user preferences

Upcoming Events

No upcoming events.
east africa / anarchist movement / feature Wednesday August 23, 2023 18:19 byInternational anarchist organisations
featured image

Our anarchist comrades are still in sudan and were hoping to be able to continue their agitation activities there clandestinely. We provided financial aid before the war and even at the beginning. But the situation has become untenable and no longer allows for any social or political activity. Some members of the group decided to leave the country as quickly as possible after their house was ransacked by the rsf. Others have decided to stay for the time being, and we are trying to help them too.

[عربي] [Castellano] [Deutsch] [Eλληνικά] [Français] [Italiano] [한국어] [Português] [Türkçe]

África del este / movimiento anarquista / comunicado de prensa Wednesday August 23, 2023 18:15 byDiversas organizaciones anarquistas

Nuestros/as compañeros/as libertarios/as están todavía en Sudán, esperando poder continuar allí sus actividades de agitación clandestinas. Les hemos proporcionado ayuda financiera tanto antes de la guerra como poco después de su comienzo. Pero la situación se ha vuelto insostenible y ya no permite la organización de ninguna actividad social o política. A raíz de que su casa fuera saqueada por las Fuerzas de Apoyo Rápido, algunos miembros del grupo decidieron abandonar el país lo antes posible. Otros/as han decidido quedarse por el momento, y también estamos intentando ayudarles.

[لغۃ العربیۃ] [Deutsch] [Eλληνικά] [English] [Français] [Italiano] [한국어] [Português] [Türkçe]


Campaña anarquista internacional de solidaridad

Apoyo a los anarquistas sudaneses en el exilio

El exilio nunca es una decisión fácil. Nunca es una elección. Sin recursos, puede convertirse en un verdadero calvario. La solidaridad es la clave para superar estos tiempos difíciles.

En febrero de 2022 conocimos a un grupo de anarquistas sudaneses en medio de los disturbios revolucionarios que han sacudido al país desde el año 2018. A pesar de las barreras lingüísticas, aprendimos de ellos cómo entender mejor a la revolución y a los comités de resistencia que se encuentran en su corazón. Este grupo, formado principalmente por jóvenes estudiantes, ha sido incluso emulado por un grupo anarquista en el norte del país.

Al igual que muchos otros países que experimentaron la "Primavera Árabe" en 2011, Sudán se sumió en una guerra civil. En abril de este año, el general Hemetti, comandante de la milicia "Fuerzas de Apoyo Rápido", lanzó una rebelión contra el Ejército Nacional Sudanés. Las fuerzas progresistas y revolucionarias del país se han negado unánimemente a apoyar a un bando contra el otro, por lo que se encuentran atrapadas en el vicio entre estas dos facciones reaccionarias militarizadas. Casi 5.000 personas han muerto en este inútil conflicto. Dos millones y medio de personas se han visto obligadas a abandonar sus hogares, 500.000 de las cuales han huido del país. Además, los saqueos y las violaciones, que forman parte del arsenal de armas de guerra utilizadas contra los/as civiles, van en aumento.

Nuestros/as compañeros/as libertarios/as están todavía en Sudán, esperando poder continuar allí sus actividades de agitación clandestinas. Les hemos proporcionado ayuda financiera tanto antes de la guerra como poco después de su comienzo. Pero la situación se ha vuelto insostenible y ya no permite la organización de ninguna actividad social o política. A raíz de que su casa fuera saqueada por las Fuerzas de Apoyo Rápido, algunos miembros del grupo decidieron abandonar el país lo antes posible. Otros/as han decidido quedarse por el momento, y también estamos intentando ayudarles.

Estamos trabajando conjuntamente con compañeros/as radicados/as en esta parte del mundo para proporcionarles las mejores condiciones posibles de supervivencia en este contexto. Tenemos que ayudarles a los/as que se quedan a cubrir sus necesidades y a reservar dinero para una salida de emergencia si resulta necesaria. Por otra parte, a los/as que se exilian ahora, necesitamos evacuarles del país en las mejores condiciones posibles, evitando, preferiblemente, los peligros que entraña este tipo de viaje sin retorno. También debe ser posible que ellos/as continúen su activismo con los/as sudaneses/as en el exilio y las clases explotadas de su país de acogida. No obstante, dado que la región es muy inestable (por la ocurrencia de guerras civiles, golpes de Estado y la presencia de otros regímenes autocráticos), a ellos/as, por el momento, no les ha sido posible la salida del país.

Para esta tarea necesitamos dinero ya que los fondos de solidaridad de nuestras organizaciones no son suficientes. Estos son nuestros gastos estimados que necesitaríamos (en dólares estadounidenses):

  • Visados: $400 USD
  • Viaje: $800 USD (esta cifra es aproximada, ya que los costes son muy inestables)
  • Primer alquiler en el país de acogida: $200 USD
  • Comida para un mes en el país de acogida: $300 USD
  • Gastos (alojamiento, comida, Internet) durante el tiempo de espera en Sudán: $1,000 USD
  • Total mínimo: $2,700 USD
Este presupuesto provisional es aproximado en un contexto económico y de seguridad en rápida evolución y tan sólo cubre los gastos de un mes. Pero la situación es tal que nuestros/as compañeros/as no podrán cubrir sus necesidades con el dinero de un solo mes, de modo que es probable que al final necesitemos mucho más dinero. Por lo tanto, cualquier cantidad donada, incluso por encima de esta cantidad mínima, se utilizará para cubrir las necesidades cotidianas de los/as compañeros/as hasta que puedan valerse por sí mismos/as.

Las donaciones son recolectadas por compañeros/as en Suiza que ya tienen establecida la estructura para gestionar campañas de solidaridad.

No olviden incluir "Campaña de solidaridad en Sudán" como mensaje junto con su donación.

Envíen sus donaciones a:

Association pour la Promotion de la Solidarité Internationale (APSI)
Place Chauderon 5
1003 Lausanne
Suiza

IBAN: CH84 0900 0000 1469 7613 8
SWIFT/BIC: POFICHBEXXX
Nombre del banco: PostFinance SA; Mingerstrasse 20; 3030 Bern; Switzerland

Tambien se puede con Paypal

Firmado por:

☆Coordenação Anarquista Brasileira (CAB) – Brasil
☆Organisation Socialiste Libertaire (OSL) – Suiza
☆Federación Anarquista Uruguaya (FAU) – Uruguay
☆Embat, Organització Llibertària de Catalunya – Catalonia, Estado español
☆Federación Anarquista Santiago (FAS) – Chile
☆Karala – Turquia
☆Black Rose Anarchist Federation / Federación Anarquista Rosa Negra (BRRN) – Estados Unidos
☆Libertäre Aktion (LA) – Suiza
☆Union Communiste Libertaire (UCL) – France
☆Grupo Libertario Vía Libre – Colombia
☆Die Plattform – Alemania
☆Roja y Negra Organización Politíca Anarquista - Argentina
☆Anarchist Communist Group (ACG) Gran Bretaña
☆Tekoşîna Anarşîst (TA) – Rojava
☆Anarchist Yondae – Corea del Sur
☆Alternativa Libertaria (AL/FdCA) – Italia
☆Aotearoa Workers Solidarity Movement (AWSM) – Aotearoa/Neo Zelandia

ostafrika / anarchistische bewegung / pressemitteilung Wednesday August 23, 2023 17:45 byVerschiedene anarchistische Organisationen

Unsere anarchistischen Genoss:innen sind immer noch im Sudan und hoffen, dass sie ihre Agitationsaktivitäten dort im Geheimen fortsetzen können. Wir haben vor dem Krieg und sogar zu Beginn des Krieges finanzielle Hilfe geleistet. Aber die Situation ist unhaltbar geworden und lässt keine sozialen oder politischen Aktivitäten mehr zu. Einige Mitglieder der Gruppe beschlossen, das Land so schnell wie möglich zu verlassen, nachdem ihr Haus von der RSF geplündert worden war. Andere haben beschlossen, vorerst zu bleiben, und wir versuchen, auch ihnen zu helfen.

[لغۃ العربیۃ] [Castellano] [Eλληνικά] [English] [Français] [Italiano] [한국어] [Português] [Türkçe]


Internationale Solidaritätsaufruf:

Unterstützt sudanesische Anarchist:innen im Exil!

Exil ist nie eine leichte Entscheidung. Es ist nie eine Wahl. Ohne Ressourcen kann es zu einer echten Tortur werden. Solidarität ist der Schlüssel zur Überwindung dieser schwierigen Zeiten.

Im Februar 2022, inmitten der revolutionären Unruhen, die das Land seit 2018 erschüttern, nahmen wir Kontakt zu einer Gruppe sudanesischer Anarchist:innen auf. Trotz Sprachbarrieren lernten wir von ihnen, wie wir diese Revolution und die Widerstandskomitees in ihrem Zentrum besser verstehen können. Diese Gruppe, die hauptsächlich aus jungen Studierenden besteht, wurde sogar von einer weiteren anarchistischen Gruppe im Norden des Landes nachgeahmt.

Wie mehrere Länder während des “Arabischen Frühlings” 2011 ist auch der Sudan im April dieses Jahres in einen Bürgerkrieg gestürzt. General Hemetti, Befehlshaber der Miliz der “Rapid Support Forces”, hat eine Rebellion gegen die sudanesische Nationalarmee angezettelt. Die fortschrittlichen und revolutionären Kräfte des Landes haben sich einhellig geweigert, die eine Seite gegen die andere zu unterstützen, und befinden sich nun in der Zange zwischen diesen beiden militarisierten reaktionären Fraktionen. Fast 5.000 Menschen sind in diesem sinnlosen Konflikt ums Leben gekommen. Zweieinhalb Millionen Menschen wurden gezwungen, ihre Häuser zu verlassen, 500.000 von ihnen sind aus dem Land geflohen. Plünderungen und Vergewaltigungen nehmen zu und gehören zum Arsenal der gegen die Zivilbevölkerung eingesetzten Kriegswaffen.

