Το παρακάτω κείμενο γράφτηκε επ΄αφορμής της επικαιρότητας στην οποία γνωστό reality show δέχτηκε σφοδρή πολεμική στα social media λόγω αναπαραγωγής κουλτούρας βιασμού.

“Αν στις προηγούμενες φάσεις της καπιταλιστικής ανάπτυξης, οι διάφορες μορφές της συνείδησης παράγονταν κατά μία ορισμένη έννοια αυθόρμητα, φυσικά, σαν το παθητικό αποτέλεσμα της παραγωγής εμπορευμάτων, σήμερα πια είναι ένα συνειδητό, σκοπούμενο προϊόν του κεφαλαίου, ακριβώς όπως κάθε άλλο προϊόν. Αποτελούν πλέον συνειδήσεις διαποτισμένες με την κουλτούρα της κατανάλωσης, την ιδεολογία του εμπορεύματος και την παγκόσμια γλώσσα του κεφαλαίου, η οποία είναι συνειδητά προσανατολισμένη στην αναπαραγωγή του. Επομένως, σήμερα, η ανάλυση του κοινωνικού σχηματισμού, της πραγματικής κυριαρχίας, πρέπει απαραίτητα, αντικειμενικά, να λάβει υπόψην της σα θεμελιώδη την έννοια της παραγωγής με την πλατιά σημασία., μ΄ άλλα λόγια την ενότητα: παραγωγή αντικειμένων-εμπορευμάτων/παραγωγή κατανάλωσης, αναγκών, συνειδήσης”

Renato Curcio- Alberto Franceschini, Σταγόνες Ήλιου στη Στοιχειωμένη Πόλη (1982), Εκδ. Επανοικειοποίηση 2007

Μέχρι και σήμερα κάπως έχει υποτιμηθεί αρκετά η επίδραση της κουλτούρας που προωθούν από την πρώτη στιγμή συγκεκριμένα τηλεοπτικά προϊόντα, όπως τα reality και τα talent shows. Έχει υποτιμηθεί παράλληλα και ο ρόλος τους μέσα στα πλαίσια της πραγματικής κυριαρχίας που δε μπορεί να παραγνωρίσει την παραγωγή του τρίπτυχου κατανάλωση, ανάγκες, συνείδηση. Ασφαλώς και γίνονται αντιληπτά στο πλαίσιο αναπαραγωγής της κυρίαρχης ιδεολογίας αλλά από κει και ύστερα μάλλον υποτιμάται η δυναμική που αναπτύσσουν μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι ως τμήματα του εργοστασίου παραγωγής συνείδησης ως εμπόρευμα πλέον.

Ξεκινώντας λοιπόν από την εκπομπή εκείνη που αποτέλεσε πρωτοπορία στο χώρο τέτοιων reality shows (όπως έγιναν γνωστά στο κοινό), που δεν είναι άλλη από το Big Brother, μπορούμε να αρχίσουμε να σχηματίζουμε μια εικόνα της δυναμικής τους αλληλεπίδρασης μέσα στο κοινωνικό. Το Big Brother είναι ένα προϊόν που απευθύνεται στο καταναλωτικό κοινό. Τι προϊόν όμως είναι αυτό; Δεν είναι τίποτα άλλο από μια προσομοίωση των παρενεργειών του εγκλεισμού και της πανοπτικής παρακολούθησης πάνω σε ανθρώπινα υποκείμενα.

Στην περίπτωση αυτή ο εγκλεισμός δεν προκύπτει ως αποτέλεσμα κάποιας τιμωρίας. Είναι εθελοντικός από υποκείμενα που θέλουν να αποτελέσουν κομμάτι της συγκεκριμένης προσομοίωσης και η πανοπτική επιτήρηση δεν αποσκοπεί στον έλεγχο και στην πειθάρχηση αλλά στο να μπορεί να παρακολουθεί το κοινό τις καθημερινές παρενέργειες του εγκλεισμού σε μια σειρά ανθρώπινων πειραματόζωων. Σκοπός του πειράματος είναι να διαφανεί το πώς επηρεάζονται τα υποκείμενα μένοντας έγκλειστα και απομονωμένα σε ένα συγκεκριμένο μέρος που μπορεί να είναι σπίτι, βίλα ή οτιδήποτε και πως διαμορφώνονται οι μεταξύ τους σχέσεις. Ποιες δυναμικές θα αναπτυχθούν μεταξύ των ανθρώπινων χαρακτήρων, πως θα καθοριστούν οι κλίκες, ποιες ανατροπές μπορούν να συμβούν μεταξύ των σχέσεων ανά πάσα στιγμή. Το περιβάλλον μάλιστα είναι όσο πιο ανταγωνιστικό μπορεί να γίνει ,δεδομένου ότι στην τελική το πείραμα αποτελεί ταυτόχρονα διαγωνισμό που θα χαρίσει τη νίκη και ένα μεγάλο χρηματικό έπαθλο σε ένα από τα υποκείμενα, ενώ τα υπόλοιπα θα εκδιώχνονται-απελευθερώνονται προοδευτικά από το τόπο εγκλεισμού.

Χαρακτηριστικό είναι ότι η εκδίωξη-απελευθέρωση φέρει το στίγμα της αποτυχίας και της ήττας ενώ η παραμονή σε αυτό το χώρο επιτήρησης και εγκλεισμού μέχρι το τέλος αντιπροσωπεύει τον ιδεότυπο της επιτυχίας και της ικανότητας προσαρμογής σε αντίξοες συνθήκες. Μάλιστα το κοινό που παρακολουθεί το τι συμβαίνει μέσα στο σπίτι και πως επηρεάζονται οι έγκλειστοι σε αυτό έχει συμμετοχικό ρόλο καθώς μπορεί να συμμετέχει σε ψηφοφορίες για το ποια υποκείμενα μένουν ή φεύγουν από το παιγνίδι ανάλογα προς τα πού κυμαίνεται η συμπάθεια και η αντιπάθεια του. Μάλιστα τα κριτήρια συμμετοχής των επιλαχόντων είναι διαμορφωμένα έτσι ώστε τα διαγωνιζόμενα άτομα να προέρχονται υποτίθεται αντιπροσωπευτικά, από διάφορα κοινωνικά target group, ώστε να επιτυγχάνεται μια δήθεν συμπεριληπτικότητα στο όλο πρότζεκτ και οι συμπάθειες/αντιπάθειες να κατανέμονται ανάλογα και με τις πραγματικές κοινωνικές δυναμικές εκτός παιγνιδιού. Έτσι και το show είναι σε θέση να ισχυρίζεται ότι πουλάει ωμό ρεαλισμό και το άτομο-νικητής υποτίθεται ότι αντανακλά το ποιοι ανθρώπινοι χαρακτήρες πληρούν τα κριτήρια της μέγιστης κοινωνικής αποδοχής.

Τώρα αν η παραπάνω περιγραφή ακούγεται ενδεχομένως πολύ δραματική και ίσως προκαλεί την εντύπωση ότι επιχειρεί να εκβιάσει μια αίσθηση περί δυστοπίας, τότε ας αναλογιστούμε την ονομασία του ίδιου του show. Το Big Brother ή Μεγάλος Αδερφός στα ελληνικά, αποτελεί μια ευθεία και ξεκάθαρη αναφορά σε ένα από τα πλέον δυστοπικά έργα της ξένης λογοτεχνίας το 1984, συγγραφής Τζορτζ Όργουελ. Στο συγκεκριμένο έργο περιγράφεται ένα εφιαλτικό και αποκρουστικό καθεστώς, απολύτως ολοκληρωτικό, το οποίο έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί διαρκώς τους πολίτες ακόμα και μέσα στο ίδιο τους το σπίτι καθιστώντας τους ουσιαστικά έγκλειστους και επιτηρούμενους διαρκείας. Μάλιστα προκειμένου να υπάρχει μια αίσθηση εγγύτητας στην όλη αυτή διαδικασία μόνιμη επωδός του καθεστώτος, η οποία υπάρχει παντού μέσα στο χώρο της μητρόπολης αλλά επίσης ανακοινώνεται και μεγαφωνικά είναι το διαβόητο “Ο Μεγάλος Αδερφός σε παρακολουθεί”. Από μόνοι τους λοιπόν οι συντελεστές και οι παραγωγοί του show φρόντισαν ώστε το πρότζεκτ να έχει ευθεία αναφορά στη δυστοπία που πραγματεύεται το έργο του Τζορτζ Όργουελ κάτι που δεν περιορίζεται μόνο στο όνομα της εκπομπής αλλά ακούγεται διαρκώς μέσα και από το τηλεοπτικό σποτ προώθησης που εν μέσω μουσικής ακούγεται επαναλαμβανόμενα το “Big Brother is watching you” ( Ο Μεγάλος Αδερφός σε παρακολουθεί).

Δεδομένου λοιπόν ότι το ίδιο show διεκδικεί να έχει μια ευθεία συσχέτιση με ένα από τα πιο δυστοπικά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας και δεδομένου ότι θέλει το ίδιο να αποπνέει μια αισθητική δυστοπίας, (ακόμα και το logo είναι ένα μεγάλο μάτι που φαινομενικά βλέπει τα πάντα) και φυσικά λαμβάνοντας υπόψη και τη συνολική ιδέα του πρότζεκτ, είναι σαφές τι είδους προϊόν αποτελεί εν τέλει το Big Brother στη διαδικασία παραγωγής συνείδησης.

Η όλη ιδέα ότι ο κόσμος, το καταναλωτικό κοινό θα ανταποκριθεί στη προσφορά ενός προϊόντος που προσομοιάζει το πώς οι συνθήκες απομόνωσης, εγκλεισμού και επιτήρησης επηρεάζουν τους ανθρώπους και τις μεταξύ τους σχέσεις και ενδεχομένως να θέλει και να συμμετέχει σε αυτό, ίσως να ήταν εξωφρενική το 1960, το 1970 και το 1980. Από τα τέλη του 1990 και μετά όμως είναι μια ιδέα που κατάφερε να πουλήσει και να αποφέρει εκατομμύρια στις αντίστοιχες παραγωγές, σε μια σειρά από χώρες φτάνοντας και στην Ελλάδα αρχές του 2000, για την ακρίβεια του 2001. Η ευρεία του αποδοχή από το κοινό του χάρισε μεγάλη επιτυχία ενώ κάθε κριτική για την ποιότητα ενός τέτοιου πρότζεκτ στιγματιζόταν ως εκδήλωση ενός στείρου και ελιτίστικου hating από κουρασέλες κουλτουριάρηδες, που μπορεί να κρυφοβλέπουν κιόλας το show.

