών ανθρώπων και ειδικά των φτωχών. Η Εκκλησία είχε μεγάλη ευθύνη επειδή αγνόησε την άθλια κατάσταση των γυναικών που είχαν μολυνθεί από τους άντρες ή τους φίλους τους.

This page has not been translated into العربية yet.

This page can be viewed in
English Italiano Deutsch
© 2005-2024 Anarkismo.net. Unless otherwise stated by the author, all content is free for non-commercial reuse, reprint, and rebroadcast, on the net and elsewhere. Opinions are those of the contributors and are not necessarily endorsed by Anarkismo.net. [ Disclaimer | Privacy ]