Unsere anarchistischen Genoss:innen sind immer noch im Sudan und hoffen, dass sie ihre Agitationsaktivitäten dort im Geheimen fortsetzen können. Wir haben vor dem Krieg und sogar zu Beginn des Krieges finanzielle Hilfe geleistet. Aber die Situation ist unhaltbar geworden und lässt keine sozialen oder politischen Aktivitäten mehr zu. Einige Mitglieder der Gruppe beschlossen, das Land so schnell wie möglich zu verlassen, nachdem ihr Haus von der RSF geplündert worden war. Andere haben beschlossen, vorerst zu bleiben, und wir versuchen, auch ihnen zu helfen.

Gemeinsam mit den in diesem Teil der Welt ansässigen Genoss:innen bemühen wir uns, allen die bestmöglichen Überlebensbedingungen zu bieten. Denjenigen, die bleiben wollen, müssen wir helfen, ihre Bedürfnisse zu decken und Geld auf die Seite zu legen, falls sie es für eine Notausreise benötigen. Denjenigen, die jetzt ins Exil gehen, müssen wir helfen, das Land zu verlassen, wobei die Gefahren, die eine solche Reise ohne Perspektive auf baldige Rückkher mit sich bringt, so weit wie möglich zu vermeiden sind. Wir müssen sie in die Lage versetzen, ihr Engagement für die Sudanes:innen im Exil und die ausgebeuteten Bevölkerungsschichten in ihrem Gastland fortzusetzen. Die Region ist jedoch sehr instabil (Bürgerkriege, Staatsstreiche und andere autoritäre Regime) und es ist derzeit nicht einfach möglich, das Land zu verlassen.

Dazu brauchen wir Geld, und die Solidaritätsfonds unserer Organisationen allein reichen nicht aus. Im Folgenden findet ihr die geschätzten Kosten (in US-Dollar) aufgelistet:

  • Visa: $400
  • Reisekosten: $800 (diese Zahl ist ungewiss, da die Kosten sehr unbeständig sind)
  • Erste Miete im Gastland: $200
  • Lebensmittel für einen Monat im Gastland: $300
  • Kosten (Unterkunft, Essen, Internet) für die Wartezeit im Sudan: $1000
  • Minimum: $2700

Dieses vorläufige Budget ist in einem sich schnell verändernden wirtschaftlichen und sicherheitspolitischen Umfeld instabil. Es deckt nur die Ausgaben für mindestens einen Monat. Die Situation ist jedoch so, dass unsere Genoss:innen ihren Bedarf länger decken müssen als nur einen Monat. Wir werden am Ende wahrscheinlich viel mehr Geld brauchen. Alle Spenden, die über diesen Mindestbetrag hinausgehen, werden für die Deckung des täglichen Bedarfs der Genoss:innen verwendet, bis sie sich selbst versorgen können.

Die Spenden werden von unseren Genoss:innen in der Schweiz gesammelt, die bereits über eine internationale Solidaritätsstruktur verfügen.

Vergesst nicht, bei Eurer Spende “Solidarität Sudan” zu erwähnen.

Schickt Eure Spenden an:

Association pour la Promotion de la Solidarité Internationale (APSI)
Place Chauderon 5
1003 Lausanne
Schweiz

IBAN: CH84 0900 0000 1469 7613 8
SWIFT/BIC: POFICHBEXXX
Name der Bank: PostFinance SA; Mingerstrasse 20; 3030 Bern; Schweiz

Oder per Paypal

Und mit TWINT (nur in der Schweiz):

Unterzeichnet von:

☆Coordenação Anarquista Brasileira (CAB) – Brasilien
☆Organisation Socialiste Libertaire (OSL) – Schweiz
☆Federación Anarquista Uruguaya (FAU) – Uruguay
☆Embat, Organització Llibertària de Catalunya – Katalonien, Spanischer Staat
☆Federación Anarquista Santiago (FAS) – Chile
☆Karala – Türkei
☆Black Rose Anarchist Federation / Federación Anarquista Rosa Negra (BRRN) – USA
☆Libertäre Aktion (LA) – Schweiz
☆Union Communiste Libertaire (UCL) – Frankreich
☆Grupo Libertario Vía Libre – Kolumbien
☆Die Plattform – Deutschland
☆Roja y Negra Organización Politíca Anarquista – Argentinien
☆Anarchist Communist Group (ACG) – Großbritannien
☆Tekoşîna Anarşîst (TA) – Rojava
☆Anarchist Yondae – Südkorea
☆Alternativa Libertaria (AL/FdCA) – Italien
☆Aotearoa Workers Solidarity Movement (AWSM) – Aotearoa/Neuseeland

afrique de l'est / mouvement anarchiste / communiqué de presse Wednesday August 23, 2023 03:53 byDiverses organisations anarchistes

Nos camarades libertaires sont toujours au Soudan et espéraient pouvoir y continuer clandestinement leurs activités d’agitation. Nous avons fourni de l’aide financière avant la guerre et même au début. Mais la situation est devenue intenable et ne permet plus de mener aucune activité sociale ou politique. Certains membres du groupe ont décidé de quitter le pays au plus vite après la mise à sac de leur maison par les FSR. D'autres ont fait le choix de rester pour le moment et nous essayons de les aider également.

[لغۃ العربیۃ] [Castellano] [Deutsch] [Eλληνικά] [English] [Italiano] [한국어] [Português] [Türkçe]

L’exil n’est jamais une décision facile. Ce n’est jamais un choix. Sans ressources, cela peut devenir un vrai calvaire. La solidarité doit prendre le relai pour aider à surmonter ces moments difficiles.

Nous sommes entré·es en contact avec un groupe d'anarchistes soudanais·es en février 2022, au cœur de l’agitation révolutionnaire qui secouait le pays depuis 2018. En dépit des barrières de la langue, nous avons appris à leur côté à mieux comprendre cette révolution et les comités de résistance qui en constituaient le cœur battant. Ce groupe, constitué majoritairement de jeunes étudiant·es, a même fait des émules puisqu’un groupe anarchiste a vu le jour dans le nord du pays.

Comme plusieurs pays lors du « printemps arabe » de 2011, le Soudan a sombré en avril de cette année dans la guerre civile. Le général Hemetti, commandant de la milice des « Forces de Soutien Rapide », est entré en rébellion et s’affronte à l’armée nationale soudanaise. Les forces progressistes et révolutionnaires du pays ont unanimement refusé de soutenir un camp contre l’autre et se trouvent donc prises dans l’étau entre ces deux factions réactionnaires militarisées. Près de 5000 personnes sont mortes dans ce conflit inutile. Deux millions et demi de personnes ont été forcées de quitter leur maison, dont 500 000 ont fui le pays. Les pillages et les viols s’intensifient et font partie de l’arsenal des armes de guerre utilisées contre les civils.

Nos camarades libertaires sont toujours au Soudan et espéraient pouvoir y continuer clandestinement leurs activités d’agitation. Nous avons fourni de l’aide financière avant la guerre et même au début. Mais la situation est devenue intenable et ne permet plus de mener aucune activité sociale ou politique. Certains membres du groupe ont décidé de quitter le pays au plus vite après la mise à sac de leur maison par les FSR. D'autres ont fait le choix de rester pour le moment et nous essayons de les aider également.

En lien avec des camarades implantés dans cette région du monde, nous travaillons à fournir à toutes et tous les meilleures conditions de survie possibles dans ce contexte. Pour celles et ceux qui restent, il faut les aider à subvenir à leurs besoins et mettre de l'argent de côté en cas de besoin pour un départ en urgence. Pour celles et ceux qui partent en exil dès maintenant, il faut les exfiltrer du pays en leur évitant au maximum les dangers que ce type de voyage sans retour comporte et leur permettre de continuer à militer auprès des soudanais·es en exil et des classes exploité·es de leur pays d’accueil. La région est toutefois très instable (guerres civiles, coups d’Etat et autres régimes autoritaires) et il n’est pour l’instant pas possible de sortir du pays.

Pour cela, nous avons besoin d’argent et les seuls fonds de solidarité de nos organisations ne peuvent y suffire. Nous vous présentons ici les dépenses estimées (exprimées en dollars US) :
  • Visas : 400$

  • Voyages : 800$ (chiffrage incertain car frais très instables)

  • Premier loyer dans le pays d’accueil : 200$

  • Nourriture pour un mois dans le pays d’accueil : 300$

  • Frais (hébergement, nourriture, Internet) pour le temps d’attente au Soudan : 1000$

  • Minimum : 2700$

Ce budget prévisionnel reste instable dans un contexte économique et sécurité qui évolue extrêmement vite. Il ne couvre que les dépenses a minima, pour un mois. Mais la situation est telle que nos camarades ne pourront pas subvenir à leurs besoins en un mois seulement. Nous aurons vraisemblablement besoin de beaucoup plus d’argent au final. Toute somme versée, y compris au-delà de cette somme minimale, sera utilisée pour assurer le quotidien des camarades le temps qu’ils puissent subvenir à leurs besoins par leurs propres moyens.