Με το δεδομένο ότι το show είχε τόση επιτυχία που γεννήθηκαν πολλές διαφορετικές παραλλαγές του χωρίς να αλλάζει ο βασικός πυρήνας, με ανάλογη επιτυχία μάλιστα, γεννάται το εξής ερώτημα: τι σημαίνει για την ποιότητα της κοινωνικής συνείδησης ότι ο κόσμος θέλει να απολαμβάνει στους τηλεοπτικούς του δέκτες τέτοια «ψυχαγωγικά» προϊόντα, τι είναι αυτό που διεγείρει τους ανθρώπους στο να παρακολουθούν τέτοιου τύπου προσομοιώσεις, και εν τέλει πόσο δυστοπικό είναι αυτό από μόνο του;

Μέσα σε μια εικοσαπενταετία ο κόσμος πλέον δείχνει πως αυτό που απολαμβάνει περισσότερο από όλα είναι η προοπτική αλληλοφαγίας που γεννάται μέσα από τέτοιας ποιότητας ψυχαγωγικά προγράμματα. Το κοινό, ειδικά μετά από τόσα shows, έχει αποκτήσει πλέον την ανάγκη να βλέπει ανθρώπους να βγάζουν το χειρότερο εαυτό τους, να στήνουν ίντριγκες, να ελίσσονται ο ένας εναντίον του αλλουνού. Εκείνο όμως που φαίνεται να τους αρέσει περισσότερο είναι να βλέπει ανθρώπους να πέφτουν. Να πέφτουν μέχρι εκεί που δεν πάει. Να φτάνουν στο κατώτερο κομμάτι της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και του αυτό-εξευτελισμού και έτσι να αισθάνονται ανώτεροι, πιο πετυχημένοι και πιο ηθικοί οι ίδιοι.

Την ανάγκη αυτή λοιπόν ήρθαν να καλύψουν τα talent shows τα οποία αποτελούν διαφορετικού τύπου πρότζεκτς καθώς αναπαριστούν το πρότυπο εκπλήρωσης του αμερικάνικου ονείρου καθώς μέσα από μια μεγάλη δεξαμενή ανθρώπων που θα θελήσουν να προβάλουν το ταλέντο τους και να κερδίσουν μια θέση σε αυτόν τον κόσμο που θα τους χαρίσει αναγνώριση, φήμη και λεφτά, προβλέπεται να κερδίσει μόνο ένα άτομο. Η όλη φιλοσοφία αυτών των shows βασίζεται στην προβολή των ρεαλιστικών συστατικών της επιτυχίας σε αυτόν τον κόσμο: να έχεις ικανότητες, ταλέντο, ανταγωνιστικό πνεύμα και να σε συμπαθεί το κοινό. Το ξεδιάλεγμα των παιχτών γίνεται σε δοκιμαστικές οντισιόν στις οποίες προσέρχονται πολλά άτομα με το όνειρο της επιτυχίας τα οποία θα εξευτελιστούν, θα κανιβαλιστούν και θα λοιδορηθούν live από μια αυστηρή κριτική επιτροπή, μέλη της οποίας είναι άτομα με κατοχυρωμένη επιτυχία, έκαστο στο χώρο του. Στη συνέχεια του show η κριτική επιτροπή, αλλά και το κοινό που θα έχει τον τελευταίο λόγο, επιλέγουν ποιοι από την ομάδα των επιλαχόντων θα παραμένουν στο παιγνίδι και ποιοι θα φεύγουν μέχρι η διαδικασία να αναδείξει τον τελικό νικητή.

Μια όχι και πολύ διεξοδική μελέτη στα social αλλά και τα mainstream media μπορεί να δείξει ότι περισσότερο σχολιασμό σηκώνουν εκείνα τα videos – που γίνονται και πιο viral- με άτομα που είτε καταλήγουν να αυτογελοιοποιούνται στις οντισιόν ή τα γελοιοποιεί η ίδια η κριτική επιτροπή, επειδή προφανώς είχαν το θράσος να πιστεύουν ότι μπορεί να επιτύχουν χωρίς να διαθέτουν τα απαιτούμενα στάνταρς. Πολλά από αυτά τα shows δίνουν πολύ μεγάλη έμφαση σε αυτό το στάδιο των δοκιμασιών ακριβώς γιατί αποτελεί ένα από τα βασικότερα σημεία κλειδιά της επιτυχίας τους. Το κοινό θέλει να δει το διασυρμό των ατόμων εκείνων που τόλμησαν να πιστέψουν ότι θα μπορούσαν να γίνουν διάσημα, πετυχημένα και πλούσια και έτσι ουσιαστικά στη συσκευασία αυτού του συγκεκριμένου προϊόντος εμπεριέχεται ο πλήρης νομιμοποιημένος κοινωνικός κανιβαλισμός. Και τον κοινό τον αγοράζει, τον παρακολουθεί και διασκεδάζει με αυτόν. Μια ακόμα δυστοπική πτυχή του παρόντος που ζούμε.

Η μαζική προτίμηση του κοινού στα δύο αυτά ψυχαγωγικά προϊόντα που έχουν τα χαρακτηριστικά που αναλύσαμε, αποδεικνύει πως η κυριαρχία νιώθει ελεύθερη να πουλήσει ως προϊόν στον κόσμο, κάποιες από τις πιο σκοτεινές πτυχές της, παρουσιάζοντας τις ως διασκέδαση και με αυτόν τον τρόπο καταλήγει να μεταμορφώνει την ίδια τη κοινωνική συναίνεση σε ένα προϊόν που το κοινό αγοράζει και καταναλώνει με μανία. Το αξιοσημείωτο σε αυτό είναι η αυτοπεποίθηση που διαπνέει ένα τέτοιο σύστημα αγοράς, αυτοπεποίθηση που οφείλεται στην κατοχυρωμένη εμπειρία πλέον της κυριαρχίας να μπορεί να κατασκευάζει και να πουλάει ακόμα και την ανάγκη του να δει το κοινό κάτι τέτοιο.

Η ηθική ποιότητα τώρα μιας κοινωνίας στην οποία αυτά τα προγράμματα προβάλλονται χωρίς να προκαλείται το κοινό αίσθημα, από μια κλίμακα 1-10 έστω κάπου στη μέση, είναι επίσης κάτι που δεν παύει να προβληματίζει για τη διαμορφωμένη κανονικότητα που βιώνουμε και το μέγεθος της δυστοπίας που είναι ήδη εδώ και δεν αποτελεί καρέ κάποιας πετυχημένης φουτουριστικής τηλεοπτικής παραγωγής μαζικής απήχησης. Αυτό από μόνο του εξηγεί πολλά.

Αυτά από μας,

Καληνύχτα και καλή τύχη

*Από εδώ: https://the-blast.espivblogs.net/2020/09/09/i-dystopia-os-emporeyma/

Del 26 de octubre al 16 de noviembre de 2020. Todos los lunes a las 6:00 pm. Facebook live

XVI Seminario Militante
Pensamiento anarquista latinoamericano

Del 26 de octubre al 16 de noviembre de 2020
Todos los lunes a las 6:00 pm
Facebook live

1. Intelectuales clásicas del siglo XX (26 de octubre)
2. Eduardo Colombo (2 de noviembre)
3. Silvia Rivera Cusicanqui (9 de noviembre)
4. Felipe Correa (16 de noviembre)

Grupo Libertario Vía Libre

Μια από τις σημαντικότερες παραμέτρους του ψηφιακού μετασχηματισμού της οικονομίας είναι οι αλλαγές στον τρόπο που οργανώνεται και παρέχεται η εργασία. Παράδειγμα αποτελεί και η εργασία από απόσταση, κάνοντας χρήση των σύγχρονων μέσων τηλεπικοινωνίας. Η τηλεργασία, παρόλο που δεν είχε υιοθετηθεί στην Ελλάδα μέχρι πρόσφατα, υπήρχε κατά καιρούς σαν θέμα στα διάφορα ειδησεογραφικά μέσα. Γιατί όμως τα αφεντικά προωθούσαν - έστω και ακαδημαϊκά - τόσο πολύ την συγκεκριμένη μορφή εργασίας; Τι έχουν να κερδίσουν από αυτήν;

Σημειώσεις για την τηλεργασία και την επέκταση της ελαστικής εργασίας από την πίσω πόρτα

Η τηλεργασία ως μορφή εργασίας υπάρχει παγκοσμίως εδώ και περίπου 25 χρόνια. Aρκετά πράγματα να έχουν γραφτεί γι’ αυτήν, όπως θα δούμε και παρακάτω. Σε πολλές χώρες έχει υιοθετηθεί σε έναν ευρύ βαθμό εδώ και αρκετό καιρό(π.χ. Δανία, Ολλανδία, Σουηδία κλπ.). Στην Ελλάδα όμως, η χρήση της ήταν αποσπασματική, και σημαντικότερα, μη θεσμοθετημένη αυστηρά. Υπήρχε κυρίως σαν μια διευκόλυνση που παρείχε ο εργοδότης στον εργαζόμενο, όταν ο τελευταίος για κάποιο λόγο ήθελε να εργαστεί κάποιες μέρες από το σπίτι. Άλλωστε, το εγχώριο κεφάλαιο είναι διστακτικό, χωρίς να έχει κάποια σαφή στρατηγική για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της εργασίας. ’Ετσι, η Eλλάδα παραμένει ουραγός μεταξύ των 28 μελών της ΕΕ στις ψηφιακές δεξιότητες και την ωριμότητα των επιχειρήσεων.

