Ενάντια Στο Τέλος Της Διαδρομής

Ελλάδα / Τουρκία / Κύπρος | Λαϊκοί Αγώνες | Γνώμη / Ανάλυση Saturday April 22, 2017 15:11 by Συνέλευση για την Κυκλοφορία των Αγώνων

Σκέψεις για την συνέχιση και διεύρυνση του αγώνα &

Η επικείμενη εισαγωγή του ηλεκτρονικού εισιτηρίου στα ΜΜΜ της Αθήνας και οι αντιδράσεις που ήδη υπάρχουν φαίνεται να ανοίγουν ξανά στο δημόσιο διάλογο το θέμα των μεταφορών στη μητρόπολη. Στις παρακάτω γραμμές θα προσπαθήσουμε να βάλουμε κάποιους προβληματισμούς που αφορούν κυρίως στο πώς έχει αντιδράσει μέχρι στιγμής ο πολιτικά οργανωμένος κόσμος και λιγότερο το ποιές είναι ακριβώς οι παράμετροι της σχεδιαζόμενης αναδιάρθρωσης στα ΜΜΜ. Στόχος μας είναι να συνεισφέρουμε στην αποτελεσματικότητα του αγώνα για το μπλοκάρισμα της αναδιάρθρωσης.

Ενάντια Στο Τέλος Της Διαδρομής: σκέψεις για την συνέχιση και διεύρυνση του αγώνα στα μέσα μεταφοράς

Η επικείμενη εισαγωγή του ηλεκτρονικού εισιτηρίου στα ΜΜΜ της Αθήνας και οι αντιδράσεις που ήδη υπάρχουν φαίνεται να ανοίγουν ξανά στο δημόσιο διάλογο το θέμα των μεταφορών στη μητρόπολη. Στις παρακάτω γραμμές θα προσπαθήσουμε να βάλουμε κάποιους προβληματισμούς που αφορούν κυρίως στο πώς έχει αντιδράσει μέχρι στιγμής ο πολιτικά οργανωμένος κόσμος και λιγότερο το ποιές είναι ακριβώς οι παράμετροι της σχεδιαζόμενης αναδιάρθρωσης στα ΜΜΜ. Στόχος μας είναι να συνεισφέρουμε στην αποτελεσματικότητα του αγώνα για το μπλοκάρισμα της αναδιάρθρωσης.

— ❦ —

Σίγουρα οι τελευταίες εξελίξεις δεν εκπλήσσουν κανένα και καμία που έχει εξοικειωθεί με την ντόπια πραγματικότητα της καπιταλιστικής κρίσης τα τελευταία 7-8 χρόνια ή που έχει εμπειρία του πώς λειτουργούν τα ΜΜΜ σε άλλες χώρες του «αναπτυγμένου» καπιταλιστικού κόσμου. Παρ’ όλα αυτά, είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε τι εξυπηρετεί η εισαγωγή του ηλεκτρονικού εισιτηρίου. Κατά τη γνώμη μας, το ηλεκτρονικό εισιτήριο έρχεται βασικά να απαντήσει σε μια υπολογίσιμη άρνηση πληρωμής εισιτηρίου στα ΜΜΜ τα προηγούμενα χρόνια, η οποία προκάλεσε σοβαρό οικονομικό κόστος στους οργανισμούς των μαζικών συγκοινωνιών. Μια άρνηση πληρωμής που προσεγγίζει το 25-30% (σύμφωνα με στοιχεία του ΟΑΣΑ) και εκφράστηκε από διάφορες μοριακές πρακτικές που ανέπτυξαν οι εκμεταλλευόμενοι/ες. Είτε πρόκειται για την είσοδο στα μέσα μεταφοράς χωρίς εισιτήριο ή κάρτα, είτε πρόκειται για την πρακτική του «αφήνω το εισιτήριο» για να το χρησιμοποιήσει ο επόμενος επιβάτης, είτε για την πρακτική της χρησιμοποίησης «πλαστών» βεβαιώσεων ανεργίας, ώστε η μετακίνηση να γίνεται δωρεάν, μιλάμε για πρακτικές που τα στελέχη αυτών των οργανισμών θέλουν να εξαφανίσουν ή να περιορίσουν δραστικά. Επιπλέον, η εισαγωγή του ηλεκτρονικού εισιτηρίου θα βοηθήσει ενδεχομένως στο χωρισμό των επιμέρους δρομολογίων του μετρό ή των λεωφορείων σε ζώνες πλούτου και φτώχιας και φυσικά στην ακόμη μεγαλύτερη αύξηση της τιμής του εισιτηρίου όταν ο επιβάτης μεταβαίνει από μια ζώνη σε μια άλλη. Το μέτρο αποτελεί λοιπόν ένα σημαντικό βήμα για την περαιτέρω εμπορευματοποίηση των μεταφορών στη μητρόπολη, αλλά και για την περαιτέρω υποβάθμιση των υπηρεσιών με ταξικά κριτήρια. Κι αυτό μπορεί να συμβεί ανεξάρτητα από το (κρατικό ή ιδιωτικό) «ιδιοκτησιακό καθεστώς» των ΜΜΜ. Συνεπώς, είναι κατά τη γνώμη μας λάθος να αντιμετωπίζουμε την εισαγωγή του ηλεκτρονικού εισιτηρίου αποκλειστικά ως ένα σχέδιο διεύρυνσης του κρατικού ελέγχου στην καθημερινότητα των-από-κάτω. Αντίθετα, πρέπει κυρίως να τη δούμε ως μέρος του συνολικού σχεδίου υποτίμησης των εκμεταλλευόμενων και μεταφοράς του κόστους αναπαραγωγής στις πλάτες τους.