L'argent est collecté par l'association de solidarité internationale de nos camarades en Suisse. L'idéal est d'envoyer l'argent directement dessus (virement SEPA depuis la France, la Suisse ou la Belgique = aucun frais bancaire), en précisant "Solidarité Soudan" dans l'objet de votre opération bancaire. Voilà les coordonnées :

Association pour la Promotion de la Solidarité Internationale (APSI)
Place Chauderon 5
1003 Lausanne
Switzerland

IBAN: CH84 0900 0000 1469 7613 8
SWIFT/BIC: POFICHBEXXX
Name of the Bank: PostFinance SA; Mingerstrasse 20; 3030 Bern; Switzerland

Il est aussi possible de payer via Paypal en cliquant sur ce lien : https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=AEFSQKQKKPQX2

Et avec TWINT(seulement en Suisse):

Signataires :
☆Coordenação Anarquista Brasileira (CAB) – Brésil
☆Organisation Socialiste Libertaire (OSL) – Suisse
☆Federación Anarquista Uruguaya (FAU) – Uruguay
☆Embat, Organització Llibertària de Catalunya – Catalogne
☆Federación Anarquista Santiago (FAS) – Chili
☆Karala – Turquie
☆Black Rose Anarchist Federation / Federación Anarquista Rosa Negra (BRRN) – Etats-Unis
☆Libertäre Aktion (LA) – Suisse
☆Union Communiste Libertaire (UCL) – France
☆Grupo Libertario Vía Libre – Colombie
☆Die Plattform – Allemagne
☆Roja y Negra Organización Politíca Anarquista – Argentine
☆Anarchist Communist Group (ACG) – Grande-Bretagne
☆Tekoşîna Anarşîst (TA) – Rojava / Nord & Est de la Syrie
☆Anarchist Yondae – Corée du Sud
☆Alternativa Libertaria (AL/FdCA) – Italie
☆Aotearoa Workers Solidarity Movement (AWSM) – Aotearoa / Nouvelle-Zélande

Διεθνή / Αναρχική Ιστορία / Γνώμη / Ανάλυση Sunday August 20, 2023 21:58 byΑυτολεξεί

Η σύνδεση μεταξύ γεωγραφίας και αναρχισμού μπορεί να μη φαίνεται εύκολα κατανοητή, αλλά δεν είναι τυχαίο ότι δύο από τους σημαντικότερους αναρχικούς του τέλους του 19ου αιώνα, ο Κροπότκιν και ο Ρεκλύ, ήταν επίσης σπουδαίοι γεωγράφοι. Ούτε ήταν απλή σύμπτωση ότι οι δυο τους βρέθηκαν μαζί εξόριστοι στην Ελβετία, μία χώρα που για πολύ καιρό αποτέλεσε μαγνήτη των κατατρεγμένων αλλά και πατρίδα του πιο δυναμικού αναρχικού κινήματος στα χρόνια που ακολούθησαν την Παρισινή Κομμούνα ανάμεσα στο 1877 και το 1881. Οι Κροπότκιν και Ρεκλύ εργάστηκαν από κοινού και για ένα διάστημα, έζησαν μαζί παραμένοντας φίλοι για μία ζωή παρά τα σύνορα και τις θάλασσες που κατά καιρούς τους χώριζαν. Η συγχώνευση των απόψεών τους παρήγαγε μία νέα κατανόηση του αναρχικού ιδεώδους, θεμελιωμένου με πιο στερεό τρόπο στην επιστήμη και τη φύση.

Ελιζέ Ρεκλύ: Ένας παραμελημένος πρωτοπόρος της αναρχίας

Στις 4 Ιουλίου του 1905 πεθαίνει ο Γάλλος αναρχικός γεωγράφος και συγγραφέας Ελιζέ Ρεκλύ (Élisée Reclus, 15 Μαρτίου 1830 – 4 Ιουλίου 1905).

Εισαγωγικό σημείωμα από το Αυτολεξεί: Η σύνδεση μεταξύ γεωγραφίας και αναρχισμού μπορεί να μη φαίνεται εύκολα κατανοητή, αλλά δεν είναι τυχαίο ότι δύο από τους σημαντικότερους αναρχικούς του τέλους του 19ου αιώνα, ο Κροπότκιν και ο Ρεκλύ, ήταν επίσης σπουδαίοι γεωγράφοι. Ούτε ήταν απλή σύμπτωση ότι οι δυο τους βρέθηκαν μαζί εξόριστοι στην Ελβετία, μία χώρα που για πολύ καιρό αποτέλεσε μαγνήτη των κατατρεγμένων αλλά και πατρίδα του πιο δυναμικού αναρχικού κινήματος στα χρόνια που ακολούθησαν την Παρισινή Κομμούνα ανάμεσα στο 1877 και το 1881. Οι Κροπότκιν και Ρεκλύ εργάστηκαν από κοινού και για ένα διάστημα, έζησαν μαζί παραμένοντας φίλοι για μία ζωή παρά τα σύνορα και τις θάλασσες που κατά καιρούς τους χώριζαν. Η συγχώνευση των απόψεών τους παρήγαγε μία νέα κατανόηση του αναρχικού ιδεώδους, θεμελιωμένου με πιο στερεό τρόπο στην επιστήμη και τη φύση.

Ο ίδιος ο Ρεκλύ, προπάτορας αυτού που αργότερα ονομάστηκε από τον Μπούκτσιν κοινωνική οικολογία, υπήρξε φυσικά και κομμουνάρος (μέλος της Παρισινής Κομμούνας) κουβαλώντας ένα τουφέκι, που ποτέ δεν χρησιμοποίησε στη μάχη, για την υπεράσπιση του Παρισιού. Όταν συνελήφθη μετά την καταστολή της Κομμούνας, φυλακίστηκε και καταδικάστηκε σε 10ετή εξορία, εξέλιξη που ενίσχυσε τον ριζοσπαστισμό του και κατέστησε εντελώς αδύνατο για αυτόν να δουλέψει εντός του συστήματος ξανά. Ο ίδιος επέλεξε την Ελβετία για την εξορία του, στην οποία είχαν διαφύγει πολλοί κομμουνάροι.

Ο Ρεκλύ παρότι κατείχε ένα διεθνές ανάστημα ως γεωγράφος, δεν άνηκε σε καμία σχολή ή κόμμα. Υποστήριζε τα επιτεύγματα του ευρωπαϊκού πολιτισμού και τις απελευθερωτικές συνέπειες της επιστήμης, όπως τη συγκρότηση της θεωρίας της αλληλοβοήθειας. Η στροφή προς την επιστήμη του Ρεκλύ και του Κροπότκιν αποτέλεσαν σταθμό στον ευρωπαϊκό αναρχισμό. Υπήρξε ευρύτερος, εκπληκτικά ανεκτικός στην προθυμία του να σχετίζεται και με μη αναρχικούς ανθρώπους. Έγραψε χαρακτηριστικά: “Όσο για τους αναρχικούς, εμείς ποτέ δεν πρόκειται να διαχωρίσουμε τους εαυτούς μας από τον κόσμο για να χτίσουμε ένα εκκλησάκι κρυμμένο σε κάποια μεγάλη έρημο. Εδώ είναι το πεδίο της μάχης, και παραμένουμε στις θέσεις μας έτοιμοι να δώσουμε τη βοήθειά μας όπου μπορεί να χρειάζεται περισσότερο. …[Ο]ύτε πρόκειται ποτέ να γίνουμε συγγραφείς της δυστυχίας μας δίνοντας την ψήφο και την επιρροή μας σε υποψήφιο. Είναι εύκολο για εμάς να μη δεχτούμε τίποτα από την εξουσία, να μην αποκαλέσουμε κανέναν ‘αφέντη’, αλλά ούτε και να ονομάσουμε ‘αφεντικό’ τον εαυτό μας. Ας παραμείνουμε στις θέσεις μας ως απλοί πολίτες και ας διατηρήσουμε αποφασιστικά και σε κάθε περίσταση της ποιότητα του ίσου μεταξύ των πολιτών”. (Elisée Reclus, “An Anarchist on Anarchy” on Contemporary Review (τ. 45, 1884).

Ακολουθεί το κείμενο του Σταύρου Καραγεωργάκη (περιοδικό Ευτοπία, τεύχος 21ο, Οκτώβρης 2012):

ΕΛΙΖΕ ΡΕΚΛΥ: ΕΝΑΣ ΠΑΡΑΜΕΛΗΜΕΝΟΣ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΡΧΙΑΣ

Το όνομα του Ελιζέ Ρεκλύ δεν είναι σίγουρα το πρώτο που συναντά κάποιος ο οποίος μελετά τον αναρχισμό. Ενώ κυκλοφορούν σε πάρα πολλές γλώσσες μεταφρασμένα κείμενα των Μπακούνιν και Κροπότκιν, δεν συμβαίνει το ίδιο με του Ρεκλύ. Ακόμα και οι μελετητές της αναρχικής σκέψης και δράσης ελάχιστα έχουν ασχοληθεί με τον Ρεκλύ, σε σχέση με τους δύο ρώσους αναρχικούς. Το κενό αυτό φαίνεται ακόμα μεγαλύτερο αν αναλογιστούμε ότι ο Ελιζέ Ρεκλύ συγκεντρώνει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που γοητεύουν: θεωρητικός, οργανωτής, επαναστάτης του οδοφράγματος, επιστήμονας διεθνούς κύρους. Μια απάντηση γύρω από την παραμέληση του γάλλου αναρχικού δίνει ο ιστορικός του αναρχισμού George Woodcock, γράφοντας ότι ο Ρεκλύ απέφυγε επιμελώς να γίνει έμβλημα του αναρχισμού όπως άλλοι, διατηρώντας πάντα ένα χαμηλό προφίλ και παραμένοντας ένας σύντροφος ανάμεσα σε άλλους συντρόφους.1 Σ’ αυτό συναινούν πολλές μαρτυρίες, οι οποίες αναφέρουν ότι επρόκειτο για έναν σεμνό αγωνιστή, που προσπαθούσε να αποφεύγει την αυτοπροβολή και αναλάμβανε την οποιαδήποτε αποστολή, όσο ασήμαντη κι αν ήταν.2