Παρ’όλα αυτά, το ξέσπασμα της επιδημίας Covid-19 υπήρξε η αφορμή ώστε τους τελευταίους μήνες να ξεκινήσει μια διαδικασία ραγδαίας αντιστροφής αυτής της κατάστασης. Σε διάφορους κλάδους οι εργοδότες αναγκάστηκαν να καταφύγουν στην τηλεργασία για να συντηρήσουν την επιχείρηση τους. Έτσι, πολλές και πολλοί από εμάς βρεθήκαμε ξαφνικά, καθισμένοι μπροστά από ένα PC ή tablet ατελείωτες ώρες, ακόμη και εκτός ωραρίου. Θέλοντας να κατανοήσουμε την παρούσα συνθήκη αναρωτηθήκαμε αν αυτή η απότομη αλλαγή είναι κάτι προσωρινό ή μια νέα κανονικότητα. Αναρωτηθήκαμε επίσης, με ποιούς τρόπους μπορούν τα αφεντικά, να αξιοποιήσουν την τεχνολογία και την τηλεργασία για την αύξηση των κερδών τους, την απαλλαγή τους από λειτουργικά έξοδα, την αποδυνάμωση της διαπραγματευτικής ισχύς των εργαζομένων (εξαιτίας της αυξανόμενης απομόνωσής τους) και τέλος τον μετασχηματισμό της εργασίας.

Τεχνολογία & ευελιξία: Οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος

Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του `90, οι εξωφρενικοί ρυθμοί τεχνολογικής ανάπτυξης επιφέρουν βαθιές αλλαγές στην οργάνωση της παραγωγής. Η εξέλιξη αυτή, δίνει στις επιχειρήσεις την δυνατότητα να ανταποκριθούν πιο αποτελεσματικά στις αυξανόμενες απαιτήσεις μιας οικονομίας που επεκτείνεται σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου. Οι νέες τεχνολογίες ανοίγουν την πόρτα σε νέες αγορές και νέους τρόπους εντατικοποίησης της εργασίας και συσσώρευσης κεφαλαίων. Η ενσωμάτωση της πληροφορικής κι η γενικότερη αναβάθμιση των τηλεπικοινωνίων, σημαίνει ότι η διασύνδεση μεταξύ των διαφόρων τμημάτων και εργασιακών καθηκόντων μπορεί να γίνει σε μεγάλη κλίμακα και με ταχύτητα ασύλληπτη σε σχέση με παλιότερα. Έτσι, πολλές υπηρεσίες γραφείου μπορούν να παρέχονται και να συντονίζονται από οποιοδήποτε μέρος και από οποιαδήποτε απόσταση: είτε πρόκειται για διαφορετικούς ορόφους, είτε μέχρι και διαφορετικές ηπείρους1. Οι καινοτομίες αυτές συμβαδίζουν με τις πλέον διαδεδομένες επιχειρηματικές πρακτικές αποκέντρωσης της παραγωγής: Διάφορες εργασίες που δεν συμφέρει να γίνονται μέσα στην επιχείρηση, τώρα αναθέτονται σε εξωτερικούς συνεργάτες (outsourcing), εταιρίες ενοικίασεως εργαζομένων κι υπεργολαβίες (job sharing).

Τεράστιας σημασίας είναι κι οι ανατροπές που λαμβάνουν χώρα στο πεδίο των εργασιακών σχέσεων. Οι επιχειρήσεις, απαλλαγμένες απ’ την υποχρέωση παροχής μόνιμης και σταθερής εργασίας, εφαρμόζουν την απόλυτη ευελιξία2 στον τόπο εκτέλεσης και τον τρόπο οργάνωσης της εργασίας. Οι σύγχρονοι εργαζόμενοι μπορούν να ενοικιαστούν, να απολυθούν και να μετακινηθούν ανά πάσα στιγμή, ανάλογα με την ζήτηση και το κόστος εργασίας. Παρότι κουβαλάνε στην πλάτη τους πολύχρονη θητεία στα θρανία, βρίσκονται σε μια διαρκή επανεκπαίδευση και ανάπτυξη νέων προσόντων κομμένων και ραμμένων στις συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες που επιφέρει η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας.

Σήμερα, βλέπουμε να αναπτύσσονται νέα επιχειρηματικά μοντέλα, όπως αυτά των πλατφορμών e-shop και παροχής υπηρεσιών, που απασχολούν εκατομμύρια ανθρώπους ανά τον κόσμο. Αυτοί είναι οι ονομαζόμενοι gig workers κι ο αριθμός τους αυξάνεται συνεχώς, καθώς όλο και μεγαλύτερο κομμάτι της καθημερινής ανθρώπινης δραστηριότητας μεταφέρεται στον κυβερνοχώρο. Ηλεκτρονικό εμπόριο, τηλεδιασκέψεις, τηλεαγορές, βραχυχρόνιες μισθώσεις διαμερισμάτων, εφαρμογές (apps) για μετακινήσεις στην πόλη, είναι η νέα τάση του παγκόσμιου κεφαλαίου, που εκμεταλευόμενο τις δυνατότητες της ‘‘έξυπνης’’ τεχνολογίας, εισάγει προσωρινές και ευέλικτες μορφές απασχόλησης.

__________________________

[1] Μέσω των εφαρμογών Cloud οι εργαζόμενοι μπορούν να έχουν πρόσβαση στα ίδια έγγραφα που έχουν οι συνάδελφοί τους, είτε βρίσκονται εντός είτε εκτός γραφείου. Επίσης, μέσω φθηνών ή δωρεάν ψηφιακών εργαλείων (όπως είναι το zoom, webex, microsoft teams, slack, trello, toggl κ.α), το προσωπικό μιας επιχείρησης έχει την δυνατότητα να επικοινωνεί, να κάνει τηλεδιασκέψεις και να συντονίζει την ομαδική εργασία αποτελεσματικά εξ’ αποστάσεως.

[2] Οι αλλαγές στην οργάνωση της εργασίας έφεραν νέες μορφές απασχόλησης, που ονομάστηκαν ευέλικτες (μερική εργασία, εργασία με κυλιόμενο ωράριο, εργασία τις Κυριακές & αργίες, εργασία εξ’αποστάσεως όπως η τηλεργασία). Πολλές από αυτές τις ευέλικτες μορφές εργασίας αποκαλούνται «γκρίζες» γιατί στερούνται εργασιακά δικαιώματα και κοινωνική ασφάλισή (εργασία με το κομμάτι “φασον”, ενοικίαση εργαζομένων κ.α.).

Οι σύνδεσμοι των αφεντικών έχουν καταλήξει

Μια από τις σημαντικότερες παραμέτρους του ψηφιακού μετασχηματισμού της οικονομίας είναι οι αλλαγές στον τρόπο που οργανώνεται και παρέχεται η εργασία. Παράδειγμα αποτελεί και η εργασία από απόσταση, κάνοντας χρήση των σύγχρονων μέσων τηλεπικοινωνίας. Η τηλεργασία, παρόλο που δεν είχε υιοθετηθεί στην Ελλάδα μέχρι πρόσφατα, υπήρχε κατά καιρούς σαν θέμα στα διάφορα ειδησεογραφικά μέσα. Γιατί όμως τα αφεντικά προωθούσαν - έστω και ακαδημαϊκά - τόσο πολύ την συγκεκριμένη μορφή εργασίας; Τι έχουν να κερδίσουν από αυτήν; Νομίζουμε ότι είναι καλύτερο να δούμε τι λένε οι ίδιοι. Μέσα από τις έρευνες φορέων που εκφράζουν τα συμφέροντα τους, βγάζουν κάποια συμπεράσματα και μιλούν για πολλαπλά κοινά οφέλη:

1. Αυτονομία

Σε έρευνες της Eurofound (Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας), τονίζεται ότι μέσω της τηλεργασίας δίνεται η δυνατότητα στους εργαζόμενους να συνδυάζουν την δουλειά τους με την οικογενειακή ζωή και τους παρέχεται μεγαλύτερη αυτονομία στην εκτέλεση των καθηκόντων τους. Φεύγουμε από ένα περιβάλλον ελέγχου και περνάμε σε ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν. Μια νέα φιλοσοφία διοίκησης που βασίζεται στην παραχώρηση ευελιξίας και αυτονομίας ως προς την επιλογή του τόπου, του χρόνου και του τρόπου που θα δουλεύουν οι εργαζόμενοι, με αντάλλαγμα τη εξαναγκασμένη μεγιστοποίηση της αποδοτικότητάς τους. Παρατηρείται ότι τέτοιες αλλαγές επηρεάζουν και τα καθήκοντα του μάνατζερ που πλέον περιορίζονται στον απλό έλεγχο για την τήρηση των deadlines και δεν αναλώνονται στην αυστηρή επιτήρηση της κάθε επί μέρους διαδικασίας στην εργασία. Αυτό δεν σημαίνει ότι υποβαθμίζεται το “διευθυντικό δικαίωμα” των μάνατζερ, απλώς αποκτά διαφορετικό προσωπείο, μιας και ο σκοπός τους συνεχίζει να είναι ο ίδιος: η εξασφάλιση ότι η εργασία μας θα υποτάσσεται κάτω από τις εντολές και ανάγκες της επιχείρησης. Παρ’ όλα αυτά όμως, σε πολλές περιπτώσεις όσον αφορά των έλεγχο των εργαζομένων, παρατηρείται το αντίθετο από αυτό που διαφημίζουν. Οι εργοδότες έχουν την δυνατότητα να επιτηρούν, διαρκώς, ακόμα στενότερα τις δραστηριότητες των εργαζομένων μέσω εφαρμογών, για το αν πράγματι δουλεύουν ή χασομερούν, περισσότερο και από όταν η εργασία εκτελείται στο χώρο της επιχείρησης. Κάποιες φορές, αυτό δεν είναι καν απαραίτητο, μιας και η εργασία είναι διαμορφωμένη έτσι (αυστηρά deadlines στα projects, συνεχής αξιολόγηση) ώστε ο εργαζόμενος να αυτόπειθαρχείται και να συμβάλει κι αυτός στην επιτήρηση των συναδέλφων.