Οι πρώτες αντιδράσεις ενάντια στην εισαγωγή του ηλεκτρονικού εισιτηρίου προέρχονται, όπως ήταν αναμενόμενο, από πολιτικοποιημένο κόσμο του αντιεξουσιαστικού/αναρχικού χώρου. Ελπίζοντας πώς δεν απλουστεύουμε επικίνδυνα και δεν αδικούμε απόψεις και πρακτικές, δυο είναι τα βασικά χαρακτηριστικά που μπορεί κανείς να διακρίνει:

(α) Οι περισσότερες παρεμβάσεις κινούνται στη λογική του ακτιβισμού έχοντας αποσπασματικό χαρακτήρα, με ιδιαίτερη έμφαση στην πρακτική του σαμποτάζ μηχανημάτων στους σταθμούς και τα λεωφορεία.

(β) Το πολιτικό περιεχόμενο των παρεμβάσεων επικεντρώνεται στο γενικό σύνθημα «ελεύθερες/δωρεάν μετακινήσεις για όλους».
Παρότι για την πλειοψηφία του κόσμου που συμμετέχει στις παρεμβάσεις τα δυο παραπάνω χαρακτηριστικά φαντάζουν, δυστυχώς, αυτονόητα, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Κατ’ αρχάς το ζήτημα δεν είναι να κρίνουμε απλοϊκά ως «καλή» ή «κακή» την πρακτική του σαμποτάζ ή να αποτιμήσουμε τα αποτελέσματά της με «λογιστικούς όρους». Όσοι δίνουν έμφαση στην πρακτική του σαμποτάζ συνήθως θεωρούν ότι ο «απλός κόσμος» θα χειροκροτήσει/στηρίξει τις δυναμικές ενέργειες ενός κλειστού πυρήνα ακτιβιστών – μια λογική έμπρακτης προπαγάνδας που έχει αποδειχθεί διαχρονικά αναποτελεσματική. Το πραγματικό πολιτικό ζήτημα για εμάς είναι κατά πόσο αυτή η πρακτική είναι οικειοποιήσιμη από τους εκμεταλλευόμενους/ες που χρησιμοποιούν καθημερινά τα ΜΜΜ – και η άμεση εμπειρία δείχνει πώς δεν είναι. Στον προηγούμενο κύκλο αγώνα στα ΜΜΜ, την περίοδο 2010-11, είχαμε προσανατολιστεί στην προπαγάνδιση της μαζικής άρνησης πληρωμών στα λεωφορεία και τα μετρό, αλλά η πλειοψηφία των επιβατών δεν είχε ανταποκριθεί σ’ αυτή την πρακτική ούτε στο βαθμό που ελπίζαμε, ούτε με τον τρόπο που φανταζόμασταν. Γιατί τώρα θα πρέπει να περιμένουμε ότι θα οικειοποιηθεί μια πρακτική με σαφώς μεγαλύτερο επίπεδο βίας/παραβατικότητας;

Επιπλέον, το σαμποτάζ μηχανημάτων στους σταθμούς πραγματοποιείται μέσα από μια πολύ πιο κλειστή διαδικασία σε σύγκριση με τα δημόσια μπλοκαρίσματα των ακυρωτικών που οργάνωναν οι διάφορες τοπικές συνελεύσεις τα προηγούμενα χρόνια. Άρα το σαμποτάζ, με τους όρους που συμβαίνει, λειτουργεί περισσότερο ως επιβεβαίωση «επαναστατικότητας» και βίαιης αντιπαράθεσης με το κράτος για τους συμμετέχοντες, παρά ως παράδειγμα για τους υπόλοιπους εκμεταλλευόμενους/ες.

