user preferences

Η ελληνική αποικία χρέους

category Ελλάδα / Τουρκία / Κύπρος | Λαϊκοί Αγώνες | Γνώμη / Ανάλυση author Sunday June 21, 2015 21:28author by Γιώργος Κυριακού Report this post to the editors

Το παρόν κείμενο αφιερώνεται στον κόσμο που μόχθησε για την πορεία της 23ης του Μάη προς τη γερμανική πρεσβεία. Είναι γεμάτο ελλείψεις παρ’ όλες του τις προθέσεις, χωρίς τα αντίστοιχα στοιχεία που θα το τεκμηρίωναν πλέον ως μελέτημα ή πόνημα. Πολλά στοιχεία και ολοκληρωμένες αφηγήσεις για το θέμα ή για συμπαρομαρτούντα ζητήματα, μπορεί να αποκομίσει ο αναγνώστης και η αναγνώστρια σε πολλά βιβλία που έχουν ήδη εκδοθεί στα ελληνικά και για τα οποία δεν γίνεται λόγος.
ceb9cf84.jpg

Η γερμανική επικυριαρχία, η ελληνική αποικία χρέους και το κίνημα βάσης

Όταν ακούς «τάξη»
ανθρωπινό κρέας μυρίζει

Οδυσσέας Ελύτης, Νεφέλη

Ο γερμανικός παράγοντας ξεκίνησε να εμφανίζεται, μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο, ως επίδοξος διεθνής πόλος κυρίως από την περίοδο της αμερικανικής κρίσης του 2007-2008. Η αναπότρεπτη καταστροφή που υπέστη η οικονομία των ΗΠΑ από τον πόλεμο στο Ιράκ έδωσε το χώρο και το χρόνο, στις λοιπές περιφερειακές ηγεμονίες που αντιλήφθηκαν το ‘’φθινόπωρο’’ της αμερικανικής μονοκρατορίας, να αποκτήσουν μεγαλύτερη ισχύ. Η πολυδάπανη εκστρατεία για «ελευθερία-δημοκρατία-φιλελευθερισμό» ή αλλιώς ο «ατέρμονος πόλεμος», οδήγησε την Αμερική σε μια εσωτερική αναδίπλωση, και τη διεθνή συγκυρία από την «παγκοσμιοποίηση» στον πολυπολισμό και στην περιφερειοποίηση. Χωρίς αυτό να σημάνει το τέλος της διεθνούς ανάμιξής της, αφού παρέμεινε στρατιωτικά και τεχνολογικά η μεγαλύτερη δύναμη, από τον καμβά του διεθνούς ανταγωνισμού αναδύθηκαν ενισχυμένοι οι παράγοντες που μέχρι τότε απλά βρίσκονταν υπό την κυριαρχία των αποφάσεων του Λευκού Οίκου, της «μαλακής» του «ισχύος». Έτσι, εμφανίστηκε η Κίνα, η Ρωσία, η Γερμανία εν πρώτοις, αλλά και δευτερευόντως άλλοι όπως στην Κεντρική Ανατολή και στην Νότια Αμερική με τους δορυφόρους τους, στη Μέση Ανατολή οι έτσι κι αλλιώς ενισχυμένοι παραδοσιακοί σύμμαχοι Τουρκία και Ισραήλ, δυνάμεις που αναπαράγουν τα μικρά περιφερειακά συστήματα τόσο στον τομέα του στρατού όσο και στον εμπορικό τομέα. Από αυτούς που εμφανίστηκαν να επιζητούν μια νέα νομή της διεθνούς ισχύος, βασικά, ξεχώρισε η Γερμανία, ως η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή δύναμη, κατέχοντας την ισχύ στην ΕΕ, όντας βασικός υποστηριχτικός πόλος στο ΝΑΤΟ και στις ευρωατλαντικές συμφωνίες. Και παρόλο που οι ΗΠΑ σέρνουν την Ευρώπη σε έναν νέο ψυχρό πόλεμο πραγματοποιώντας μια επιθετική στροφή, δίνοντας από το 2013 έμφαση στο ουκρανικό ζήτημα αποτυγχάνοντας στη Συρία, ο γερμανικός παράγοντας κάνει τα πρώτα του βήματα ως νέος πόλος, μετά το 1990 και την προσάρτηση της Ανατολικής Γερμανίας, προσάρτηση που ονομάστηκε εύηχα «ένωση των δυο Γερμανιών», μέχρι και σήμερα, που με όχημα την ελληνική κρίση εμπεδώνεται ως αδιαπραγμάτευτη ευρωπαϊκή ηγεμονία.