2. Άυξηση παραγωγικότητας

Σε μια άλλη έρευνα, του ΣΕΒ συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι η τηλεργασία μπορεί να αυξήσει την παραγωγικότητα σε βαθμό μέχρι και 50%. Αφενός λόγω της διεύρυνσης του ωφέλιμου εργάσιμου χρόνου κι αφετέρου λόγω του ότι οι τηλεργαζόμενοι είναι πολύ πιο συγκεντρωμένοι κατά τη διάρκεια της εργασίας τους. Στην πραγματικότητα, το ζήτημα για τα αφεντικά δεν είναι ποιες ώρες της ημέρας θα δουλεύουμε αλλά πόσο αποδοτικοί θα είμαστε. Αναφέρονται σε σύγχρονες μεθόδους αξιολόγησης, με τα κριτήρια απόδοσης να είναι περισσότερο ο όγκος εργασίας και η επίτευξη προκαθορισμένων στόχων και λιγότερο η φυσική παρουσία του εργαζόμενου και η τήρηση του ωραρίου.Η παραγωγικότητα επίσης αυξάνεται και μέσω της μείωσης των “άσκοπων” απουσιών μας, καθώς κι άρρωστοι να είμαστε ή να έχουν απεργία τα μέσα μαζικής μεταφοράς, μπορούμε να δουλέψουμε από το σπίτι. Αναφέρονται επίσης και στην προσέλκυση και διατήρηση προσωπικού νεότερης ηλικίας.

Είναι γνωστό ότι οι νέοι-ες μπαίνουν στην αγορά εργασίας με περισσότερη όρεξη για δουλειά αλλά και εφόδια, όντας πιό καταρτισμένοι πάνω στις νέες τεχνολογίες. Έχουν λιγότερες οικονομικές απαιτήσεις και βιοποριστικές ανάγκες και είναι περισσότερο πειθαρχημένοι. Επίσης, δίνεται η ευκαιρία στις επιχειρήσεις να εντοπίσουν αποδοτικότερους και καταλληλότερους υπαλλήλους, διευρύνοντας απεριόριστα την ακτίνα εμβέλειάς τους στην αναζήτηση εργατικού δυναμικού. Μπορούν να προσελκύουν εργαζόμενους από άλλες πόλεις ή ακόμα και από άλλες χώρες, με χαμηλότερα εισοδήματα και κόστος εργασίας.

3. Ευκαιρίες απασχόλησης

Ένα άλλο σημείο στο οποίο επικεντρώνονται οι έρευνες των αφεντικών, είναι ότι η τηλεργασία αυξάνει τις ευκαιρίες απασχόλησης για κοινωνικές ομάδες με περιορισμένη δυνατότητα παροχής εργασίας. Παραδείγματα αποτελούν τα ΑΜΕΑ και οι έγκυες γυναίκες ή νέες μητέρες. Συγκεκριμένα για τις τελευταίες, αναφέρεται ότι με την τηλεργασία τους δίνεται η δυνατότητα να εκπληρώνουν ταυτόχρονα τα καθήκοντα τους ώς μητέρες και εργαζόμενες πιο αποτελεσματικά. Δεν διστάζουν να πουν ότι ο μη σαφής διαχωρισμός εργασίας και ελεύθερου χρόνου δεν είναι απαραίτητα κακός αλλά δημιουργεί σε αυτούς τους ανθρώπους νέες ...ευκαιρίες. Τις νέες αυτές ευκαιρίες που διατυμπανίζουν, από τη μία μπορούμε να τις αντιληφθούμε κι ως μέσο εισαγωγής νέας εργατικής δύναμης στην αγορά εργασίας, την οποία κατά καιρούς και χρειάζονται. Από την άλλη, είναι δύσκολο να μην μεταφράσουμε τις «ευκαιρίες» αυτές, ως πάτημα για το κεφάλαιο, ώστε να απαλλαγεί μια και καλή από έναν διαχρονικό βραχνά: Την κοινωνική μέριμνα των εργαζομένων - γυναικών μέσω επιδομάτων και αδειών μητρότητας.

4. Μείωση λειτουργικών εξόδων

Λειτουργικά είναι τα έξοδα που οφείλονται σε συνήθεις δραστηριότητες της επιχείρησης όπως το ενοίκιο κι οι λογαριασμοί, οι μεσιτείες, ο εξοπλισμός, η ανάλωση υλικών, κ.α. Κατά την περίοδο επιβολής των αυστηρών περιοριστικών μέτρων καραντίνας, πολλές επιχειρήσεις συνειδητοποίησαν ότι μέσω της τηλεργασίας θα μπορούσαν μακροπρόθεσμα να προχωρήσουν στη μείωση του κόστους των εγκαταστάσεων τους. Άλλωστε, η ερχόμενη αναδιάρθρωση της εργασιακής διαδικασίας, μέσω της ενσωμάτωσης καινοτομιών, θα οδηγήσει εκτός από την αύξηση της παραγωγικότητας (που εδώ αποδεικνύεται μέσω ενός πλήθους ερευνών) και στην μείωση του κόστους, με αποτέλεσμα την αύξηση του ποσοστού κέρδους.

5. Ευελιξία & αλλαγή μοντέλου

Ένα ακόμη σημείο στο οποίο επικεντρώνονται, είναι η αναγκαιότητα για επικαιροποίηση της εργατικής νομοθεσίας, η οποία χαρακτηρίζεται ως άκαμπτη, αδυνατώντας να ενσωματώσει τις επεκτεινόμενες αρχές της ευελιξίας που χαρακτηρίζουν τις σύγχρονες “μεταβιομηχανικές” κοινωνίες. Για την τηλεργασία, πρακτικά αυτό σημαίνει ότι το νομικό της πλαίσιο , δεν έχει ανανεωθεί από το 2007 όπου και ενσωματώθηκε στην εθνική συλλογική σύμβαση εργασίας. Το υπάρχον πλαίσιο δεν δίνει μεγάλη ευελιξία όσον αφορά τον καθορισμό, τήρηση του ωραρίου εργασίας, διαλλειμάτων και κατ’επέκταση στο κατά πόσο καλύπτονται οι επιχειρήσεις σε περίπτωση ελέγχου της ΣΕΠΕ. Για παράδειγμα, στην μερική τηλεργασία, προκειμένου να είναι απολύτως νόμιμη μια επιχείρηση, θα πρέπει είτε οι μέρες τηλεργασίας να είναι αυστηρώς προ-καθορισμένες (πχ κάθε Τετάρτη), είτε να αναθεωρείται η σύμβαση κάθε φορά που αλλάζει το πρόγραμμα του τηλεργαζομένου. Για τους συγγραφείς του κεφαλαίου, όλα τα παραπάνω θεωρούνται πρακτικά μη εφαρμόσιμα και ζητούν ειδικές ρυθμίσεις, όπως είναι ήδη σε ισχύ σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Αυτές, θα προσδίδουν μεγαλύτερη ευελιξία στις επιχειρήσεις, ώς προς τον καθορισμό του ωραρίου.

Αυτό που όμως έχει την μεγαλύτερη σημασία για τις “δεξαμενές γνώσης” του ελληνικού κεφαλαίου, είναι το πώς αντιλαμβάνονται οι επιχειρήσεις σήμερα το καθεστώς της τηλεργασίας. Κι εξηγούμαστε: Μέχρι στιγμής, σχεδόν καμία επιχείρηση δεν εφάρμοζε την τηλεργασία με πρωταρχικό στόχο όλα τα παραπάνω. Κυρίωςαποτελούσε μια παροχή διευκόλυνσης προς τους εργαζόμενους, πάντα κατόπιν αμοιβαίας συμφωνίας, χωρίς ταυτόχρονα να δημιουργεί ένα ειδικό εργασιακό καθεστώς και μια νέα κατηγορία εργαζομένων. Το στοίχημα των αφεντικών για την επόμενη μέρα είναι πως η τηλεργασία θα συμβάλει στον μετασχηματισμό της τυπικής εξαρτημένης εργασίας σε εργολαβική. Για τις επιχειρήσεις, οι συμβάσεις έργου είναι ευέλικτες ως προς τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες του κάθε project. Έτσι, δίνεται η δυνατότητα να απασχολούν εξ’ αποστάσεως και για ένα συγκεκριμένο κομμάτι χρόνου, “ανεξάρτητους” εργαζόμενους καταλλήλων προσόντων και εξειδικεύσεων, απαλλασσόμενες ταυτοχρόνως από ασφαλιστικές εισφορές και μισθολογικά βαρίδια.

Ο μαγικός κόσμος της τηλεργασίας κι εμείς

Από τα παραπάνω δεδομένα, ξεχωρίζουν τέσσερα σημεία που η τηλεργασία χτυπά τον εργαζόμενο στη δουλειά αλλά και τηνπροσωπική του ζωή.

Πρώτον, η απουσία του ίδιου του εργαζόμενου από τον χώρο δουλειάς σημαίνει και απουσία καθημερινής τριβής με συναδέλφους. Αυτή η κατάσταση μπορεί να μας μετατρέψει σε αποκομμένες και προκατειλημμένες ατομικότητες, και η δουλειά να γίνει απόλυτα βαρετή και καταθλιπτική. Άραγε με ποιούς θα κάνουμε διάλλειμα, θα λέμε αστεία και θα συζητάμε για την δουλειά μας; Πως θα αποκτήσουμε συνοχή, εμπιστοσύνη και συναδελφικότητα μεταξύ μας όταν η άμεση επαφή θα αντικατασταθεί από τα τηλέφωνα και τα παράθυρα συνομιλίας στα διάφορα διαδικτυακά meeting; Κι όμως, η μισή μέρα που σπαταλάμε στην δουλειά μαζί με τους συναδέλφους, αποτελεί αναμφισβήτητατο πιο στιβαρό θεμέλιο για να μας κρατάει ενωμένους απέναντι στις παράλογες απαιτήσεις της δίοικησης, οπως για παράδειγμα πάνω στο ζήτημα του ρυθμού εργασίας. Με την φυσική μας παρουσία στο γραφείο, έχουμε την δυνατότητα να διαμορφώνουμε έναν στάνταρ και αποδεκτό από όλους ρυθμό δουλειάς. Ο διπλανός μας θα μας ζητήσει να μειώσουμε τον ρυθμό που δουλεύουμε για ένα δύσκολο πρότζεκτ, και εμείς θα του ζητήσουμε να παρατείνουμε λίγο παραπάνω το διάλλειμα για τσιγάρο ή φαγητό. Όσο καλύτερα γνωριζόμαστε μεταξύ μας, τόσο πιο εύκολα μπορούμε να το κατακτήσουμε χωρίς να κατηγορηθεί κάποιος μεμονωμένα ώς τεμπέλης η αργός.