Το οικογενειακό περιβάλλον

Ο Ρεκλύ γεννήθηκε στις 15 Μαρτίου του 1830 σε μια μικρή πόλη της νοτιοδυτικής Γαλλίας. Γιος ενός πάστορα, και ένα από τα δεκατέσσερα παιδιά της οικογένειας Ρεκλύ.3 Η μητέρα, η οποία προέρχονταν από μια ευκατάστατη οικογένεια ίδρυσε σχολείο στο οποίο δίδασκε η ίδια. Απ’ αυτήν την οικογένεια θα ξεπηδήσουν κάποια πολύ ανήσυχα μυαλά και δύο σπουδαίοι αναρχικοί. Όχι μόνο ο Ελιζέ Ρεκλύ, αλλά και ο αδερφός του Ελί Ρεκλύ, σημαντικός συνοδοιπόρος του Ελιζέ, υπήρξε αναρχικός και ανθρωπολόγος. Γι’ αυτά τα δύο αδέρφια θα γράψει το 1871 ο Μπακούνιν «δύο λόγιοι και ταυτοχρόνως οι πιο σεμνοί, ευγενικοί, ανιδιοτελείς, γνήσιοι κι αφοσιωμένοι στις βασικές τους αρχές».4 Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το περιβάλλον που μεγαλώνουν τα παιδιά –αν και θρησκευτικό– δεν φαίνεται να είναι ασφυκτικό, χάρη στον εξαιρετικό πατέρα. Είναι πολύ χαρακτηριστική η ιστορία που αναφέρει ο Κροπότκιν για τον πατέρα Ρεκλύ:

Μια μέρα, ενώ βρισκόταν στην ηλικία των 70, είδε στα χωράφια έναν νέο χωρικό που έθαβε ένα άλογο που είχε πεθάνει από τη νόσο του άνθρακα. «Είσαι νέος», είπε ο γέροντας «και ριψοκινδυνεύεις τη ζωή σου. Εγώ είμαι γέρος. Γύρνα σπίτι! Θα θάψω εγώ το ζώο». Ο χωρικός αρνήθηκε ενώ αυτός επέμεινε· και δούλεψε με το φτυάρι μόνος του όλη την ημέρα. Το σούρουπο το βαρύ ζώο είχε θαφτεί.5

Η ελευθερία που έπνεε στο σπίτι των Ρεκλύ φαίνεται ότι τελικά νίκησε το θρησκευτικό κλίμα. Είναι χαρακτηριστικό ότι δεκατρία από τα δεκατέσσερα παιδιά (με εξαίρεση την Νοεμί) καταλήγουν στην αθεΐα.6

Μάλιστα, εκτός από τα αδέρφια Ελιζέ και Ελί που ασπάζονται τον αναρχισμό, ο Πωλ Ρεκλύ, γιος του Ελί, θα ασχοληθεί με το πολιτικό έργο του πατέρα και του θείου και θα σώσει ένα σημαντικό αρχείο. Ακόμα και ο Ζακ, γιος του Πωλ (εγγονός του Ελί), έζησε για χρόνια στην Κίνα και συνέβαλε στην εκεί διάδοση των αναρχικών ιδεών.7

Ο επιστήμονας

Ο Ρεκλύ ήταν ένας από τους πιο προβεβλημένους γεωγράφους του 19ου αιώνα. Αν και ο πατέρας είχε στείλει τα αδέρφια Ελί και Ελιζέ να σπουδάσουν θεολογία, προκειμένου να γίνουν προτεστάντες ιερείς, αυτοί εγκατέλειψαν τις σπουδές τους και το Μοντομπάν, και καλύπτοντας το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής με τα πόδια έφτασαν στο Βερολίνο προκειμένου να παρακολουθήσουν τις διαλέξεις του γεωγράφου Καρλ Ρίττερ (Carl Ritter). Ο Ελιζέ γράφει στον αδερφό του Ελί το 1855:

(…) η μοναδική μου σοβαρή μελέτη είναι η γεωγραφία, και θεωρώ πολύ καλύτερο να παρατηρώ τη φύση από κοντά παρά να τη φαντάζομαι μέσα στο σπουδαστήριο. Καμιά με αυτόν τον τρόπο ωραία περιγραφή δεν μπορεί να είναι αληθινή, αφού δεν μπορεί να αναπαράγει τη ζωή του τοπίου, τη ροή των υδάτων, το θρόισμα των φύλλων, το κελάιδισμα των πουλιών, την ευωδία των λουλουδιών…8

Η αρχική φυσιολατρική στάση του Ρεκλύ στην πορεία σχηματοποιείται σε μια ολιστική αντίληψη για τη φύση, με την παρατήρηση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των ειδών και των οικοσυστημάτων. Στην πορεία, ο Ρεκλύ θα συμπεριλάβει το φιλοπεριβαλλοντικό σ’ εκείνα τα χαρακτηριστικά που θα πρέπει να διέπουν την αναρχική κοινωνία. Όπως το θέτει ωραία ο Graham Purchase, το όραμά του Ρεκλύ αντιπροσωπεύει μια «σύγχρονη, επιστημονικώς καταρτισμένη και πραγματικά συνολική σύλληψη της κοινωνικο-οικολογικής αρμονίας: καλώντας την ανθρωπότητα να φτιάξει τις πόλεις και τις βιομηχανίες της σε συμφωνία με τη φυσική και τοπική βιογεωγραφία της Γης, και δουλεύοντας ενωμένα για μια παγκόσμια ομοσπονδία οικολογικών περιοχών».9

Παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον ότι δύο –Ρεκλύ και Κροπότκιν– από τους τέσσερις πιο σημαντικούς αναρχικούς του 19ου αιώνα ήταν γεωγράφοι. Ο Ρεκλύ παρέμενε ένας ακούραστος γεωγράφος που ταξίδευε συνεχώς προκειμένου να εργάζεται. Το έργο του τεράστιο, με πιο εντυπωσιακό την 19τομη Νέα Παγκόσμια Γεωγραφία, η οποία δημοσιεύτηκε σε διάστημα 19 ετών, δηλαδή μεταξύ 1875 και 1894, και του εξασφάλισε τη διεθνή καταξίωση. Για την ολοκλήρωση αυτού του τιτάνιου έργου ταξίδεψε στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ, την Κολομβία και πολλές ακόμα χώρες. Πέρασε και από την Ελλάδα. Πάντως τα στοιχεία που δίνει στο κεφάλαιο για την Ελλάδα από την Νέα Παγκόσμια Γεωγραφία –το οποίο περιλαμβάνεται σ’ αυτό το αφιέρωμα– δείχνει ότι γνώριζε καλά και την πολιτική κατάσταση της χώρας.10

Ο Νεττλάου αναφέρει ότι στις 6 Απριλίου του 1883 βρίσκεται στη Σμύρνη, όπου και εντυπωσιάζεται από τη φιλοξενία των Ελλήνων. Χαρακτηρίζει μάλιστα τους Τούρκους ως τον «πιο καθυστερημένο λαό της γης» λόγω της έντονης θρησκευτικότητάς τους. Αυτός ο χαρακτηρισμός του μάλλον απηχεί και τις αντι-οθωμανικές τάσεις των επαναστατικών κύκλων της εποχής που εναντιώνονταν στον ανατολίτικο δεσποτισμό, και κάποιοι εκ των οποίων πολέμησαν στο πλευρό των Ελλήνων στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 (μεταξύ των οποίων και ο Τσιπριάνι). Από εκεί θα περάσει στην Αθήνα, την Κόρινθο και την Κέρκυρα.11 Το συνολικό γεωγραφικό έργο του Ρεκλύ περιλαμβάνει κάποιες χιλιάδες σελίδες. Εκτός από την 19τομη Γεωγραφία έγραψε επίσης δεκάδες άρθρα και βιβλία, μεταξύ των οποίων η Ιστορία ενός βουνού και το τρίτομο Ο άνθρωπος και η Γη. Γνωρίζουμε ότι για την παραγωγή αυτού του τεράστιου επιστημονικού έργου ο Ρεκλύ δούλευε ακούραστα από τις 6 το πρωί μέχρι τις 11 το βράδυ.12 Ως επιστέγασμα της επιστημονικής του δουλειάς, το 1892 η Γεωγραφική Εταιρία του Παρισιού τού απένειμε το βασιλικό χρυσό μετάλλιο για τη συνολική του προσφορά.

Ο αναρχικός

Ο Ρεκλύ διαβάζει Προυντόν και γοητεύεται από τον αναρχισμό. Αποκάλεσε τον εαυτό του αναρχικό για πρώτη φορά το 1851, σε ηλικία των 21 ετών.13 Είναι η χρονιά που δημοσιεύει το άρθρο «Development of Liberty in the World,» κείμενο που αναπτύσσει τις πρώτες πολιτικές του απόψεις. Έκτοτε, ο Ρεκλύ αναπτύσσει συστηματική αναρχική δράση, δημοσιεύοντας κείμενα, συμμετέχοντας σε δράσεις, ενώ δεν παραλείπει να συναντήσει και να συνάψει σχέσεις με τα μεγάλα ονόματα της αναρχικής σκέψης, τον Προυντόν και τον Μπακούνιν. Ο Ρεκλύ γνώρισε τον Μπακούνιν το 1864, και έκτοτε διατήρησαν επαφές. Φαίνεται επίσης να συνδέθηκε και με το σχέδιο της μυστικής Διεθνής Αδελφότητας που οργάνωνε ο δεύτερος. Είναι πιθανό, όπως αναφέρει ο Dana Ward, η επίδραση του Μπακούνιν να σκλήρυνε κι άλλο τις αναρχικές του πεποιθήσεις, οδηγώντας τον περισσότερο στη δράση.14 Γνωρίζουμε άλλωστε πόση μεγάλη επίδραση ασκούσε στους αναρχικούς οι επαφές τους με τον χειμαρρώδη Μπακούνιν.