Η άνοδος της γερμανικής ηγεμονίας

Αν ξαναγίνει πόλεμος στην Ευρώπη, θα ξεκινήσει από κάποια μαλακία στα Βαλκάνια.
Όττο Φον Μπίσμαρκ

Η γερμανική κατίσχυση ακολούθησε τρεις φάσεις:

Α) Η πρώτη φάση αφηγείται την αποικιοποίηση της Ανατολικής Γερμανίας από τη Δυτική Γερμανία σε ένα διεθνές περιβάλλον απρόσκοπτης, λόγω της κατάρρευσης των καθεστώτων στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, αντεπίθεσης του νεοφιλελευθερισμού που ήδη είχε ξεκινήσει με τα γνωστά ριγκανόμικς και θατσερνόμικς στις ΗΠΑ και στην Αγγλία από τις αρχές της δεκαετίας του 1980: Ληστεία υποδομών της ανατολικής επικράτειάς της και ιδιοποίησή τους, εφαρμογή μέτρων κατάτμησης της εργατικής δύναμης σε μια σύνθετη κάθετη κλίμακα που ξεκινά από την εργατική αριστοκρατία και φτάνει στην πλέμπα των mini-jobs, νέο φορολογικό σύστημα, δημιουργία πλεονάζουσας εργατικής δύναμης, που είχε ως επακόλουθο τη ραγδαία μετανάστευση προς τη δυτική επικράτεια. Η Δυτική Γερμανία έγινε η χώρα των 80.000.000 γερμανών ανατρέποντας υπέρ της, τη δημογραφική ισορροπία της ΕΕ.

Β) Αναδιοργανώνοντας την οικονομία στο εσωτερικό της δημιούργησε τις απαραίτητες προϋποθέσεις να πρωταγωνιστήσει στη νέα αρχιτεκτονική των Βαλκανίων και των πρώην σοσιαλιστικών χωρών της Κεντρικής-Ανατολικής Ευρώπης ως η κύρια δύναμη που θα προωθούσε τις αλλαγές, χρησιμοποιώντας τις εσωτερικές αντιθέσεις και αντιφάσεις. Έχοντας την πρωτοκαθεδρία στις αποφάσεις από τη συμφωνία του Μάαστριχτ το 1992 και ορίζοντας ως σημείο εκκίνησης την αναγνώριση των νέων «δημοκρατιών» μιας πρώιμης διάσπασης της Γιουγκοσλαβίας (Κροατία, Σλοβενία) προχωρώντας προς τη τριχοτόμηση της Βοσνίας-Ερζεγοβίντης, έγινε ο βασικός σύμμαχος του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ στην προσπάθειά τους να δώσουν ένα απτό παράδειγμα «ανθρωπιστικού πολέμου» στα 1999 για τη «σωτηρία» του Κοσόβου. Από την άλλη, έχοντας συνάψει ήδη σχέσεις με χώρες όπως η Πολωνία, η Τσεχία, η Σλοβακία, κατέστη βασικός στρατηγικός εταίρος του σχεδιασμού των οικονομιών τους ενισχύοντας έτσι και το γεωπολιτικό της εκτόπισμα και την οικονομική της πρωτοκαθεδρία σ’ αυτήν την κατεύθυνση. Διεισδύοντας στις οικονομίες, της παρακμάζουσας και καταρρέουσας Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, έγινε δύναμη πίεσης μέσα στην ΕΕ για οικονομική χρηματοδότηση δίπλα στην παραπέρα στρατιωτική προώθηση του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ, αυξάνοντας τις δυνατότητες να έχει τον πρώτο και τελευταίο λόγο στην ΕΕ. Αυτό έγινε πρακτικά δυνατό από την μεταφορά κυρίως της αυτοκινητοβιομηχανίας και της βιομηχανίας ηλεκτρικών ειδών στις χώρες αυτές με αποτέλεσμα να υποβαθμίσει όλες τις άλλες βιομηχανικές χώρες της ΕΕ, αυξάνοντας ασύγκριτα το πλεόνασμά της.

