user preferences

“Zero de Conduite” του Jean Vigo

category Γαλλία / Βέλγιο / Λουξεμβούργο | Πολιτισμός | Κριτική / Παρουσίαση author Friday May 11, 2018 21:00author by Barrie Sargeant - AWSM Report this post to the editors

Κριτική βιβλίου για τον ονομαστό αναρχικό Γάλλο σκηνοθέτη Jean Vigo.
Jean Vigo by P.E. Salles Gomes (London: Faber & Faber, 1988), pp. 266, ISBN: 0-571-19610-1
41cbhezm4nl_1.jpg

Μέχρι την ηλικία των 27 ετών δίδασκα ήδη για 6 χρόνια και αισθανόμουν κάπως αμφιλεγόμενα γι’ αυτό. Μου άρεσε η ανταλλαγή πληροφοριών και η βοήθεια σε άτομα με αναπηρίες αλλά μισούσα τις γραφειοκρατικές δομές των σχολικών συστημάτων. Επέστρεψα σπίτι μια μέρα και αισθανόμουν απογοητευμένος. Έβαλα να δω μια ταινία που μόλις είχα αγοράσει. Ονομαζόταν “Zero de Conduite” (στμ. στα ελληνικά “Zero for Conduct” - Μηδέν Συμπεριφορά ή Μηδέν για τη Συμπεριφορά), παραγωγής του 1933, και ήταν ακριβώς η κατάλληλη κίνηση στην κατάλληλη στιγμή. Ήμουν ήδη μπροστά σε μια από αυτές τις σπάνιες “πριν και μετά” εμπειρίες.

Περί τίνος επρόκειτο λοιπόν; Η ταινία ανοίγει σε ένα βαγόνι αμαξοστοιχίας και βλέπουμε αγόρια να παίζουν. Επιστρέφουν στο οικοτροφείο τους. Εισαγόμαστε στην εικόνα και την κατάσταση του εν λόγω μέρους. Ένα ίδρυμα όπου δεξάγονται νυχτερινές επιθεωρήσεις από τον αναπληρωτή διευθυντή. Όποιος δεν τηρεί τα προσδοκόμενα από τον κανονισμό λαμβάνει το "Zero for Conduct" ως τίτλο ή τιμωρία. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, η παιδική χαρά παρέχεται δωρεάν. Ανακαλύπτουμε μια τρόικα μαθητών που σχεδιάζουν μια εξέγερση. Υπάρχουν σκηνές της αντιφατικής συμπεριφοράς ενός νέου φιλελεύθερου δασκάλου, ενός μαθήματος που δίνεται από έναν ανατριχιαστικό κορυφαίο επιστήμονα καθώς και το πομπώδες και υστερικό κυνήγι εκ μέρους του διευθυντή. Η εξέγερση πραγματοποιείται την ημέρα της επίσκεψης υψηλών προσώπων και επισήμων, με τους αξιωματούχους να γκρεμίζονται από την οροφή και άλλα αγόρια να κυματίζουν μια πειρατική σημαία. Η εξέγερση τερματίζεται με τους αρχηγούς της να αναρριχώνται στην οροφή, με τα χέρια υψωμένα σε ένδειξη θλίψης.

Η ταινία εκτυλίσσεται από την οπτική γωνία των αγοριών, με έναν πραγματικό σεβασμό στη δημιουργικότητα της νεολαίας. Χρησιμοποιεί μια ποικιλία τεχνικών, συμπεριλαμβανομένης της κινούμενης εικόνας, ανατροφοδοτώντας το θέμα του σουρρεαλισμού και της λυρικής ομορφιάς. Το όλο πακέτο με ενθουσίασε. Ανακάλυψα ότι ο σκηνοθέτης της ταινίας, ο Jean Vigo, ήταν γιος αναρχικών αγωνιστών. Η ταινία έγινε (και στη συνέχεια η δημόσια προβολή της απαγορεύτηκε για 15 χρόνια) όταν ήταν 27 ετών και ο Vigo πέθανε σε ηλικία μόλις 29 ετών. Λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία και την κατάστασή μου, έπρεπε να μάθω περισσότερα με αποτελέσμα να ανακαλύψω τη βιογραφία του Vigo γραμμένη από τον P.E. Salles Gomes.

Είναι φυσικό μια βιογραφία να ξεκινά με την περιγραφή της οικογένειας του βιογραφούμενου. Ολόκληρο το αρχικό κεφάλαιο εστιάζεται στη ζωή και δράση του πατέρα του Vigo. Ήταν αναρχικός που ασχολείτο κυρίως με την αντιμιλιταριστική δράση και δημοσιογράφος, με αποτέλεσμα τη φυλάκιση και τον θάνατό του ενόσω ήταν υπό τη ‘φροντίδα” του κράτους. Ο σκοπός της παράθεσης της δράσης του εν λόγω αγωνιστή είναι να δοθεί ο τεράστιος συναισθηματικός και δημιουργικός αντίκτυπος που είχε ο πατέρας του στον Jean. Με λίγα λόγια, λάτρεψε τον πατέρα του μετά το θάνατό του. Ο συγγραφέας με μια λεπτή δουλειά δείχνει ότι αυτή η λατρεία είναι κάπως χαμένη και στο κεφάλαιο αυτό παρατίθεται μια ενδιαφέρουσα χαρακτηρολογική μελέτη. Αυτο, βέβεια, για όσους αναγνώστες είναι αρκετά έμπειροι στην πολιτική τωμ πρώτων χρόνων του εικοστού αιώνα στη Γαλλία. Πολλά ονόματα παρατίθενται αλλά η σημασία τους είναι συχνά ασαφής, ακόμη και όταν παρέχεται το ανάλογο πλαίσιο. Ένα ξαναδούλεμα του κειμένου ή ορισμένες υποσημειώσεις θα βοηθούσαν πολύ.