Απ’ την άλλη το σύνθημα για «ελεύθερες/δωρεάν μετακινήσεις για όλους» ανοίγει πιο σύνθετα ζητήματα. Είναι σαφές ότι κάθε αγώνας οφείλει να ξεκινάει από την υπεράσπιση των δικών μας αναγκών και πως είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι χρησιμοποιούμε τα ΜΜΜ σε μεγάλο βαθμό για να πάμε στη δουλειά ή στη σχολή, για να μετακινηθούμε προς ή από τις ζώνες διασκέδασης ή ακόμη για να ψάξουμε για δουλειά. Άρα το κόστος μετακίνησης θα έπρεπε να βαραίνει κυρίως τα αφεντικά. Το πρόβλημα είναι ότι η αποκλειστική επικέντρωση στο γενικό αίτημα για «ελεύθερες/δωρεάν μετακινήσεις για όλους», με την ταυτόχρονη απουσία οποιασδήποτε επιμέρους διεκδίκησης, περισσότερο μοιάζει με την προσπάθεια να απαντήσουμε σε ένα πραγματικό ζήτημα με όρους «ιδεολογικής καθαρότητας» παρά να βγάλουμε στο προσκήνιο τις ανάγκες ή τις μοριακές πρακτικές αντίστασης των-από-κάτω. Με απλά λόγια, αφού δεν έχουμε συγκεκριμένα αιτήματα, αποφεύγουμε την αφομοίωση από το κράτος, αποφεύγοντας επίσης επιμελώς να απαντήσουμε και σε οποιοδήποτε πρακτικό ζήτημα. Εντωμεταξύ οι όροι της καθημερινής μας αναπαραγωγής διαρκώς δυσκολεύουν και οι πολύ σοβαρές αντιφάσεις που προκαλεί αυτή η κατάσταση στην καθημερινή μας ζωή κρύβονται επιμελώς «κάτω απ’ το χαλί». Έτσι, παράλληλα με το γενικό αίτημα για «ελεύθερες/δωρεάν μετακινήσεις», ένα αίτημα π.χ. για μείωση του εισιτηρίου τις ώρες μετακίνησης προς ή από την εργασία ή μια διεκδίκηση για μεταφορά του κόστους μετακίνησης στο αφεντικό θα αφορούσε πολύ κόσμο που καθημερινά διαπιστώνει την αυξανόμενη δυσκολία να πληρώσει το εισιτήριο στα ΜΜΜ.

Προφανώς γνωρίζουμε ότι όλα τα μερικά αιτήματα μπορούν να αφομοιωθούν από το κράτος. Όμως το βασικό πρόβλημα εδώ είναι ότι δε γίνεται κατανοητή η διαλεκτική σχέση μερικών αιτημάτων και γενικών στόχων και ότι η άμεση δράση (που μπορεί κάλλιστα να έχει και παραβατικά χαρακτηριστικά) θεωρείται αντιθετική προς οποιαδήποτε διεκδικητική πρακτική. Για παράδειγμα, η θεσμοθέτηση της δωρεάν μετακίνησης των ανέργων στα ΜΜΜ της Αθήνας 2015, μπορεί να ήταν μέρος του διεκδικητικού πλαισίου ορισμένων συλλογικοτήτων ανέργων το προηγούμενο διάστημα, χρησιμοποιήθηκε όμως (σε ένα παραβατικό πλαίσιο) από ανθρώπους που δεν ήταν άνεργοι για να μετακινηθούν δωρεάν. Σε κάθε περίπτωση, αν ο αγώνας ξεκινάει από την υπεράσπιση των αναγκών μας, οφείλει επίσης να μην φέρνει σε πλήρη αντίφαση την πολιτική μας τοποθέτηση με την καθημερινή μας πρακτική μέσα στα ΜΜΜ.
Τι θα μπορούσε λοιπόν να αρχίσει να γίνεται διαφορετικά;
Στην κατεύθυνση συνεισφοράς προς μια στρατηγική αγώνα με διάρκεια που θα καταστήσει αποτελεσματικότερο το μπλοκάρισμα της καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης, όπως εκφράζεται στο πεδίο της κοινωνικής αναπαραγωγής και ειδικότερα στην αύξηση του κόστους και του ελέγχου των μετακινήσεων στην πόλη, μπορούμε να συνοψίσουμε τα εξής:

– Να μελετήσουμε σοβαρά και με πρακτικό τρόπο την κατάσταση και την συμπεριφορά της τάξης μας στα μέσα μαζικής μεταφοράς ώστε να βρούμε ήδη στα δικά μας βιώματα και πρακτικές τις δυνατότητες αγώνα και να συνδεθούμε πραγματικά με τους άλλους εκμεταλλευόμενους και εκμεταλλευόμενες. Αν σε ένα επιφανειακό επίπεδο ο κόσμος μοιάζει να αποδέχεται παθητικά τα νέα μέτρα, τότε χρειάζεται να αναπτύξουμε τα αναλυτικά μας εργαλεία ώστε να βρούμε και να αναγνωρίσουμε τις ήδη υπάρχουσες μικρές και μεγάλες καθημερινές αρνήσεις στην υποτίμηση της ζωής μας, αντί να υποθέσουμε εκ των προτέρων ότι είμαστε οι μόνοι και οι μόνες που θέλουν να αγωνιστούν.

– Να διερευνήσουμε την δυνατότητα δημιουργίας σχέσεων αγώνα με εργαζόμενους κι εργαζόμενες στα μέσα μεταφοράς ως έναν στρατηγικό στόχο που, όχι μόνο θα μας φέρει σε καλύτερη θέση για να συγκρουστούμε με το κράτος και να πετύχουμε το μπλοκάρισμα των μέτρων, αλλά θα δώσει διαφορετικό πολιτικό περιεχόμενο στον αγώνα, συνδέοντας διαφορετικά υποκείμενα και σπάζοντας στο μέτρο του δυνατού τις διαιρέσεις που επιβάλλονται από το κράτος και το κεφάλαιο. Η σύνδεση μεταξύ των εκμεταλλευόμενων-εργαζομένων στις υπηρεσίες και των εκμεταλλευόμενων-χρηστών των υπηρεσιών έξω από τον θεσμικό γραφειοκρατικό συνδικαλισμό είναι κομβικής σημασίας για την αυτονομία, μαχητικότητα και αποτελεσματικότητα των αγώνων στο πεδίο της κοινωνικής αναπαραγωγής.

– Να δούμε τις κινητοποιήσεις που έχουν ξεκινήσει γύρω από τα μέσα μεταφοράς σαν ευκαιρία για ανασυγκρότηση ανοιχτών και μαζικών κοινοτήτων αγώνα, από τις οποίες τα τελευταία 3-4 χρόνια απομακρύνθηκε πολύς κόσμος νιώθοντας απογοητευμένος ή ηττημένος. Για να το πετύχουμε αυτό, χρειάζεται τα βήματα που κάνουμε σήμερα να ενσωματώνουν έμπρακτα την αυτοκριτική μας γύρω από τα όρια και τα αδιέξοδα μπροστά στα οποία βρεθήκαμε κατά τον προηγούμενο κύκλο αγώνων. Να βάλουμε μπροστά τις ανάγκες μας ως κομμάτι της τάξης των εκμεταλλευόμενων και όχι ως διαχωρισμένα πολιτικά υποκείμενα, τοποθετώντας τους εαυτούς μας σε πρώτο πρόσωπο μέσα στον αγώνα. Να φτιάξουμε δομές ταξικής αλληλεγγύης που θα καταφέρουν να προασπιστούν άμεσα τα συμφέροντά μας απέναντι στα πρόστιμα και την βία των ελεγκτών. Να βρούμε τις συλλογικές πρακτικές που θα καταφέρουν να πείσουν ότι οι αγώνες μπορούν να φέρουν πρακτικά αποτελέσματα.

Το κυρίαρχο ζήτημα είναι το πώς ένας αγώνας μπορεί να δοθεί με ανοιχτούς κοινωνικούς όρους, τι αποτελέσματα παράγει και φυσικά τι παρακαταθήκη αφήνει για τους επόμενους και τις επόμενες που θα αποφασίσουν να αγωνιστούν…

Συνέλευση για την Κυκλοφορία των Αγώνων

Μάρτιος ’17

https://skya.espiv.net/2017/03/20/leaflet-mmm032017/