Δεύτερον, η απουσία καθορισμένου εργασιακού χώρου και χρόνου που συντελείται μέσω της τηλεργασίας διαιωνίζει και την ψευδαίσθηση ότι η εργασία και τα συμφέροντα μας ταυτίζονται με τα κέρδη και τους στόχους της επιχείρησης. Δίνει την αίσθηση του εξωτερικού συνεργάτη - αυτοαπασχολούμενου (εργαζόμενου επιχειρηματία του εαυτού του) που ρυθμίζει ο ίδιος το πώς και πότε θα δουλεύει. Η ζωή του γίνεται πλέον αντιληπτή ώς επένδυση σε εργασιακές δεξιότητες με σκοπό από τα να τα βγάλει πέρα μόνος του μέχρι κάποτε όλη αυτή η γνώση και εμπειρία να αυτοαξιοποιηθεί μέσω μιάς start-up επιχείρησης και να γίνει ο επόμενος αυτοδημιούργητος επιχειρηματίας. Αυτό το περίφημο κυνήγι απόκτησης προσόντων που πρέπει να είναι συνεχές, μπορεί να γίνει εύκολα από το διαδίκτυο, αρκεί να ξημεροβραδιάζεις επανειλημμένα πίσω από την οθόνη του υπολογιστή σου. Όμως, στην αγορά εργασίας, δεν είναι ο καλύτερος αυτός που πετυχαίνει. Ολόκληρες στρατιές διανοητικών εργαζόμενων (brainworkers) που μορφώθηκαν και εξειδικεύτηκαν, κατέληξαν «μπλοκάκηδες», δηλαδή να εργάζονται ώς μισθωτοί με πενιχρούς μισθούς και ταυτόχρονα να πληρώνουν κερατιάτικα για ασφαλιστικές εισφορές σαν να είναι ελεύθεροι επαγγελματίες. Κι από ότι φαίνεται, οι ψευδαισθήσεις και τα όνειρα όλων αυτών των «ταλαντούχων επιστήμονων» και των «απροσάρμοστων» ‘tech-φρικιών’ με τις αστείρευτές γνώσεις και δεξιότητες γκρεμίστηκαν πατώντας την μπανανόφλουδά του νεοφιλελευθερισμού και του «ισότιμου» ανταγωνισμού.

Τρίτον, γίνεται αντιληπτό ότι η θολούρα μεταξύ ελεύθερου και εργάσιμου χρόνου αποτελεί πεδίο νέων ευκαιριών μόνο για τους εργοδότες και τις επιχειρήσεις. Ο τηλεργαζόμενος αναγκάζεται να είναι συνεχώς διαθέσιμος για να απαντήσει σε κάποιο mail, σε κάποιο τηλεφώνημα του αφεντικού, να εξυπηρετήσει κάποια «έκτακτη ανάγκη» που προέκυψε ή κάποια υποχρέωση που πρέπει να εκπληρωθεί γιατί πιέζει το deadline. Η συγκεκριμένη συνθήκη τον ωθεί να ασχολείται όλο και περισσότερο με την δουλειά εκτός του ωραρίου, ακόμη και αν δεν υπάρχει η ανάγκη γι’ αυτό, μιας και δημιουργείται η αντίληψη ότι κάποιες ενέργειες μπορούν να διεκπεραιωθούν άμεσα και γρήγορα με λίγα κλικ από το σπίτι. Βέβαια, το ξεχείλωμα του ωραρίου το φέρνουν κι οι πολλαπλές ταχύτητες και τα διαφορετικά ωράρια των εργαζομένων που αναπτύσσονται από την εξ’ αποστάσεως εργασία.

Τέταρτον, και τελευταίο. Όλη αυτή η κατάσταση είναι φυσικό επακόλουθο να διαμορφώνει την υγεία και την προσωπικότητα του τηλεργαζόμενου. Ποτέ δεν έχει χρόνο να ασχοληθεί με κάτι που τον γεμίζει αυθεντικά, μιας και η δουλεία είναι έτοιμη να εισβάλει κάθε στιγμή, κάθε δευτερόλεπτο στον προσωπικό του χρόνο, με τους χώρους του σπιτιού του να μετατρέπονται σε ένα απέραντο γραφείο. Ο τηλεργαζόμενος αναγκάζεται να εξασφαλίσει ένα χώρο εργασίας μέσα στο σπίτι. Αυτό είναι δύσκολο για αρκετούς που έχουν οικογένεια ή συγκατοικούν, μιας και όλα τα άτομα πρέπει να προσαρμόσουν την καθημερινότητα τους κατά τις εργάσιμες ώρες. Δεν είναι παράξενο λοιπόν αυτή η φιγούρα εργαζομένου να ζει με άγχος και στρές λόγω των ρυθμών δουλειάς και της απώλειας της προσωπικής του ζωής. Ένα από τα πραγματικά πρόβλημα των σημερινών εργαζόμενων είναι ότι δεν έχουν χρόνο. Δεν έχουμε την δυνατότητα να βιώσουμε τον ελεύθερο μας χρόνο έτσι όπως πραγματικά θέλουμε, γιατί πολύ απλά δεν μας ανήκει. Η δουλειά μας τρώει τον περισσότερο χρόνο κι είναι αυτή που θα καθορίσει απόλυτα για το τι θα κάνουμε και πως θα περάσουμε το απόγευμά μας ή το Σαββατοκύριακο. Οι δουλείες «λάστιχο» όπως είναι η εργασία από το σπίτι, τεμαχίζουν τον ελεύθερο μας χρόνο σε χίλια κομμάτια και κάνουν τα πράγματα ακόμη πιο θολά και αλλοτριωτικά.

Μπορεί η μάχη να δοθεί εξ' αποστάστεως;

Η ελαστικοποίηση κι ο θρυμματισμός της εργασίας αγγίζει πλέον τους περισσότερους ηλικιακά νέους εργαζόμενους, με τους περισσότερους να μην έχουν ζήσει κάτι διαφορετικό. Παρότι μιλάμε την ίδια γλώσσα, φαίνεται ακατόρθωτο ακόμα και να διανοηθούμε να ενεργοποιηθούμε με τη δική μας κοινή ταυτότητα, να οργανώσουμε τα αιτήματα μας, να δώσουμε τους δικούς μας αγώνες. Κι ενώ βρισκόμαστε σε εργασίες οι οποίες διαρκώς αποκτούν όλο και πιο κομβικό ρόλο στην νέα οικονομία, δεν έχουμε καταφέρει να βρούμε τρόπους έκφρασης των συλλογικών μας αναγκών. Η εποχή που η ύπαρξη μαζικών χώρων δουλειάς όπως τα εργοστάσια κι η συλλογική ζωή γύρω από αυτά ήταν βασικοί παράγοντες για να συγκροτηθούν οι εκμεταλλευόμενοι ώς ταξη έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Η εργατική οργάνωση του παρελθόντος φαίνεται ότι δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε μια περίοδο η οποία χαρακτηρίζεται, σε αρκετούς κλάδους, από τη γενικευμένη έξοδο των εργαζομένων από τον παραδοσιακό ενιαίο εργασιακό χώρο. Για παράδειγμα, τα open space γραφεία και τα call centers, όπου δεκάδες εργαζόμενοι στοιβάζονται μέσα σε λίγα τετραγωνικά, πιθανότατα και να μην υπάρχουν στο μέλλον.

Είναι πράγματι γεγονός ότι η τηλεργασία ήρθε για να μείνει. Στο άμεσο μέλλον, πολλοί θα είναι αυτοί, κυρίως οι millennials, που θα προτιμήσουν την τηλεργασία για να αποδράσουν από τις πολύωρες και κουραστικές μετακινήσεις, την ενοχλητική επίβλεψη των προϊσταμένων και των εργοδοτών τους, ίσως ακόμη και από τους αντιπαθητικούς συναδέλφους. Οι βάσιμες επιθυμίες των νέων εργαζομένων για τηλεργασία, περισσότερη ευελιξία και απελευθέρωση από το «ρουτινιασμενο» 5ημερο-8ωρο, αποτελούν έμπρακτη αμφισβήτηση των παραδοσιακών μορφών εργασίας. Ταυτόχρονα όμως κρύβουν παγίδες ακόμη κι όταν εκφράζονται από ριζοσπαστική σκοπιά. Το κεφάλαιο μπορεί εύκολα να ενσωματώσει τις εργατικές αρνήσεις με τους δικούς του όρους, κάτι που είναι απολύτως βέβαιο ότι θα μας ωθήσει σε περισσότερη αβεβαιότητα. Θα γίνουμε ακόμη πιο ανταγωνιστικοί, αλαζόνες και φοβισμένοι για τις δουλειές μας, ψάχνοντας διαρκώς για ατομικές λύσεις στα τεράστια συλλογικά προβλήματα που μας κλονίζουν. Η εκτίμηση μας πηγάζει από την εμπειρία των νέων προλετάριων της δεκαετίας του ‘70 στις δυτικές μητροπόλεις. Εκείνοι αρνήθηκαν τον ρόλο τους μέσα στην βαριά βιομηχανία των εργοστασίων, απαιτώντας ελευθερία από την αιώνια φυλακή της μισθωτής εργασίας. Το κοινωνικό αυτό τσουνάμι ανυπακοής έφερε τα αντίστροφα αποτελέσματα. Πυροδότησε με όρους ρεβάνς από το κεφάλαιο, την εγγεγραμμένη/προμελετημένη απορρύθμιση του κοινωνικού συμβολαίου που είχαν κερδίσει οι εργατικοί αγώνες κι οι εξεγέρσεις των προηγούμενων δεκαετιών. Η διαδικασία αυτής της απορρύθμισης αποτυπώθηκε με την εφαρμογή των νέων τεχνολογιών και την εισαγωγή ρομποτικών συστημάτων στα εργοστάσια, την μείωση του απαιτούμενου αριθμού εργατικών χεριών, την διάλυση των ισχυρών συνδικάτων και την ελαστικοποίηση της εργασίας που ακολούθησαν.