Γ) Η τρίτη φάση δεν είναι άλλη από αυτήν της περιόδου του 2004 για την νέα αρχιτεκτονική της γερμανικής Ευρώπης. Ήταν μια εσωτερική τακτοποίηση που ξεκίνησε με την προσπάθεια για την ψήφιση του ευρωσυντάγματος και έφτασε στην εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Συμφώνου Σταθερότητας για μια ενιαία ευρωπαϊκή πολιτική η οποία κάτω από το βάρος της ηγεμονίας της της οικονομικής της ευμάρειας, όπου κάθε έκφραση αρνησικυρίας (βέτο) θα σήμαινε απολύτως και την αποπομπή ή τέλος πάντων την προβολή της απειλής για την διάλυση της Ευρώπης. Σημαντικός σταθμός δεν είναι άλλος από την επιβολή του γερμανικού μάρκου ως ευρώ και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ως προέκτασής της με την σύμπραξη της Γαλλίας, που οι επίσημες θεωρίες ομονοούσαν ακριβώς το αντίθετο, δηλαδή τη συγκράτηση της Γερμανίας. Από την εποχή αυτή, η οποία κρίνεται για την διεύρυνση της ΕΕ, ξεκινά και η εσωτερική κατανομή σε δυο ή τρεις άτυπες ζώνες που ανταποκρίνονταν σε ξεχωριστές υποχρεώσεις. Απέναντι στην κρίση δημόσιου χρέους του 2008 που συμπίπτει με τη διεθνή κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ενισχύθηκε σημαντικά η οικονομική και δημοσιονομική διακυβέρνηση σε ολόκληρη την ΕΕ, ιδιαίτερα στη ζώνη του ευρώ με προεξάρχουσα τη Γερμανία.