Το επόμενο κεφάλαιο είναι μια περιγραφή της ζωής του Vigo, η οποία ήταν επίσης γεμάτη αντιξοότητες. Βρισκόταν σε οικοτροφείο και αγωνιζόταν συνεχώς με κακή υγεία και άσχημη οικονομική κατάσταση καθ’ όλη τη σύντομη ζωή του. Λόγω κάποιων τυχερών σε αυτόν γεγονότων και οικογενειακών επαφών, ο Jean εισήλθε τελικά στον κόσμο των ταινιών. Η ευκαιρία του να κάνει μια μεγάλου μήκους ταινία απ’ όπου προήλθε η παρούσα ταινία, εκπληρώθηκε με την γνωριμία του με έναν εκτροφέα αλόγων ο οποίος δεν είχε καμία εμπειρία παραγωγής ταινιών. Τα υπόλοιπα είναι ιστορία.

Μου άρεσε ο τρόπος με τον οποίο ο Gomes εφιστεί την προσοχή του αναγνώστη εδώ στα βιογραφικά στοιχεία του έργου του Vigo. Ο πειρασμός αποφεύγεται όσον αφορά τις κινηματογραφικές επιρροές στον Vigo. Αναφέρονται ρωσικές τεχνικές επεξεργασίας καθώς και ο “Ανδαλουσιανός σκύλος” (1928) των Dali και Bunuel, αλλά αυτό δεν τονίζεται πολύ. Ο συγγραφέας βλέπει τον Vigo ως πειραματιστή, που δεν κατηγοριοποιείται εύκολα (ή αρκετά κατάλληλα!) σε μια “σχολή” παραγωγής ταινιών. Είναι μια δίκαιη εκτίμηση και ακριβώς η σωστή ανάλυση για τον αναγνώστη εκείνον που δεν ενδιαφέρεται για τις, κάποιες φορές, θλιβερές συζητήσεις των σκληροπυρηνικών κινηματογραφιστών.

Τα επόμενα δύο κεφάλαια εξετάζουν τις ταινίες του Vigo. Ο Salles Gomes ασχολείται εδώ με τη μορφή του έργου του Vigo. Καθιστά σαφές ότι είναι γεμάτο από τεχνικές και άλλες ατέλειες. Αν η κριτική αυτή είναι σωστή τότε γιατί το έργο του Vigo φαίνεται νέο σε μένα; Ο συγγραφέας παραθέτει δύο επεξηγηματικά στοιχεία γι’ αυτό. Από τη μια, τη βασική αυθεντικότητα του σεναρίου που στο Zero έχει πραγματική ισχύ, είναι ριζωμένη στις εμπειρίες του Vigo και στην αναρχική ευαισθησία που κληρονόμησε από τον πατέρα του. Από την άλλη, το γεγονός ότι "αν κάνει λάθη", τα μεταθέτει πιο συχνά σε μας με τον τρόπο που κάνουν οι ποιητές. Βρήκα αυτό το επιχείρημα αρκετά πειστικό.

Το υπόλοιπο του βιβλίου αποτελείται από ένα κεφάλαιο για το θάνατο του Vigo και ένα παράρτημα, σε μια προσπάθεια να καθοριστεί η κριτική επιτυχία και επίδραση στο αποτέλεσμα της δουλειάς του Vigo. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της συζήτησης επικεντρώνεται στην κριτική των αναρχικών, των φασιστών και των μαρξιστών στη Γαλλία και την Ιταλία από τη δεκαετία του '30 έως τη δεκαετία του '50. Είναι καλογραμμένο και θα ευχαριστήσει όσους ασχολούνται με την θεωρία του κινηματογράφου, αλλά δεν είναι ζωτικής σημασίας για τους υπόλοιπους από μας. Υπάρχει επίσης ένας Πρόλογος, που παρέχει πληροφορίες για το διάστημα μετά τη δεκαετία του 1990.

Φυσικά, δεν υπάρχει βιβλίο που να υποκαθιστά μια ταινία από πρώτο χέρι και η δουλειά του Salles Gomes δεν είναι η μοναδική για τον Vigo. Ωστόσο, δεν χάνετε τίποτα να τη διαβάσετε. Όσον αφορά εμένα, σήμερα μια δεκαετία μετά είμαι ακόμα εδώ.

*Το κείμενο αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε στο έντυπο “Aotearoa Dissident Voice”, τεύχος 8, Μάρτης 2005, σελίδα 18. Το κείμενο δημοσιεύτηκε και εδώ: https://www.anarkismo.net/article/30970 από όπου μεταφράστηκε στα ελληνικά από το “Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης”. Ο Barrie Sargeant είναι μέλος της Aotearoa Workers Solidarity Movement (AWSM), αναρχοκομμουνιστικής ομάδας της Νέας Ζηλανδίας. Σχετικός σύνδεσμος: http://awsm.nz/ Να πούμε ότι Aotearoa είναι η ιθαγενής ονομασία Νέας Ζηλανδίας.

This page can be viewed in
English Italiano Deutsch
© 2005-2024 Anarkismo.net. Unless otherwise stated by the author, all content is free for non-commercial reuse, reprint, and rebroadcast, on the net and elsewhere. Opinions are those of the contributors and are not necessarily endorsed by Anarkismo.net. [ Disclaimer | Privacy ]