Μάλιστα, ο Ρεκλύ είχε επαφές και με τον Καρλ Μαρξ, ο οποίος επέμενε στον εκδότη του να ανατεθεί στον γεωγράφο η μετάφραση του Κεφαλαίου του στα γαλλικά. Μετά τον θάνατο του Μπακούνιν όμως, όταν ο Ρεκλύ είχε γίνει πλέον μια από τις σημαίνουσες μορφές του αναρχικού κινήματος, ο Μαρξ φαίνεται να δυσπιστεί απέναντί του. Πράγματι, ήταν ευρέως γνωστό ότι ο Ρεκλύ διατηρούσε επαφές με τον Μπακούνιν, κάτι που το μαρτυρούν άλλωστε και οι αστυνομικές αναφορές της εποχής.15 Μάλιστα ο Ρεκλύ διάβασε επικήδειο στην κηδεία του πρώτου και υπήρξε μέλος διεθνούς επιτροπής για την έκδοση των γραπτών του. Ο Ρεκλύ μαζί με τον Καφιέρο ήταν αυτοί που ονόμασαν Θεός και Κράτος κάποια χειρόγραφα που κυκλοφόρησαν στα γαλλικά ως μπροσούρα το 1882,16 κάνοντας ευρέως γνωστή τη σκέψη του Μπακούνιν. Αυτό άλλωστε θεωρείται σήμερα και το πιο γνωστό βιβλίο του Μπακούνιν. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Νεττλάου για την έκδοση αυτή, ο Ρεκλύ «και τις δύο φορές που άπλωσε τα χέρια του στις μπερδεμένες δεσμίδες χειρογράφων, το 1878 και το 1880, ήταν επιτυχημένες, φέρνοντας στο φως ένα απόσπασμα για την Κομμούνα και αυτό που ο ίδιος ονόμασε Dieu et l’ Etat (Θεός και Κράτος)».17

Βαθιά φιλία όμως φαίνεται ότι συνέδεε τους δύο αναρχικούς γεωγράφους, τον Ρεκλύ και τον Κροπότκιν. Οι δύο τους πάντα συνεργάζονταν, αλληλογραφούσαν συνεχώς (δυστυχώς ο Κροπότκιν κατέστρεψε το μεγαλύτερο μέρος της αλληλογραφίας τους για λόγους ασφαλείας18) και πέρασαν και ένα διάστημα μαζί στο Κλάρενς, για το οποίο δημοσιεύουμε σ’ αυτό το αφιέρωμα και το άρθρο «Αλχημεία στο Κλάρενς: Κροπότκιν και Ρεκλύ, 1877-1881» του Dana Ward.19 Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ρεκλύ έσπευσε να συμπαρασταθεί στη γυναίκα του Κροπότκιν –τη Σοφία– αμέσως μετά τη δεύτερη σύλληψη του συντρόφου της, οι οποίοι μάλιστα πενθούσαν τον θάνατο του αδερφού της που είχε πεθάνει λίγες ώρες πριν.20 Μάλιστα και ο αδερφός του Ελιζέ, ο Ελί, συμπαραστάθηκε στη Σοφία, και τη φιλοξενούσε στο σπίτι του στο Παρίσι όλο το διάστημα που ο Κροπότκιν ήταν φυλακισμένος στο Clairvaux, μια μικρή επαρχία δίπλα στην γαλλική πρωτεύουσα. Η Σοφία είχε προτιμήσει να μετακομίσει εκεί, προκειμένου να μπορεί να βλέπει τον Κροπότκιν στο επισκεπτήριο (τον πρώτο χρόνο τής επέτρεπαν να τον βλέπει μία φόρα το δίμηνο!).21

Πολύ σημαντική άλλωστε ήταν και η συνεισφορά του Ρεκλύ στη διεύθυνση αλλά και την υλική στήριξη της εφημερίδας Le Revolté, μετά τη σύλληψη του Κροπότκιν. Αργότερα ο ίδιος θα ζητήσει από τον Jean Grave22 να πάει στη Γενεύη για να αναλάβει τη διεύθυνση της εφημερίδας.23 Η επιλογή του Ρεκλύ αποδείχτηκε ορθή, αφού με τη διεύθυνση του Grave το αναγνωστικό κοινό της εφημερίδας απογειώθηκε, φτάνοντας για παράδειγμα τα 6.000 φύλλα για το τεύχος 42, τον Ιούλιο του 1889.24

Ποιο ήταν όμως το γεγονός που συνέβαλε αποφασιστικά στη διαμόρφωση των αναρχικών απόψεων του Ρεκλύ; Είναι αναμφίβολα η συμμετοχή του στην Παρισινή Κομμούνα του 1871, δηλαδή 20 χρόνια αφότου είχε αποκαλέσει τον εαυτό του «αναρχικό». Το 1871, λοιπόν, συμμετέχει στην κομμούνα μαζί με τα αδέρφια του Ελί και Πωλ. Ωστόσο μόνο αυτός από τα τρία αδέρφια θα συλληφθεί και θα οδηγηθεί στις φυλακές, μαζί με άλλους κομμουνάρους, μετά από μια πορεία μέσω Βερσαλλιών προκειμένου να διαπομπευτούν. Να πώς περιγράφει την πορεία ο Ρεκλύ σε γράμμα που έστειλε στον Κροπότκιν:

Καθώς εμείς πατήσαμε το πόδι μας στις Βερσαλλίες, το πλήθος των αστών με τις κυρίες του μας υποδέχτηκε με κάθε είδους προσβολές, ενώ εμείς, με δεμένα τα χέρια, τραβιόμασταν μακριά τους. Ένας άντρας –εγώ νόμισα ότι αναγνώρισα σε αυτόν ένα μέλος της… [μιας εταιρίας λογίων]– μου έδωσε ένα σφοδρό κτύπημα στο κεφάλι και φώναξε: ω, ο αχρείος! Η γυναίκα του με χτύπησε με την ομπρέλα της. Μετά απ’ όλη την καταπόνηση της προηγούμενης νύχτας, έπεσα λιπόθυμος…25

Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη φυλακή ο Ρεκλύ βίωσε πολύ δύσκολες στιγμές αφού οι συνθήκες ήταν πέρα για πέρα απάνθρωπες·26 Κατάφερε όμως κι εκεί να μη χάσει το ενδιαφέρον του για τη γεωγραφία και την πολιτική. Μέσα στη φυλακή παρέδιδε μαθήματα ανάγνωσης, γεωγραφίας και αγγλικών στους συγκρατούμενούς του. Στη δίκη του καταδικάζεται σε 10ετή εξορία και τον Μάρτιο του 1872 27 απελευθερώνεται και εξορίζεται στην Ελβετία, μετά από διεθνή κινητοποίηση για την απελευθέρωσή του μέσω της συλλογής υπογραφών από επιστημονικές εταιρίες. Μεταξύ των ανθρώπων που υπέγραψαν για την απελευθέρωση του Ρεκλύ ήταν ο Δαρβίνος και ο Γουάλας (A.R. Wallace). Τότε, ο Ρεκλύ ήταν ήδη αρκετά γνωστός για το γεωγραφικό του έργο και κάποια κείμενά του είχαν μεταφραστεί ήδη σε άλλες γλώσσες. Μετά την απελευθέρωσή του αναπτύσσει πολύ σημαντική πολιτική δράση ως εξόριστος στην Ελβετία αφού εκεί έρχεται σε επαφή με την Ομοσπονδία της Γιούρα και γίνεται ένα από τα βασικά της μέλη.28

Ωστόσο, αξίζει να δούμε τώρα και τη συμβολή του Ρεκλύ στην ίδια την εξέλιξη της αναρχικής θεωρίας. Ο Ρεκλύ ήταν ένας απ’ αυτούς που διαμόρφωσαν την αναρχική θεωρία, και συγκεκριμένα το ρεύμα του αναρχοκομμουνισμού, και γι’ αυτό έχει δίκιο η Fleming που υποστηρίζει ότι δεν μπορούμε να πούμε ότι απλώς ακολούθησε το ρεύμα του μπακουνισμού.29 Ο Ρεκλύ χρησιμοποίησε τον όρο «αναρχοκομμουνισμός» πρώτη φορά δημοσίως τον Μάρτιο του 1876,30 ενώ ένα μήνα πριν, ο Φρανσουά Ντυμαρτερέ (Francois Dumartheray) είχε αναφέρει –μάλλον για πρώτη φορά– τον όρο «αναρχικός κομμουνισμός» σε μπροσούρα που κυκλοφόρησε στην Γενεύη για λογαριασμό μιας ομάδας προσφύγων από τη Λυών, και έφερε τον τίτλο «Προς τους χειρώνακτες εργαζομένους οπαδούς της πολιτικής δράσης».31 Την ίδια χρονιά ο όρος χρησιμοποιήθηκε και υπερασπίστηκε από το ιταλικό τμήμα της διεθνούς και συγκεκριμένα από τους Μαλατέστα, Καφιέρο και Κόστα.32 Μάλιστα ο Κροπότκιν σε μια επιστολή του παραδέχεται ότι συμφώνησε με τον Ρεκλύ και τον Καφιέρο να χρησιμοποιούν και στην εφημερίδα Le Revolté (Ο Εξεγερμένος) τον όρο «κομμουνιστές αναρχικοί».33