Από τότε μιλάμε για τον πλήρη διαχωρισμό της ΕΕ σε ταχύτητες όπου η «σκληρή» ισχύς φαίνεται να χρησιμοποιεί την απειλή για τη χρεοκοπία, με την ελληνική κρίση (και δευτερευόντως την κυπριακή) ως παράδειγμα προς αποφυγήν, ενώ η «μαλακή» ισχύς φαίνεται να κρατά τον στενό πυρήνα (Γερμανία-Γαλλία-Ιταλία) σε μια αποφασιστική στήριξη των επιλογών της Γερμανίας. Από την άλλη έχει εξασφαλίσει τη στήριξή της σε κάθε της απαίτηση εφόσον οι κυβερνήσεις της ΕΕ σε οποιαδήποτε «ζώνη» κι αν βρίσκονται υπακούουν τυφλά στους εκβιασμούς. Ο ευρωσκεπτικισμός που έχει ήδη έχει αρχίσει να κλονίζει τα θεμέλια του βασικού πυρήνα της ΕΕ και του αρχικού σκεπτικού της ευρωπαϊκής συμμαχίας είναι μια δυναμική αντίστοιχη με αυτήν που εκφράζεται σε όλον τον γεωγραφικό περίγυρο που απειλεί να συμπαρασύρει δεδομένα δεκαετιών σε πόλους ηγεμονίας επιτείνοντας τον ανταγωνισμό, την αποσταθεροποίηση και τη δημιουργία χαωδών καταστάσεων με όχημα τα ζητήματα της Μέσης Ανατολής, της Λιβύης, το Κουρδικό και το ΙΚΙΛ. Η ευρωπαϊκή αντιπολίτευση της «χαλάρωσης των μέτρων» (PODEMOS στην Ισπανία και SHIN FEIN στην Ιρλανδία) αδυνατούν να εκφράσουν προς το παρόν ένα μαζικό ρεύμα που θα μπορούσε να στηρίξει την κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ αλλά και μια άλλη πορεία στην διαπραγμάτευση των χρεών. Τέλος, από το 2002 με τη λήξη των γεγονότων της Γένοβας, οι διεθνείς διαμαρτυρίες έχουν πάρει ένα ουσιαστικό τέλος εφόσον το μεγαλύτερο τμήμα τους προσανατολίστηκε στη διεκδίκηση της εξουσίας. Η δυστοκία δηλαδή που παρατηρείται δεν αφορά στον ανταγωνισμό με τα κινήματα όσο με τις ίδιες τις εσωτερικές αντιφάσεις των οικοδομημάτων. Για αυτό και το πρότυπο της αντικατάστασης του υπάρχοντος δεν αφορά στην υπέρβαση σε μια κοινωνία δικαιοσύνης αλλά μια απαίσια γλίστρα προς τη βαρβαρότητα.

Η γερμανική κοινωνία

Με το λαό μου έκανα μια συμφωνία: Εκείνος θα λέει ό,τι θέλει κι εγώ θα κάνω ό,τι θέλω.
Φρειδερίκος ΙΙ

Η γερμανική αναγέννηση στις διάφορες φάσεις της αν εξαιρέσουμε την ιδιότυπη εκδίπλωση του ναζισμού, έχει ως βάση της τα κοινωνικά κινήματα: από αυτά των αστών του 1848, το κίνημα του ρομαντισμού του τέλους του 19ου μέχρι και το οικολογικό κίνημα, το οποίο στη μετάλλαξή του εργάστηκε σε ένα πολύ σημαντικό βαθμό για τη σημερινή φυσιογνωμία της Γερμανίας. Ο πράσινος καπιταλισμός ως βασικός ιδεολογικός πυρήνας συνέπτυξε με επιτυχία στο εσωτερικό του γερμανικού μετασχηματισμού το τρίπτυχο, περιβάλλον-τοπική αυτοδιοίκηση-κοινωνική αγορά ενώ στην εξωτερική έκφραση της ηγεμονίας απετέλεσε -στην έσχατη σύμπραξή του με τους σοσιαλδημοκράτες- τον πυλώνα διείσδυσης στα Βαλκάνια και στην Κεντρική-Ανατολική Ευρώπη. Η σημαντική αφομοίωσή του και η μετατροπή του σε μια αναγκαία χλωρή λίπανση του καπιταλισμού ήταν καθοριστική για την παραπέρα πορεία της γερμανικής κοινωνίας για να τεθεί στο εσωτερικό της, μια ενιαία πρακτική αναμφισβήτητης ηγεμόνευσης στην Ευρώπη. Σήμερα, από την γερμανική αριστερά της αναμφισβήτητης ύπαρξης του χρέους που οφείλει να πληρώσει η αστική ελληνική τάξη μέχρι τις ακροδεξιές ιαχές για τους «τεμπέληδες» της (μη) εύφορης κοιλάδας, έλληνες, έχει διαμορφωθεί μια στρατηγική που μετατοπίζει, επικίνδυνα, το βάρος από τον γερμανό εργαζόμενο στον γερμανό φορολογούμενο. Αμβλύνοντας έτσι τα αποτελέσματα από τις τομές στο εργασιακό που πραγματοποίησε το πολιτικό σύστημα της Γερμανίας, από το τέλος της δεκαετίας του 1990, έχει αναδείξει έναν εθνικό κορμό με όχημα την εκστρατεία λάσπης και με αποδέκτες τον καταπιεσμένο φορολογούμενο γερμανό. Οι εκλογές του 2013 που είχαν ως επίκεντρο την ελληνική κρίση, γεγονός που επιδίκαζε την υπόθεση της Ελλάδας ως μιας γερμανικής επαρχίας, ήταν χαρακτηριστικό γεγονός των επιδιώξεων της άρχουσας τάξης αλλά και των περιθωρίων που αυτή δημιουργεί μέσα στο γερμανικό λαό. Στο μεταξύ η αγριότητα τύπου Σόιμπλε, με την οποία αντιμετωπίζεται από το πολιτικό σύστημα της Γερμανίας η ελλαδική κρίση, επιτείνει την αντίδραση και την αντιδραστικής υφής ευρωσκεπτικιστική συσπείρωση, σε ένα αδιέξοδο φαύλο κύκλο, γεγονός που επιφέρει και την αδυναμία οικοδόμησης γεφυρών.