Μακριά όμως από εύκολα συνθήματα για άρνηση της τηλεργασίας και σπάσιμο των καμερών και των υπολογιστών, οφείλουμε να μπούμε στη διαδικασία να απαντήσουμε σε κάποια ερωτήματα που προκύπτουν. Μπορούν οι νέες τεχνολογίες να βοηθήσουν στην επικοινωνία των εργαζομένων που δεν βρίσκονται στον ίδιο χώρο δουλειάς; Η πετυχημένη διαδικτυακή συνεννόηση και αντίδραση (μέσω της εφαρμογής what’s app) των διανομέων της WOLT μετά από την ανακοίνωση της εταιρίας να περικόψει τα bonus, όπως κι η στάση τηλεργασίας στην πλατφόρμα ΒΕΑΤ μετά από απολύσεις της διοίκησης εν μέσω της καραντίνας, φέρνουν στο προσκήνιο μια νέα μορφή επικοινωνίας, συντονισμού και οργάνωσης των εργαζομένων. Μπορούν οι προοπτικές και η αναγκαιότητα αγώνα που γεννιούνται εν μέσω εργασιακής κινητικότητας και ακραίας ευελιξίας να απαντήσουν στο μεγάλο στοίχημα που παρέμενε ανοιχτό πριν ακόμα χτυπήσει την πόρτα μας η επιδημία κι η εξ αποστάσεως εργασία: Να βγούμε από την απομόνωση και την αδράνεια, να συναντηθούμε, να ανακτήσουμε την χαμένη μας εργατική αυτοπεποίθηση, να προετοιμάσουμε τις θέσεις μάχης μας στους αγώνες του μέλλοντος.

Κινήσεις για την Ταξική Αυτονομία

taksiki-autonomia@riseup.net

460_0___30_0_0_0_0_0_2a80d38d5885395684cfadf81cb09d54.jpg 0.02 Mb

El presente texto es la posición de FAO respecto el “Acuerdo por la Paz Social y la Nueva Constitución” del Bloque en el Poder, la coyuntura del plebiscito y el proceso constituyente. Se profundiza sobre las tares que debería desarrollar el Anarquismo clasista organizado siendo nuestro papel como organización política y en general como anarquistas organizadas/os no está en hacernos parte del Plebiscito, Convención Constitucional y proceso constituyente llamando a votar apruebo convención constitucional ni mucho menos llamar a votar rechazo.

El avanzar en un programa común para nuestra clase, desde los sectores sociales y políticos revolucionarios que establezca la salida de Piñera y su Gobierno, la superación del Neoliberalismo y la conquista de derechos sociales

El “Acuerdo por la Paz Social y la Nueva Constitución” del Bloque en el Poder bajo la coyuntura del llamado a Huelga General en el contexto del Levantamiento Popular.

Desde el 18 de octubre en la región metropolitana y desde el 19 de octubre, del pasado año 2019, en el conjunto de regiones a lo largo del territorio dominado por el Estado de Chile, se gestó un Levantamiento Popular en las calles a partir del alza de $30 en el transporte del Metro en la capital, situación que hizo “reventar la olla a presión” de injusticias, desigualdades, inequidades, miserias, precarización y abusos que, desde la postdictadura se generó por tres décadas en el país. Dicho hito político, que tuvo como punta de alza al estudiantado secundario, fue creciendo cada vez más como avalancha y sumando a sectores de trabajadoras/es, pobladoras/es, estudiantes, cesantes, marginadas/os, mujeres y disidencias sexuales, indígenas y juventud popular; es decir, al conjunto de la clase que vive del trabajo, entre quienes claro el Pueblo Organizado que viene luchando hace décadas. Este levantamiento se fue extendiendo en capacidad de convocatoria, masividad en las calles, combatividad, deliberación política en asambleas auto convocadas y extensión por todo el territorio, logrando poner en entredicho el orden social burgués y la institucionalidad que lo sustenta.

Es en este contexto que la Mesa de Unidad Social (la CUT, la ANEF, la CONFUSAM, así como otros sectores sindicales y sociales) hacen un llamado a Huelga General para el jueves 14 de noviembre del 2019, el cual tuvo una alta convocatoria, conflictividad y combatividad en las calles, así como efectividad a la hora de paralizar los caminos a las labores productivas, de comercio y servicios. En ese contexto, con una importante parte del territorio paralizado, bajo toque de queda y con un gobierno acorralado e impotente, partidos de las Oposiciones (con una parte de Frente Amplio) junto a los partidos del Oficialismo y el Gobierno de Sebastián Piñera convocan a una reunión de emergencia el mismo día, logrando firmar el ‘Acuerdo por la Paz Social y la Nueva Constitución’ a las tres de la madrugada del viernes 15 de noviembre ¿Pero qué implicancias tuvo este acuerdo para el movimiento popular?

Como Frente Anarquista Organizado [FAO], hacemos la lectura que dicha firma fue un acuerdo del Bloque en el Poder (gobierno y gran parte del parlamento) para frenar el desborde del Movimiento Popular al Estado de Derecho, al orden social burgués y al estatus quo de la sociedad capitalista-neoliberal. El acuerdo por la nueva constitución fue una "válvula de escape" para evacuar el humo de las barricadas y con ello apagar el incendio desatado por todo el país; así como el acuerdo por la paz, fue un "cheque en blanco" para la generación de nuevas leyes represivas y criminalizadoras del movimiento popular y las/os luchadores sociales en el Parlamento, una de las instituciones burguesas con menos legitimidad social, junto al Gobierno de Piñera y las FF.AA y del Orden. De igual forma, el mencionado acuerdo fue un "salvavidas" que lanzaron gran parte de las oposiciones parlamentarias a un gobierno con una aprobación cercana al 6% (por lejos la más baja de la postdictadura) cuya única respuesta a las demandas populares era (y es) seguir violando los derechos humanos con mayor represión, muertes, mutilaciones, torturas, heridas, violaciones y encarcelamiento.

Pero también hay que hacerse cargo de las falencias existentes desde el movimiento popular y, en particular, desde el sindical. En ese sentido, si la CUT y la Mesa de Unidad Social se la hubiesen jugado por extender el llamado a Huelga General de forma indefinida, es probable que en un par de días más el movimiento popular hubiese sido capaz de tumbar el Gobierno empresarial de Piñera y sus séquitos, ya que la efervescencia y condiciones sociales de la coyuntura lo permitían y ameritaban. Esto incluso podría haber frenado la firma del acuerdo y haber dejado en un mejor pie la correlación de fuerzas del movimiento popular ante el Bloque en el Poder y el conjunto del Bloque Dominante. No obstante, esto no sucedió y no podemos hacer política ficción o avanzar con anhelos e ilusiones. Lo cierto es que los sectores de la casta política -mal llamados de oposición- prefirieron jugársela por una salida política por arriba, un acuerdo dentro de la institucionalidad burguesa a espaldas del pueblo alzado, arrogándose la representatividad de éste y buscando "separar aguas" entre manifestantes pacíficos y violentistas. No cabe duda de que la historia les pasará la cuenta.

Con lo anterior, de igual forma es necesario reconocer que, si bien desde el 2005 se viene configurando un proceso de rearme del tejido social, las fuerzas políticas revolucionarias y anticapitalistas no vislumbrábamos un levantamiento popular en un horizonte cercano ni estábamos preparadas para darle una salida revolucionaria con un programa unitario para nuestra clase explotada y oprimida. Lo que más se vislumbraba (y aún) en las calles es una rabia encarnizada anti policial, la salida de Sebastián Piñera y en menor medidas las demandas históricas por el establecimiento de derechos sociales. Aunque en un comienzo la Asamblea Constituyente no era una demanda central de las protestas, hay que reconocer que esta terminó posicionándose, en gran parte de los cabildos y asambleas auto convocadas, en las calles e incluso en parte de la juventud combativa de la denominada “primera línea”. En ese sentido, lo que se puede sacar en limpio del Plebiscito, de la convención constitucional y el proceso constituyente, es que permitió aunar criterios de discusión y extender la deliberación política de las diversas asambleas territoriales, estudiantiles, sindicales, feministas, socioambientales e indígenas, en torno a superar y cambiar la actual Constitución política forjada a sangre, fuego y terror en Dictadura y redactada entre cuatro paredes a puertas cerradas. Finalmente, hay que mencionar que el acuerdo también generó una pérdida de masividad de las convocatorias del Levantamiento Popular; auxiliado, luego, por la represión y criminalización con las nuevas leyes como la "anti barricadas", la "anti saqueos", que al fin y al cabo eran leyes que buscaban criminalizar los mecanismos de lucha de las/os trabajadores y del pueblo alzado.

Plebiscito, Convención Constitucional y proceso constituyente.

Con dichos antecedentes, ¿podemos afirmar que la convención constitucional es un mecanismo legítimo para que el movimiento popular avances en el resguardo y conquistas de derechos sociales? ¿O es un mecanismo acordado por el Bloque en el Poder que carece de legitimidad al no tomar en cuenta a las asambleas autoconvocadas?