Το κείμενο «Η αναρχία από έναν αναρχικό»(1884) χαρακτηρίζεται από τον Νεττλάου ως η πρώτη πρωτότυπη δημοσίευση στα αγγλικά του ρεύματος του αναρχοκομμουνισμού.34 Εκεί, χωρίς να έχουμε πραγματικά μια συστηματική παρουσίαση αυτού του τρόπου οργάνωσης της κοινωνίας, δίνονται κάποιες γενικές γραμμές, κυρίως μέσα από την κριτική που ασκείται στα δεινά που επιφέρει ο καπιταλισμός. Υπάρχει όμως ένα γενικό όραμα της αναρχοκομμουνιστικής κοινωνίας:

Οι άνθρωποι σε όλες τις εποχές το έχουν αισθανθεί· και μετά από κάθε προσωρινό θρίαμβο η γενναιοδωρία του νικητή εξάλειφε τις απειλές του παρελθόντος. Είναι ένα σταθερό γεγονός ότι σε όλα τα σημαντικά λαϊκά κινήματα, τα οποία πραγματοποιήθηκαν στο όνομα κάποιας ιδέας με την ελπίδα ενός καλύτερου αύριο, και πάνω απ’ όλα, με την αίσθηση μιας νέας αξιοπρέπειας, η ψυχή γεμίζει με ανώτερα και πλούσια συναισθήματα. Τη στιγμή που η αστυνομία, τόσο η πολιτειακή όσο και η αστική, παύει τα καθήκοντά της και οι μάζες γίνονται οι κύριοι των δρόμων, η ηθική ατμόσφαιρα αλλάζει, ο καθένας αισθάνεται τον εαυτό του υπεύθυνο για την ευημερία και την ικανοποίηση όλων. Η παρενόχληση ατόμων γίνεται σχεδόν ανήκουστη, ακόμη και οι επαγγελματίες εγκληματίες σταματούν τη θλιβερή σταδιοδρομία τους, διότι και αυτοί αισθάνονται ότι κάτι σπουδαίο κινείται στον αέρα.

Αχ! Αν οι επαναστάτες, αντί να υπακούν μιαν αόριστη ιδέα, όπως έκαναν σχεδόν πάντα στο παρελθόν, είχαν διαμορφώσει έναν σαφή στόχο, ένα μελετημένο σύστημα κοινωνικής καθοδήγησης, εάν είχαν θελήσει να θεσπίσουν μια νέα κατάσταση στην οποία κάθε πολίτης μπορεί να είχε τη σιγουριά για το ψωμί, τη δουλειά, την εκπαίδευση και την ελεύθερη ανάπτυξη της ύπαρξής του, τότε δεν θα υπήρχε κανένας κίνδυνος να ανοίξουν διάπλατα όλες οι πύλες των φυλακών και να πουν στους δυστυχείς τους οποίους έκλεινε μέσα: «Πηγαίνετε, αδελφοί και αδελφές και μην αμαρτήσετε πια».35

Το κείμενο αυτό πάντως έχει πολλαπλή χρήση. Αποσκοπεί στο να ξεκαθαρίσει τι είναι αναρχία, αλλά κυρίως στο να καταδικάσει την αδικία, την ανισότητα, τη φτώχεια και την εκμετάλλευση που βλέπει ο Ρεκλύ στο καπιταλιστικό κράτος, τον παραλογισμό και τη δουλοπρέπεια που συνεπάγεται η μοναρχία, την εξαθλίωση που φέρνει η φεουδαρχία. Επίσης στηλιτεύει τη χριστιανική ηθική, αντιπαρατάσσοντας τη χριστιανική ελεημοσύνη με την σοσιαλιστική αδερφοσύνη. Με λίγα λόγια το κείμενο, όπως είναι λογικό, κινείται στο πλαίσιο της σοσιαλιστικής κριτικής στην κεφαλαιοκρατία του 19ου αιώνα. Η ιδιαιτερότητά του είναι ότι είναι γραμμένο από την αναρχική σκοπιά.

Το δεύτερο σημαντικότερο κείμενο του Ρεκλύ είναι το «Εξέλιξη και Επανάσταση» (1880), το οποίο σημειώνει σειρά επανεκδόσεων ως μπροσούρα, και θα αποτελέσει τη βάση για το βιβλίο Η εξέλιξη, η επανάσταση και το αναρχικό ιδεώδες (1897). Το κείμενο αυτό μεταφράστηκε και στα ελληνικά από τον Ανδρέα Ρηγόπουλο και δημοσιεύτηκε σε μορφή χειρογράφου από την εφημερίδα Επί τα Πρόσω.36 Σ’ αυτό το κείμενο ο Ρεκλύ, μεταξύ άλλων, τονίζει την εμπιστοσύνη του στον ρόλο των επιστημών· για την ακρίβεια, ο Ρεκλύ στο «Εξέλιξη και επανάσταση» προσπαθεί κατά κάποιον τρόπο να επιστημονικοποιήσει τον αναρχισμό, δείχνοντας τη σύνδεση μεταξύ εξέλιξης και της επανάστασης. Οι επιστήμες, αναφέρει ο Ρεκλύ σ’ αυτό το κείμενο, προσφέρουν νέες γνώσεις οι οποίες είναι χρήσιμες για όλους. Ακόμα και αν θέλει η άρχουσα τάξη να κρατήσει την γνώση για τον εαυτό της, αυτό είναι αδύνατο, έτσι το αποτέλεσμα των επιστημονικών ανακαλύψεων είναι ανοιχτό και στους εργάτες, σημειώνει ο γάλλος συγγραφέας στο συγκεκριμένο άρθρο του. Το κείμενό του μάλιστα κλείνει με έναν τρόπο που τονίζει για ακόμη μια φορά την σύνδεση, στη σκέψη του Ρεκλύ, της επαναστατικής αλλαγής με τη γνώση και την επιστημονική πρόοδο:

(…) η ανθρωπότητα βρίσκεται σήμερα γονατισμένη και συντετριμμένη. Εάν το κεφάλαιο συνεχίσει να υπάρχει, τότε θα έρθει ώρα να κλάψουμε για τη χρυσή εποχή της ανθρωπότητας. Εκείνη τη στιγμή κοιτάζοντας προς τα πίσω θα δούμε την αγάπη, τη συναδέλφωση και την ελπίδα, που πλημμύρισαν τη γη με χαρά και με γλύκα, να χάνονται σαν ένα φως που σβήνει σιγά-σιγά. Όσον αφορά εμάς που συνηθίζουν να μας αποκαλούν «οι σύγχρονοι βάρβαροι», η επιθυμία μας είναι η δικαιοσύνη για όλους. Τι παλιάνθρωποι που είμαστε να απαιτούμε για όλους όσους πρόκειται να γεννηθούν τα μέσα αυτοσυντήρησης, την ελευθερία και την πρόοδο!37

Ο Ρεκλύ, σε αντίθεση για παράδειγμα με τον Μπακούνιν ο οποίος διατηρούσε μια επιφυλακτική στάση απέναντι στη σπουδαιότητα των επιστημών, όχι μόνο δεν έθεσε υπό αμφισβήτηση το ίδιο το κύρος των επιστημών, αλλά και τη συμβολή τους στην επαναστατική αλλαγή, αλλά δεν παρέκλινε ποτέ και από το προσωπικό του επιστημονικό έργο. Η ανεπιφύλακτη εμπιστοσύνη του στις επιστήμες είναι και ένα από τα ζητήματα με τα οποία ασχολείται η Fleming στο άρθρο της “Μεταξύ θρησκείας και επιστήμης: ο αναρχικός Elisée Reclus”.38 «Επαγγελλόμαστε μια νέα πίστη», είπε το 1892, «και όταν αυτή η πίστη, που είναι μαζί και επιστήμη, γίνει η πίστη όλων όσων αναζητούν την αλήθεια, θα βρει τη θέση της στον πραγματικό κόσμο, αφού ο πρώτος νόμος της ιστορίας είναι ότι η κοινωνία διαμορφώνεται σύμφωνα με τα ιδεώδη της».39

Φυσικά μιλώντας για την πολιτική θεωρία του Ρεκλύ δεν μπορούμε να παραβλέψουμε την υπεράσπιση από την πλευρά του μιας ηθικής εκτίμησης των άλλων ζώων. Ξέρουμε ότι, τουλάχιστον από 25 χρόνων, ήταν χορτοφάγος40 και ότι διατήρησε αυτές τις διατροφικές του συνήθειες μέχρι τον θάνατό του, αν και το κείμενό του για τη χορτοφαγία δημοσιεύτηκε πολύ αργά, όταν ήταν 71 ετών.41 Γι’ αυτόν, ο σεβασμός των μη ανθρώπινων ζώων ήταν κάτι αξεδιάλυτο από την υπεράσπιση της αναρχικής κοινωνίας:

«Όσον αφορά εμένα, περιλαμβάνω και τα ζώα στο ιδεώδες μου για τη σοσιαλιστική αλληλεγγύη».42

Δεν παραβλέπει ωστόσο το δέσιμο των ανθρώπων με την κτηνοτροφική παραγωγή, γι’ αυτό στο κείμενό του «Η αναρχία από έναν αναρχικό» δεν την αποκλείει από την αναρχική κοινωνία.