Η ελληνική αποικία χρέους και ο γερμανικός ιμπεριαλισμός

Όσο περνούν τα χρόνια ανακαλύπτεις
ότι τα σκοινιά που σ’ έδεναν
δεν ήτανε παρά κλωστές
Κλωστές που δε μπορείς να σπάσεις πια

Αργύρης Χιόνης, Μικρή φυσική ιστορία

Ο γερμανικός παράγοντας ήταν αυτός ο υπεύθυνος ηγεμονικός παράγοντας στην Ευρώπη που αναντίρρητα θα φρόντιζε τα δυσάρεστα αποτελέσματα του αμερικανικού στόχου για την πρόκληση αναταραχής στην ΕΕ. Ο δόλιος βλάκας, ΓΑΠ, ως ανεξέλεγκτη εξουσία (κι έχοντας επιγραμματικά εκστομίσει το μεγαλύτερο ψέμα στον μέχρι τώρα 21ο αιώνα, στα ελλαδικά χρονικά, «λεφτά υπάρχουν») ήταν ο αποφασιστικός παράγοντας που με όχημα και πρόσχημα τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση θα αλλοίωνε τα δεδομένα του χρέους προκειμένου να τεθεί η Ελλάδα, παραδειγματικά, με στόχο μια τροχιά αναταραχής σε όλον τον ανεπτυγμένο πλανήτη. Η Γερμανία έτσι θα ξανάπεφτε στο ρόλο του βαστάζου και οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να ξαναπαίξουν τον ηγεμονικό ρόλο τους στην Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή, στη Μεσόγειο και στη Μαύρη Θάλασσα, μέσα από την αποδυνάμωση των άλλων περιφερειακών παραγότων. Διότι αυτή είναι η συνέχεια της απώλειας της πρωτοκαθεδρίας: αναταραχή, αποσταθεροποίηση, χάος. Η Γερμανία από το ρόλο της επίδοξης υπερδύναμης αναλαμβάνει το ρόλο του «διασώστη» της γερμανικής Ευρώπης. Κι αυτό μέχρι το 2012 όταν ο άλλος χρήσιμος πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς κατόπιν υπηρεσιακών κυβερνήσεων, με την κουστωδία των μνημονιακών κομμάτων θα συνέχιζε το ρόλο του ΓΑΠ με απόλυτη συναίνεση στις αποφάσεις της Γερμανίας κι έχοντας προσπεράσει μια άλλη χονδροκομμένη μεθόδευση εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη διαμέσου «δημοψηφίσματος» όταν ήδη οι δραχμοευαγγελιστές και οι «αγανακτισμένοι» ήταν στα φόρτε τους.