Tal como esbozábamos, nuestra lectura es que la convención constitucional acordada por el Bloque en el Poder, por sectores que se arrogaron nuestra representatividad, a espaldas del pueblo alzado, es un mecanismo que posee legalidad bajo la institucionalidad burguesa, pero que carece de legitimidad social. Esto porque se materializará con cerrojos institucionales presentes en la actual constitución, como la regla del 2/3 para la aprobación de las materias a tratar, la imposibilidad de tocar TLC (tratados de libre comercio), las trabas a la participación de dirigentes sindicales y sociales como constituyentes, el no permitir la participación de jóvenes menores de edad, entre otras. Pero aún más importante, porque no toma en cuenta las miles de deliberaciones realizadas y acuerdos alcanzados por nuestro pueblo en los cabildos y asambleas auto convocadas a lo largo del territorio. Somos claros en plantear que cualquier intento de levantar una asamblea constituyente popular, soberana, libre, auto convocada o el epíteto que se le quiera colocar, debe ser una necesidad que nazca en el seno del movimiento popular, en sus organizaciones propias de clase, desde sus bases en los diversos territorios, reconociendo los mecanismos de democracia directa que el pueblo ha gestado en sus deliberaciones, como son las asambleas con capacidad de consenso y/o voto a mano alzada. Con todo, es necesario recalcar que a diferencia de los procesos eleccionarios regulares de la democracia representativa y burguesa que nos tutela, este proceso constituyente, aun siendo un acuerdo por arriba del Bloque en el Poder, es algo a lo que se vieron obligados a ceder producto de la presión social y el desborde institucional que se palpitaba en las calles del país, para evitar que tumbáramos al Gobierno de Piñera, que era la demanda central antes del 15N. Y tomando en cuenta lo anterior, no es menor que abrieran la puerta a un proceso que en más de 200 años de existencia de la república y el Estado de Chile nunca se había dado. Finalmente, hay que recalcar que será el conjunto del pueblo organizado y alzado el que le dará o no legitimidad a lo que resulte del proceso al calor de las luchas y deliberaciones políticas que se fragüen.

Las tareas desde el Anarquismo clasista organizado.

En ese sentido, entendemos que nuestro papel como organización política y en general como anarquistas organizadas/os no está en hacernos parte del Plebiscito, Convención Constitucional y proceso constituyente llamando a votar apruebo convención constitucional ni mucho menos llamar a votar rechazo junto a los sectores políticos ultraderechistas y conservadores del bloque dominante y de la sociedad. Sino que entendemos que como anarquistas no podemos estar ajenas/os a los procesos sociales que nos involucran como clase trabajadora, y entendemos que nuestro aporte debe estar posicionado en torno a retomar el Levantamiento Popular de a poco dentro del contexto de pandemia que el país y el mundo vive; retomar las calles y las asambleas sindicales, estudiantiles, territoriales, anti patriarcales y socioambientales, entre otras, que se vuelvan a forjar ahora que gran parte del país ha superado la etapa de confinamiento en cuarentena; estar agitando en las barricadas de autodefensa contra la fuerte represión que se nos viene para mantener la masividad en las calles de nuestro pueblo manifestándose; en no ceder ni un metro las calles a los sectores neofascistas agrupados en torno al Rechazo, ya que como movimiento popular no podemos tolerar la intolerancia del negacionismo pinochetista y dictatorial que caló profundo en la burguesía y por qué no decirlo, en sectores de nuestra misma clase.

Nuestra tarea será estar alertas, en reflexionar en conjunto en las asambleas auto convocadas de deliberación popular sobre los alcances del proceso constituyente para nuestra gente, en seguir construyendo en los espacios sociales donde tenemos presencia en la cotidianidad, en mantener vivas las llamas de las barricadas porque es al calor de la lucha que nos hemos ido (re)conociendo como iguales, como parte de un mismo pueblo, de una misma clase que vive del trabajo. Entendemos que hay sectores de nuestra clase que depositaron su confianza en el Plebiscito, Convención Constitucional y el proceso constituyente, lo cual, a nuestros ojos, no los hace ni enemigos de clase ni tampoco traidoras/es. Lo importante, es apuntar al mismo enemigo de clase -a los sectores que quieren mantener todo tal cual está-, desde las asambleas y protesta popular en las calles, tanto quienes no nos hacemos parte del proceso constituyente y quienes sí se hacen parte.

Avanzar en un programa común para nuestra clase, desde los sectores sociales y políticos revolucionarios que establezca la salida de Piñera y su Gobierno, la superación del Neoliberalismo y la conquista de derechos sociales que nos fueron arrebatados a sangre, fuego y terror en Dictadura por parte de la clase dominante, en unidad, desde las bases del mundo social; y así, superar el actual Período político abierto en 1973 con el Golpe de Estado cívico-militar contra la clase trabajadora y el pueblo organizado.

Frente Anarquista Organizado [FAO]
Octubre, primavera del 2020.

¡PA’ TUMBAR EL NEOLIBERALISMO Y GARANTIZAR DERECHOS SOCIALES
SEGUIR FIRMES EN LAS ASAMBLEAS, BARRICADAS Y CALLES!

No início deste século, quando da conjunção de governos social-democratas e nacional-desenvolvimentistas fomentados pela Venezuela chavista e Aliança Bolivarian (ALBA), nossos países experimentaram um momento superior de aproximação e conjunção. De novo, longe estávamos de formar exércitos populares, como o republicano liberal-radical que enfrentou a invasão gringa, a ditadura de Santa Anna, fizeram a Guerra da Reforma e expulsaram os invasores franceses, mas era um passo relevante, em especial para os estamentos que formam a espinha dorsal das instituições castrenses. Neste sentido e com todos os “senões” a Escola de Defesa Sul Americana (EDSA) foi um dos passos mais audaciosos de integração regional na área de Defesa e Segurança já realizados.

Por Pedro Guedes e Bruno Lima Rocha, ilustração de Rafael Costa

Existe uma polêmica, dilema de profundidade, debatendo qual o papel, quais os papéis das Forças Armadas na América Latina. Um conceito demonstrado nas décadas de ’60 e ’70 do século XX dizia que “nenhuma força reacionária é anti-imperialista”. No auge do realismo regional, a Guerra das Malvinas demonstrou cabalmente essa hipótese. Na América Central, havia dois caminhos. Um, mais formal, o Exército era transformado em Guarda Nacional operando como defesa interna, ou a manutenção da ordem. Outro, menos cínico, era Guarda Nacional de Somoza, da dinastia dos três somozas, varridos para o lixo com a Revolução Nicaraguense.

Outro problema grave é o nacionalismo, ou a falta deste, ou a noção do que seria um “nacionalismo latino-americano”. Nosso continente tem uma dimensão profunda, de povos originários, territórios resistentes de matrizes afro-americanas, lutas sem trégua de uma pobreza miscigenada e que a modernização não incorporou em definitivo. Por outro lado, nossos países têm, em maior ou menor grau – e o Brasil em elevadíssimo grau – uma noção de “nacionalismo” onde a nação não é o espelho do povo, dos povos dos brasis, mas sim um espelho retorcido de uma elite reacionária, patética, colonizada e submissa. É nojento mesmo, incluindo o alto escalão das forças armadas, cuja versão mais “sincera” é a nata dos milicos de Pinochet, que acabaram com a infraestrutura independente do país e o deixaram empobrecido e totalmente incorporado às redes transnacionais do eixo do Pacífico, capitais asiáticos incluídos.

No início deste século, quando da conjunção de governos social-democratas e nacional-desenvolvimentistas fomentados pela Venezuela chavista e Aliança Bolivarian (ALBA), nossos países experimentaram um momento superior de aproximação e conjunção. De novo, longe estávamos de formar exércitos populares, como o republicano liberal-radical que enfrentou a invasão gringa, a ditadura de Santa Anna, fizeram a Guerra da Reforma e expulsaram os invasores franceses, mas era um passo relevante, em especial para os estamentos que formam a espinha dorsal das instituições castrenses. Neste sentido e com todos os “senões” a Escola de Defesa Sul Americana (EDSA) foi um dos passos mais audaciosos de integração regional na área de Defesa e Segurança já realizados.
Sua criação adveio da necessidade de coordenar esforços de defesa em âmbito regional na América do Sul. É da lógica, se os Estados Maiores das forças armadas fomentam e insuflam competições regionais (como Brasil X Argentina; Chile X Argentina; Peru X Chile, Bolíva X Paraguai; Peru X Equador; Venezuela X Colômbia, Venezuela X República da Guiana), a mentalidade de competição no mesmo bloco continental chega a um nível de tensões como o já vivido na década de ’70 (na disputa argentina e chilena), ou nos anos de ’90 (com peruanos e equatorianos declarando guerra). Ainda que o subcontinente seja uma região considerada pacifica, se comparada com outras regiões do ponto de vista geopolítico, possui problemas e gargalos, como narcotráfico, políticas de modernização que não ensejem corridas armamentistas e a criação de políticas de segurança regional que se encaixem nas peculiaridades da região. Logo, se em última análise a Escola ampliasse visões anti-imperialistas deixando de priorizar as agendas securitárias do Comando Sul do Império dos EUA já significaria um considerável avanço.

A EDSA foi criada tendo estes problemas em mente. A princípio, este órgão seria o espaço onde militares dos países membros completariam seus estudos, objetivando responder a essas questões, com o mínimo de ingerência ou doutrinação de países externos à realidade e especificidades da América do Sul[1]. Ainda, esta Escola Militar serviria como fórum de discussão de políticas conjuntas de defesa entre os países membros, dentro do âmbito do Conselho de Defesa da UNASUL (Consejo de Defensa Suramericano em espanhol, sigla:CDS)[2]. Logo, em se mantendo a União das Nações do Sul e garantindo a coexistência da Aliança Bolivariana para os Povos da Nossa América (ALBA) e a projeção maior, a Comunidade de Estados Latino-Americanos e Caribenhos (CELAC), a Escola seria uma anti-Escola das Américas, um intento de contrapor a permanente influência dos gringos e potências com tradição imperialista nas fileiras de oficiais das forças armadas de nosso Continente. É importante compreender que quanto mais integradas, menor o risco de cair em manipulações da CIA, DEA, FBI, NSA e outras ingerências clássicas dos Estados Unidos em nossas sociedades.