Οι γάμοι του και θάνατός του

Ο Ρεκλύ, παρά τον πλούτο της πολιτικής του δράσης και του επιστημονικού του έργου, δεν ήταν ένας ερημίτης. Παντρεύτηκε τρεις φορές. Η πρώτη του σύζυγος Κλαρίς πέθανε πολύ νωρίς, ωστόσο έκανε μ’ αυτήν δύο κόρες. Η δεύτερή του γυναίκα Φάννυ πέθανε από επιλόχειο πυρετό (το 1874) και κατόπιν πέθανε και το παιδί. Η τρίτη σύζυγος του Ρεκλύ, η Ερμάνς, υπήρξε βοτανολόγος και εντομολόγος και τον συνόδευε σε όλα τα ταξίδια που έκανε προκειμένου να γράψει την Νέα Παγκόσμια Γεωγραφία. Ο Ρεκλύ ήδη από το 1880 είχε αρχίσει να έχει προβλήματα με την καρδιά του. Το 1904, μετά το θάνατο του αδερφού του, τον ταλαιπωρούσε έντονα η στηθάγχη. Τελικά, πέθανε στις 4 Ιουλίου του 1905. Όπως είχε ζητήσει πριν από τον θάνατό του, θάφτηκε δίπλα στον αδερφό του τον Ελί και δεν έγινε καμία απολύτως εκδήλωση για την κηδεία του, στην οποία παρέστη μόνο ο ανιψιός του Πωλ (γιος του Ελί).

Ας κλείσουμε με λίγα λόγια του Κροπότκιν για τον Ρεκλύ:

Τελικά γι’ αυτόν, ο οποίος γνώριζε τόσο καλά όλα τα διασκορπισμένα έθνη πάνω στη Γη, τα οποία μας δείχνουν τα στάδια που διανύει η ανθρωπότητα, και ο οποίος μπορούσε να διατηρεί μέσα στο πνεύμα του το μακρύ δρόμο των μαρτυρίων της ανθρωπότητας, γι’ αυτόν η Αναρχία δεν ήταν απλά το όνειρο ενός ερωτευμένου. Αυτή ήταν το τέλος, το κλειδί της ιστορίας της ανθρωπότητας, της επιστήμης.43

Εργογραφία του Ρεκλύ στα ελληνικά

Καφιέρο, Κάρλο & Ρεκλύ, Ελιζέ, “Πρόλογος,” στο Μπακούνιν, Μιχαήλ, Θεός και Κράτος, Ελεύθερος Τύπος, Αθήνα, 1986, σσ. 17-20.

Ρεκλύ, Ελιζέ, “Εξέλιξις και εξέγερσις,” Επί τα Πρόσω, χειρόγραφο, 1890 ή 1898.

Ρεκλύ, Ελιζέ, “Περί χορτοφαγίας,” Ευτοπία 18, Γενάρης 2010, σσ. 56-61.

Ρεκλύ, Ελιζέ, “Ποινή του θανάτου,” στο De Sechelles, Αι καταχρήσεις της ποινικής δικονομίας, Αθήνα, 1880, σσ. 121-132.44

Για τον Ρεκλύ στα ελληνικά:

Καραγεωργάκης, Σταύρος, “Ο χορτοφάγος Ελιζέ Ρεκλύ, Εισαγωγικά σχόλια για το άρθρο «Περί χορτοφαγίας» του Ρεκλύ”, Ευτοπία 18, Γενάρης 2010, σσ. 52-55.

Νεττλάου, Μαξ, Ελιζέ Ρεκλύ, Ένας Αναρχικός και Λόγιος, μτφρ. Γιάννης Καραπαπάς, Τροπή, Αγρίνιο, 2005.

Προτεινόμενη βιβλιογραφία:

Νεττλάου, Μαξ, Ελιζέ Ρεκλύ, Ένας Αναρχικός και Λόγιος, μτφρ. Γιάννης Καραπαπάς, Τροπή, Αγρίνιο, 2005: Πολύ σημαντική βιογραφία που στηρίχτηκε στην αλληλογραφία (κυρίως με τον αδερφό του επίσης αναρχικό Ελί Ρεκλύ) και τα έργα του Ρεκλύ, αλλά και με συνεντεύξεις που πήρε ο Νεττλάου από συγγενικά πρόσωπα του γάλλου γεωγράφου. Στην αποτελεσματικότητα βέβαια αυτού του έργου συνετέλεσε το γεγονός ότι ο Νεττλάου ήταν σχεδόν σύγχρονος του Ρεκλύ, κάτι που διευκόλυνε το έργο του.

Fleming, Marie, The Geography of Freedom, The Odyssey of Elisee Reclus, Black Rose Books, Montreal-New York, 1988: Όχι τόσο εκτενής και λεπτομερειακή βιογραφία, όπως του Νεττλάου, σε κάθε περίπτωση όμως πιο ολοκληρωμένη δουλειά καθώς η συγγραφέας αξιοποίησε ένα διαφορετικό πλήθος πληροφοριών απ’ αυτό του Νεττλάου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι χρησιμοποιεί ως πηγές και τα αστυνομικά αρχεία, τα οποία παρουσιάζουν τεράστιο ενδιαφέρον μιας και η αστυνομία συνέλλεγε εξόχως ενδιαφέρουσες πληροφορίες τόσο για την προσωπική, όσο και για την πολιτική, ζωή του Ρεκλύ, του Κροπότκιν, και άλλων αγωνιστών.

Clark, John P. & Martin, Camille (eds.), Anarchy, geography, modernity: The radical social thought of Elisée Reclus, Lexington Books, Maryland, 2004: Ο γνωστός αναρχικός θεωρητικός και πρώην κοινωνικός οικολόγος John Clark συνυπογράφει αυτό το βιβλίο, όπου το πρώτο μισό περιέχει πρωτότυπα κείμενα μελέτες για το έργο του Ρεκλύ και το δεύτερο επιλεγμένα κείμενα του ίδιου του γάλλου αναρχικού.

Ιshill, Joseph, Elisée and Elie Reclus: In Memoriam, Oriole Press, Berkeley Heights, N.J., 1927: Εξαιρετικό αφιέρωμα στον Ρεκλύ που περιλαμβάνει κείμενα από πολλούς ανθρώπους που γνώριζαν ή μελέτησαν τον Ρεκλύ, μεταξύ των οποίων του Κροπότκιν, του Γκέντες, του Νεττλάου. Το βιβλίο είναι σπάνιο μιας και τυπώθηκε σε μόλις 290 αντίτυπα και περιέχει πλήθος εξαιρετικά σημαντικών φωτογραφιών της οικογένειας Ρεκλύ. Όλο το υλικό υπάρχει στο διαδίκτυο από το Anarchy Archives του Dana Ward: http://dwardmac.pitzer.edu/anarchist_archives/bright/reclus/ishill/frontpiece.html