Από το 2012 και μετά όταν σταθεροποιήθηκε πλέον το καθεστώς το οποίο μέχρι και το τέλος του 2013 χρησιμοποίησε τη θεωρία των δυο άκρων με την υποβλεπόμενη και υποκινούμενη άνοδο της ναζιστικής Χρυσής Αβγής κι αργότερα της αναζήτησης ενός κέντρου, λειτουργικού και φιλογερμανικού όπως το Ποτάμι, ο γερμανικός παράγοντας σταθεροποίησε την παρουσία του ως ο πραγματικός επιτηρητής της τάξης πραγμάτων στην Ελλάδα. Την περίοδο εκείνη ξεκίνησε να εμπεδώνεται η έννοια της «αποικίας χρέους» της Γερμανίας, εφόσον ο ρόλος της Ελλάδας ορμώμενος από τον παρασιτικό-μεταπρατικό ρόλο της, της ανατέθηκε ο ρόλος του δείγματος απειλής της πείνας. Τόσο η γερμανική ηγεμονική τάξη πραγμάτων όσο και ο εσωτερικός παράγοντας μέρους της αστικής τάξης συνέργησαν στο να μετατραπεί η «Ισχυρή Ελλάδα» του Σημίτη στο εργαστήρι αποικιοποίησης της υπόλοιπης Ευρώπης κι αρχικά του νότου της. Αποτελεσματικό όχημα υπήρξε, παράλληλα και εφαπτόμενο με την επιτήρηση, η ανασυγκρότηση του κράτους μέσω του Καλλικράτη ως συνέχεια του νόμου Καποδίστριας. Ο κατακερματισμός αυτός ήταν μια αποφασιστικής -κι όχι απλά λειτουργικής- σημασίας τάση για ενσωμάτωση της Ελλάδας στους ευρωπαϊκούς κανονισμούς για την περεταίρω εφαρμογή της διεθνούς νόρμας του φιλελευθερισμού. Έτσι η συντονισμένη προσπάθεια του υπεύθυνου για της ελληνογερμανικές σχέσεις Γιοακίμ Φούχτελ και των ιδρυμάτων των μεγάλων γερμανικών κομμάτων, βρήκε τους κατάλληλους συμμάχους στην τοπική αυτοδιοίκηση σε Δήμους και Περιφέρειες για την πώληση της κοινής περιουσίας αλλά και την ανάληψη διαχείρισης καίριων ζητημάτων (απορρίμματα, πράσινη ενέργεια, τουρισμός) ενώ έγιναν απόπειρες προώθησης της γερμανικής κουλτούρας στην εκπαίδευση.

Η επικράτηση των αντιμνημονιακών ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ δεν ήταν το ανέλπιστο γεγονός που θα οδηγούσε τη χώρα σε μια χαλάρωση αυτών των υποχρεώσεων αλλά η έκφραση του μεγαλύτερου ρεύματος της ελλαδικής κοινωνίας των συνταξιούχων, των εργαζομένων και των μικροεπαγγελματιών στους ίδιους στόχους. Δεν θα [μπορούσαν] όμως να ευοδωθούν καθότι οι συμμαχίες με αυτήν την τάση βρίσκονται στις αντιπολιτεύσεις κάποιων χωρών της ευρωζώνης ενώ οι συμμαχίες στο διεθνές επίπεδο με τις μεγάλες δυνάμεις, ΗΠΑ και Ρωσία, ήταν συγκυριακές, ευκαιριακές και επίπλαστες. Έτσι το «μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα» ως πραγματικότητα κυριαρχεί από τον Ιανουάριο των εκλογών όσο ποτέ στα χρόνια της μεταπολίτευσης, αφού, μετά το 2012, η τάση για κυβερνητική αλλαγή συναντήθηκε με την κατάρρευση του κινήματος των αγανακτισμένων στο δρόμο της αναμονής και της αμηχανίας. Από την άλλη η κυριαρχία της αντίληψης για την κρίση ως μονοσήμαντα οικονομική, μέσα στην ελλαδική κοινωνία, συνέτριψε κάθε διάθεση να ειδωθεί αυτή ως μια πολυδιάστατη κατάρρευση μπροστά στα μάτια μας. Έτσι η χώρα μετατράπηκε και ραγδαία μετατρέπεται σε χώρο, χωρίς στρατηγική, χωρίς τακτική, χωρίς συμμαχίες στο διεθνή παράγοντα. Και το πιο σημαντικό, χωρίς ένα κίνημα συνθετικό που να θέτει προταγματικά την πολιτική αλλαγή, την οικονομία αλλά κυρίως ένα άλλο όραμα δικαιοσύνης, μοιρασιάς και ελευθερίας για τον κόσμο που χάνεται.