Como explicamos acima, mesmo que sem maiores conflitos desde a Guerra do Paraguai, entre 1864 e 1870[3], a América do Sul experimentou uma série de conflitos militares ao longo do Século XX. Ainda que a maioria destas conflagrações seja de caráter fronteiriço, como a Guerra do Chaco, de 1932 a 1935 e mais recentemente a Guerra de Cenepa, de 1995[4], houve ainda um enfrentamento armado envolvendo um país sul americano ante uma potência imperialista europeia. Esse conflito, ocorrido entre abril e junho de 1982, foi a Guerra das Malvinas/Falklands, opondo a Argentina ao Reino Unido[5]. Pela lógica da UNASUL-ALBA-CELAC, um conflito como o das Malvinas não seria deflagrado sem o aval dos demais países membros e menos ainda toleraríamos mais ditaduras militares como a Junta Militar que promovera um genocídio contra a própria população.

Somadas a essas experiências, o narcotráfico nos anos 90 mostrou-se um problema complexo e quase insuperável para os países da região, culminando na intervenção estadunidense na Colômbia nos anos 90[6], por meio de seu plano de suporte e equipamento ao governo local .Ainda temos relacionado a esse problema, a falência do estado peruano, na mesma década, acossado pelo auto golpe dado pelo presidente Fujimori[7]. A dinâmica securitária imposta pelo Plano Colômbia é muito preocupante; a intenção dos gringos era a de inversão de envio de recursos – do varejo do tráfico para o país dos carteis de Medellín, Cali e Norte do Valle; para, empréstimos dos gringos que alteram a lógica da soberania nacional colombiana. Logo, um trabalho coordenado entre agências latino-americanas sem passar pelo comando e a “colaboração” das agências imperialistas seria um triunfo no sentido de maior autonomia e menos dependência.

A partir desse panorama, agravado pelo escândalo da espionagem realizada pela NSA (National Security Agency), em 2013, a diplomacia brasileira trabalhou para que a União de Nações Sul Americanas (UNASUL) incorporasse em seu conjunto de objetivos, cuidar da formação dos quadros militares do alto oficialato dos países membros[8]. Como resultado, foi criada a EDSA, dentro do guarda chuva organizacional do Conselho de Defesa da UNASUL, em 2015[9]. Como é observável, a Escola durou pouco e chegou tarde, já na virada da correlação de forças, com a social-democracia perdendo espaço no Brasil e na Argentina e com a eleição do Equador se aproximando da traição que adveio.

Em termos de articulação diplomática, o Itamaraty operou bem. A fim de evitar críticas de busca pela hegemonia dentro da UNASUL, o que afastaria a maior parte dos membros do órgão, e como prova de boa fé, o Brasil apoiou a escolha da cidade de Quito, no Equador para ser a sede de ambos o Conselho de Defesa e da Escola de Defesa Sul americana[10]. Para o Brasil, a EDSA teria como finalidade, além dos objetivos citados, permitir uma instrução “limpa” de seus oficiais de alta graduação (de majores até generais).

Limpa de influências organizacionais, políticas e “ideológicas” que advém em grande medida dos estudos realizados por esses oficiais em lugares como a Escola Superior de Guerra, local marcadamente afeito a ideias de submissão geoestratégica e ideológica aos EUA[11]. Como resultado do comportamento anti-integracional das Forças Armadas Brasileiras, que enxergavam (e enxergam) com desdém e hostilidade a UNASUL e seus órgãos de defesa (CDS e EDSA), aliado a uma fobia exagerada a políticas consideradas “bolivarianas”, teceram pesadas e infundadas críticas à EDSA e a UNASUL como um todo[12]. Enquanto avançava a passo de ganso a conspiração da alta cúpula militar rumo às ameaças de golpe pelo Twitter e cresciam tanto a “nova direita” como a “extrema direita”, a diplomacia brasileira corria em paralelo no sentido da EDSA. Faltou inteligência no governo que estava por ser deposto.

Após o golpe com apelido de impeachment de Dilma Rousseff (politicamente orquestrado, com base jurídica frágil) em abril de 2016, o país iniciou um processo de afastamento e desidratação das organizações da UNASUL, afetando inclusive, a EDSA[13]. Em abril de 2019, o Brasil, juntamente com Argentina, Colômbia, Equador se retiraram definitivamente da organização sul-americana, marcando o fracasso do processo de integração e transformando a UNASUL em um diminuto bloco, contendo hoje a Venezuela, Suriname e Guiana, com o Peru tendo suspendido sua participação e a Bolívia tendo iniciado as tratativas de saída em novembro do mesmo ano[14].

O abandono da EDSA pelo Brasil e outros dos antigos membros da UNASUL relegou a Escola Militar Sul-americana a um ostracismo institucional gigantesco. Hoje, há apenas um curso ministrado pela Escola Superior de Guerra, datado de 2017[15]. Sem informações de atualização curricular ou se ainda é ministrado[16]. Ainda, o site oficial da EDSA não funciona, oque contrasta com o abandono dessa entidade pelos ex e atuais membros[17].

Com o estabelecimento de parcerias de Colômbia e Brasil com a Organização do Tratado do Atlântico Norte (OTAN), em 2018 e 2019 [18,19] respectivamente, o continente caminha para um maior afastamento dos mecanismos de integração regional, seja politicamente ou em defesa e segurança. A escolha das elites políticas e militares sul americanas por uma organização militar internacional tendo no próprio continente mecanismos semelhantes, com o bônus de não contar com a imposição neocolonial de uma liderança estrangeira, demonstra que a independência em âmbito internacional não é uma prioridade.

Novamente o componente “ideológico” – o da subserviência e não o da independência e autonomia -, somado aos distúrbios políticos causados por grupos e partidos alinhados a direita e extrema direita política em Brasil (a partir de 2015) e Bolívia (com o golpe de 2019), alinhados com governos convenientes com o desmonte das políticas de integração, como na Argentina (Governo Macri) e Colômbia (sucessivamente desde o Plano Colômbia, mas com ênfase após o governo do paramilitar e narcotraficante Álvaro Uribe Vélez e seus herdeiros políticos) solaparam mais uma vez os esforços políticos pela integração e a construção de um ambiente securitário mais propenso à integração latino-americana, o anti-imperialismo e autodeterminação de nossos países.

Definitivamente é o momento para que de uma vez por todas o conjunto das esquerdas deste Continente compreenda que não há “neutralidade” no tema das forças armadas e não basta deixa-las intactas como fizemos no Brasil por 30 anos de democracia liberal. A tradição castrense em nossos países é, majoritariamente, colonialista, pós-colonial e submissa. O complexo de vira-latas, comandando regimentos e organizações militares, é sempre danoso e como tal deve ser rechaçado. Como sabemos em nosso próprio território, é absurda a ideia de que as forças de Caxias, Eduardo Gomes e Tamandaré vão defender a soberania popular em Palmares e Pindorama. Como nos ensina José Gervasio Artigas, general de homens e mulheres livres, “somente podemos contar com nós mesmos”.

Pedro Guedes é internacionalista e graduando em direito (E-mail pedro_0141@hotmail.com)

Bruno Lima Rocha, é militante socialista libertário e editor dos canais do Estratégia & Análise, a análise política para a esquerda mais à esquerda.
Contato: blimarocha@gmail.com | facebook.com/blimarocha
Blog: www.estrategiaeanaliseblog.com
facebook.com/estrategiaeanaliseoficial
Twitter: twitter.com/estanalise
YouTube: Estratégia e Análise Blog
Telegram: t.me/estrategiaeanalise

Rafael Costa é desenhista e cartunista (E-mail- Rafael.martinsdacosta@yahoo.com.br. Instagram- @chargesecartuns)

Bibliografia:
1:https://cienciapolitica.org.br/index.php/system/files/documentos/eventos/2017/04/conselho-defesa-sul-americano-cds-balanco-e-perspectivas-714.pdf pág.09.
2:https://nuso.org/articulo/o-brasil-e-a-criacao-do-conselho-de-defesa-sul-americano-uma-convergencia-de-vantagens/
3:https://super.abril.com.br/mundo-estranho/quais-foram-as-principais-guerras-entre-paises-da-america-do-sul/
4: https://noticias.r7.com/internacional/ultimo-confronto-militar-entre-sul-americanos-foi-ha-24-anos-23022019
5: https://mundoestranho.abril.com.br/materia/o-que-foi-a-guerra-das-malvinas
6: https://diplomatique.org.br/nas-fronteiras-do-plano-colombia/
7: http://almanaque.folha.uol.com.br/mundo_07abr1992.htm
8: https://www.bbc.com/portuguese/noticias/2015/04/150417_escola_defesa_unasul_mc
9:https://www.congresso2019.fomerco.com.br/resources/anais/9/fomerco2019/1568848319_ARQUIVO_548dd6afcd1e9e726d05136f23fbd025.pdf
10: https://www.gov.br/defesa/pt-br/assuntos/noticias/ultimas-noticias/07-06-2013-defesa-brasil-apoia-proposta-de-criacao-da-escola-de-defesa-sul-america...morim
11:https://opiniao.estadao.com.br/noticias/geral,escola-de-defesa--sul-americana,1721200
12:
13:https://gedes-unesp.org/suspensao-da-participacao-na-unasul-reflexos-sobre-a-seguranca-e-a-defesa-regional/
14:https://agenciabrasil.ebc.com.br/internacional/noticia/2019-04/brasil-formaliza-saida-da-unasul-para-integrar-prosul
15:https://www.esg.br/cursos-regulares/cad-sul
16:https://www.esg.br/cursos-regulares/cad-sul
17: http://www.unasursg.org/es/consejo-defensa-suramericano-unasur/
18:https://agenciabrasil.ebc.com.br/internacional/noticia/2019-08/estados-unidos-designam-oficialmente-brasil-como-aliado-extra-otan
19:https://www1.folha.uol.com.br/mundo/2018/05/colombia-e-aceita-na-otan-e-se-torna-o-1o-pais-da-america-latina-na-alianca.shtml