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 Woodcock, George, “Elisee Reclus: An Introduction,” στο Fleming, Marie, The Geography of Freedom, The Odyssey of Elisee Reclus, Black Rose Books, Montreal-New York, 1988, σσ. 11-12.
2 Ward, Dana, “Αλχημεία στο Κλάρενς: Κροπότκιν και Ρεκλύ, 1877-1881,” στο παρόν τεύχος της Ευτοπίας.
3 Ο Νεττλάου αναφέρει τα ονόματα δεκατριών παιδιών, γράφοντας όμως ότι ο Πωλ Ρεκλύ υποστήριζε ότι τα αδέρφια ήταν δεκατέσσερα. Ο Κροπότκιν ωστόσο σε μία από τις δύο νεκρολογίες που έγραψε για τον Ελιζέ Ρεκλύ υποστηρίζει ότι τα αδέρφια ήταν δώδεκα. Βλ. Nettlau, Max, Ελιζέ Ρεκλύ, Ένας Αναρχικός και Λόγιος, μτφρ. Γιάννης Καραπαπάς, Τροπή, Αγρίνιο, 2005, σ. 22, Kropotkin, Peter, “Elisee Reclus, Obituary,” The Geographical Journal, Vol. 26, No. 3 (Sep., 1905), σ. 337.
4 Nettlau, σ. 125.
5 Ishill, Joseph, Elisée and Elie Reclus: In Memoriam. Including: tributes, appreciations and essays by Elie Faure, Prof. Albert Heim, Jean Grave [and others]fragments, letters and woodcuts by Louis Moreau (Berkeley Heights, NY: Oriole Press, 1927), σ. 55. Παρατίθεται στο Ward, Dana, “Αλχημεία στο Κλάρενς: Κροπότκιν και Ρεκλύ, 1877-1881,” στο παρόν τεύχος.
6 Nettlau, σ. 24 (υποσημείωση).
7 Dirlik, Arif, “Vision and Revolution, Anarchism in Chinese Revolutionary Thought on the Eve of the 1911 Revolution,”Modern China, Vol. 12, No. 2(Apr., 1986), σ. 124 (υποσημείωση), Avrich, Paul, Anarchist Voices, An Oral History of Anarchism in America, AK Press, Oakland, 2005, σ. 408.
8 Nettlau, σ. 70.
9 Purchase, Graham, Anarchism and Ecology, Black Rose Books, Montreal-New York, 1997, σ. 56.
10 Reclus, Elisée, “Το παρόν και το μέλλον της Ελλάδας” (1876). Δημοσιεύεται στο παρόν τεύχος της Ευτοπίας.
11 Nettlau, σ. 254.
12 Kropotkin, “Elisee Reclus, Obituary,”ό.π., σ. 343.
13 Fleming, Marie, The Geography of Freedom, The Odyssey of Elisee Reclus, Black Rose Books, Montreal-New York, 1988, σ. 21.
14 Ward, Dana, ό.π.15 Αυτή που ανέσυρε τα συγκεκριμένα αρχεία είναι η Fleming. Βλ. The Geogra-phy of Freedom, ό.π.
16 Για την ελληνική μετάφραση βλ. Μπακούνιν, Μιχαήλ, Θεός και Κράτος, Ελεύθερος Τύπος, Αθήνα, 1986.
17 Nettlau, σ. 205.
18 Nettlau, σ. 363.
19 Ward, ό.π.
20 Κροπότκιν, Πιότρ, Οι Αναμνήσεις ενός Επαναστάτη, μτφρ. Γεωργία Γιαννακοπούλου & Βασίλης Τομανάς, Νησίδες, Θεσσαλονίκη, σ. 254.
21 Woodcock, George & Avakumovic, Ivan, Peter Kropotkin, From Prince to Rebel, Black Rose Books, Montreal-New York, 1990, σ. 195.
22 Για τον Jean Grave βλέπε τη βιογραφία: Patsouras, Louis, The Anarchism of Jean Grave, Editor, Journalist and Militant, Black Rose Books, Montreal-New York, 2003.
23 Fleming, ό.π., σ. 137.
24 Nataf, Andre, Η καθημερινή ζωή των αναρχικών στην Γαλλία (1880-1910), μτφρ. Γεώργιος Σπανός, Παπαδήμας, Αθήνα, 1994, σ. 146.
25 Nettlau, σ. 174.
26 Fleming, ό.π., σ. 84.
27 Fleming, σ. 82. Σύμφωνα με τον Κροπότκιν απελευθερώθηκε τον Ιανουάριο του ίδιου χρόνου. Βλ. Kropotkin, Peter, “Elisee Reclus, Obituary,” The Geo-graphical Journal, ό.π., σ. 339.
28 Fleming, ό.π., σ. 97.
29 Fleming, ό.π., σ. 102.
30 Nettlau, Μαξ, Ιστορία της Αναρχίας, Διεθνής Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 1995, σσ. 162-3.
31 Για μια κατατοπιστική συλλογή περί αναρχοκομμουνισμού βλέπε: Συλλογικό, Αναρχοκομμουνισμός: Η διερεύνηση του μέλλοντος στο παρόν, Κόκκινο Νήμα, Αθήνα, 2004.
32 Για το αναρχικό ιταλικό τμήμα της πρώτης διεθνούς βλέπε: Pernicone, Nunzio, “Η ιταλική ομοσπονδία της διεθνούς (1872-1874), Ευτοπία 20, Οκτώβρης 2011, σσ. 46-66.
33 Woodcock, George & Avakumovic, Ivan, σ. 317-8.
34 Nettlau, σ. 249.
35 Reclus, Elisée, “Η αναρχία από έναν αναρχικό”, στο παρόν τεύχος της Ευτοπίας.
36 Νούτσος, Παναγιώτης (επ.), Η σοσιαλιστική σκέψη στην Ελλάδα, τόμος Α ́, Γνώση, Αθήνα, 1990, σ.σ. 159, 279.
37 Reclus, Elisée, “Εξέλιξη και επανάσταση”, μτφρ. Βασίλης Κορολής & Μάρι-ος Λωτός. Κυκλοφορεί στο διαδίκτυο.
38 Δημοσιεύεται στο παρόν τεύχος της Ευτοπίας.
39 Reclus, Elisée, Πρόλογος στο Κροπότκιν, Η Κατάκτηση του ψωμιού.
40 Από γράμμα στη μητέρα του στις 13 Νοεμβρίου του 1955. Βλ. Nettlau, σ. 80.
41 Δημοσιεύτηκε το 1901. Ελληνική μετάφραση: Ρεκλύ, Ελιζέ, “Περί χορτοφα-γίας,” Ευτοπία 18, Γενάρης 2010, σσ. 56-61.
42 Nettlau, σ. 261.
43 Nettlau, ό.π., σ. 366.
44 Υπάρχει αντίτυπο στην Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης.

*Εμείς πήραμε το κείμενο και τη φωτογραφία από εδώ: https://www.aftoleksi.gr/2023/07/04/elize-rekly-enas-paramelimenos-protoporos-tis-anarchias/?fbclid=IwAR16tTbQXEbFMwmSMMsXLe_4Hw3rGDaUxB2_y3MIjXaO-La...6I9nQ

This page has not been translated into 한국어 yet.

This page can be viewed in
English Italiano Català Ελληνικά Deutsch



Tue 19 Mar, 19:04

browse text browse image

image.png imageCarta de Opinión Marzo 2024 Mar 09 00:40 by Federación Anarquista Santiago 0 comments

61z6jtrb0ml.jpg imageMalatesta’s Revolutionary Anarchism in British Exile Feb 28 08:50 by Wayne Price 0 comments

carta_de_opinin_general.png imageCarta de Opinión Enero 2024 Jan 29 23:40 by Federación Anarquista Santiago 0 comments

whatsapp_image_20231205_at_10.16.jpeg imageEncuentros Ácratas: Miradas anarquistas sobre el libertarianismo de derecha. Dec 05 23:59 by ViaLibre 0 comments

textL’Intifada depuis la France Dec 01 03:38 by Anonyme 0 comments

octoberrevolution.jpeg imageAn Anarchist View of Trotsky’s "Transitional Program" Nov 22 05:26 by Wayne Price 2 comments

download.jpg imageThe Joy of Alex Comfort Nov 21 17:47 by Wayne Price 0 comments

resist_genocide.jpg imageResist Genocide Oct 14 20:31 by Melbourne Anarchist Communist Group 6 comments

resist_genocide_1.jpg imageRésister au génocide Oct 14 20:28 by Melbourne Anarchist Communist Group 4 comments

coops.jpeg imageΚοοπερατίβες ή τ^... Oct 12 06:55 by Tommy Lawson 1 comments

10801079108610731088107210781077108510801077_20230924_162632077min.png imageA volunteer from Kharkov was tortured by the military after trying to leave Ukraine Oct 11 22:55 by Assembly 1 comments

380713793_699111572256482_5298125431710198778_n.jpg imageFORO CONVERSATORIO: A 50 AÑOS DEL GOLPE CÍVICO MILITAR Los desafíos y tareas del anarquism... Oct 05 02:24 by Asamblea Anarquista Valparaíso y Federación Anarquista Santiago 1 comments

1.jpeg imageAnarchists in Rojava: Revolution is a struggle in itself Oct 04 23:52 by Jurnal mapa 1 comments

61thrfbmy8l.jpg imageAn Attempted Marxist-Anarchist Dialogue Oct 03 07:13 by Wayne Price 1 comments

tea_paros_nacionales.jpeg imageTaller de Estudios Anarquistas: La experiencia de los paros nacionales en Colombia Sep 12 08:38 by ViaLibre 9 comments

377428561_843860310647981_2410053042863431509_n_1.jpg imageComunicado Público a 50 años del Golpe Cívico-Militar Sep 12 05:10 by Asamblea Anarquista de Valparaíso y Federación Anarquista de Santiago 2 comments

images.jpg imageA Talk on the Ukrainian-Russian War Aug 31 03:36 by Wayne Price 5 comments

sudan_soli_tu_copy.png imageSürgündeki Sudanlı anarşistleri destekleyin Aug 30 15:53 by Çeşitli anarşist örgütler 1 comments

text망명중인 수단 아나키스트... Aug 29 05:56 by Various anarchist organisations 0 comments

textΥποστηρίξτε τους... Aug 29 05:45 by Διεθνές κάλεσμα 0 comments

mihail_gerdzhikov.jpg imageΗ Κομμούνα της Στ ... Aug 28 20:23 by Γιάβορ Ταρίνσκι 0 comments

دعم اللاسلطويين السودانيين في المنفى imageدعم اللاسلطوي¡... Aug 27 18:27 by اللاسلطويين 1 comments

textSosteniamo le anarchiche e anarchici sudanesi in esilio Aug 26 02:19 by Varie organizzazioni anarchiche 3 comments

portugais.jpeg imageApoie anarquistas sudaneses no exílio Aug 23 23:32 by Várias organizações anarquistas 0 comments

tucuman.jpg imageΑργεντινή: Το κλε ... Aug 23 21:22 by Organización Anarquista de Tucumán 2 comments

internationalcampaignsudan.jpeg imageSupport Sudanese anarchists in exile Aug 23 18:19 by International anarchist organisations 20 comments

espanol.jpeg imageApoyo a los anarquistas sudaneses en el exilio Aug 23 18:15 by Diversas organizaciones anarquistas 0 comments

deutsch.jpeg imageUnterstützt sudanesische Anarchist:innen im Exil! Aug 23 17:45 by Verschiedene anarchistische Organisationen 0 comments

Appel anarchiste de solidarité internationale avec nos camarades soudanais en exil imageSoutenir l’exil des anarchistes soudanais·es Aug 23 03:53 by Diverses organisations anarchistes 2 comments

elisee_reclus.jpg imageΕ. Ρεκλύ: Ένας πρωτ&... Aug 20 21:58 by Αυτολεξεί 2 comments

more >>
© 2005-2024 Anarkismo.net. Unless otherwise stated by the author, all content is free for non-commercial reuse, reprint, and rebroadcast, on the net and elsewhere. Opinions are those of the contributors and are not necessarily endorsed by Anarkismo.net. [ Disclaimer | Privacy ]