Η ελλαδική κοινωνία

Μας φαίνεται παράξενο που κάποτε μπορέσαμε να χτίσουμε
τα σπίτια, τα καλύβια και τις στάνες μας.
Κι οι γάμοι μας, τα δροσερά στεφάνια και τα δάχτυλα
γίνουνται αινίγματα ανεξήγητα για την ψυχή μας.
Πώς γεννήθηκαν, πώς δυναμώσανε τα παιδιά μας;

Γιώργος Σεφέρης, Μυθιστόρημα

Η ελλαδική μεταπολίτευση πραγματοποιήθηκε με το τραγικό γεγονός της εισβολής στην Κύπρο το 1974 και της ακολουθούμενης κατοχής τμήματός της. Η εποχή σημαδεύεται από τις σημαντικές τομές του τέλους του εσωτερικού εχθρού και της σταδιακής αφομοίωσής του από τον κοινοβουλευτικό παράδεισο. Αν εξαιρέσει κανείς κάποιες περιόδους έντασης ανάμεσα στην εργατική τάξη, τη νεολαία, τις κοινωνικές κινήσεις από τη μια και το κράτος από την άλλη, η συναίνεση στη λειτουργία της μεταπολίτευσης και της ένταξης της Ελλάδας στους διεθνείς οργανισμούς από τους οποίους εξαρτάται η θεσμική της και η οικονομική της λειτουργία είναι σχεδόν συντριπτική. Μέσα σε αυτό το διάστημα παρατηρούνται αλλαγές που σήμερα γίνονται όλο και πιο ορατές μετά την κήρυξη της κρίσης.

Α) Η πολιτική περιορίστηκε στο κοινοβουλευτικό παιχνίδι με όλες τις πτυχές της διαφθοράς ως διαπλεκόμενα συμφέροντα, με οίκους οι οποίοι πολύπλευρα αναπτύχθηκαν, ενώ παραμένει ένα πεδίο υποσχέσεων και εκμαυλισμού της κοινωνίας. Η ένταξη της χώρας στους διεθνείς οργανισμούς (ΕΕ, ΝΑΤΟ) ή το βάθεμα της εξαρτημένης σχέσης της με αυτούς ανασυγκρότησε την πολιτική και τους θεσμούς στην κατεύθυνση του κοινωνικού ελέγχου κι ενός αστυνομικού κράτους. Έτσι ο δικομματισμός μέχρι και την κήρυξη της κρίσης, ήταν βασικά, ο ασφαλής διάδρομος για το πέρασμα της χώρας στο παγκόσμιο φιλελεύθερο μοντέλο που επεξεργάστηκαν και εφήρμοσαν μετά την πτώση των καθεστώτων της Ανατολικής Ευρώπης. Το τέλος του δικομματισμού συνέπεσε με το κίνημα των αγανακτισμένων οι οποίοι όμως αδυνατούσαν να προχωρήσουν πολιτικά σε ένα σχέδιο υπέρβασης του ίδιου του καθεστώτος, με αποτέλεσμα να αφομοιωθούν από τις οργανωμένες συνιστώσες του και κυρίως από αυτήν του ΣΥΡΙΖΑ. Από το 2012 μέχρι και σήμερα, η αμηχανία και η αναμονή έχουν γίνει τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά στον ελληνικό λαό, χαρακτηριστικά που συνεργούν με ένα πολιτικό οργανισμό που κυβερνάει τη χώρα με τη λογική του μαθητευόμενου μάγου και με την πρακτική της αποδοχής των τετελεσμένων αποφάσεων.

Β) Η οικονομία επιδεινώνοντας τον παρασιτικό, μεταπρατικό της ρόλο μεταβλήθηκε από τη μια, σε ένα χώρο συμφωνιών διαφόρων οίκων για τα μεγάλα έργα με όλη τηςσυμπαρομαρτούσα διαφθορά, ενώ ένα διακριτό τμήμα της κοινωνίας κατέστη δουλοκτητικό με τη φτηνή εργασία των μεταναστών, οι οποίοι φυλακίστηκαν στη χώρα κυρίως με βάση τις ευρωπαϊκές συμφωνίες Δουβλίνο Ι και ΙΙ. Η διεύρυνση του κρατικού τομέα ως μια αναγκαία πηγή συναινέσεων και συντήρησης του δικομματισμού δημιούργησε ένα νέο φαινόμενο που εμπλεκόμενο με την πολιτική διασπούσε το κοινωνικό σώμα των καταπιεσμένων και των εργαζομένων. Η λειτουργία της κρατικοδίαιτης αστικής τάξης δίπλα στην αντιπαραγωγικής της εκδοχή ήταν πάντα ένα παράσιτο που δίπλα στον κρατικό μηχανισμό διεκπεραίωνε τη λειτουργία της Ελλάδας στον τριτογενή τομέα που αποφασιζόταν από τα διεθνή διευθυντήρια. Η περεταίρω ένταξη της Ελλάδας στην ΕΕ της εξασφάλισε το σίγουρο χρήμα και τη νομιμοποίησή του, αφού ένα τμήμα του ανακατανεμόταν προς τα κάτω, προς την εργατική τάξη και τους μικροεπαγγελματίες. Ειδικά από την περίοδο του τέλους της πρώιμης μεταπολίτευσης και της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, η ανακατανομή του χρήματος εξασφάλισε μια γενναία συναίνεση με σοσιαλιστικά συνθήματα. Έτσι η αποβιομηχανοποίηση και το κλείσιμο πολλών μικρών και παραγωγικών μονάδων στέρησε σε έναν ανυπέρβλητο βαθμό και τις δυνατότητες μια σχετικής αυτοδυναμίας αλλά και οδήγησε πολύ κόσμο στην ανεργία και στη φτώχεια. Αυτό που συμβαίνει σήμερα μετά τις αβάσταχτες οικονομικές περικοπές και την διάλυση του κρατικού τομέα παροχών υπηρεσιώνμ είναι αυτό που λέει ο περισσότερος λαός: ΠΑΣΟΚ χωρίς λεφτά. Μια οικονομία χωρίς σχέδιο παραγωγικό, χωρίς σχέδιο αποκέντρωσης, χωρίς σχέδιο υποδομών είναι μια οικονομία που απειλείται με επισιτιστική καταστροφή αν δεν επιτελέσει τις επιταγές του γερμανικού διευθυντηρίου.

Γ) Αντίστοιχα με τον οικονομικό και πολιτικό παράγοντα, ο αξιακός δείκτης της ελλαδικής κοινωνίας πλησίασε τον καταναλωτικό δείκτη των δυτικών κοινωνιών και αφομοίωσε με τον ιδιαίτερο τρόπο τα προτάγματά τους. Ο καταναλωτισμός, η μίμηση της έκλυτης ζωής, η κυριαρχία της τηλεόρασης και η απώλεια του κοινωνικού ιστού, η απαξίωση της αλληλεγγύης, η λοιδορία των κλασικών αξιών, ο χωρίς περιεχόμενο τρόπος ζωής-διατροφής-ψυχαγωγίας, η αποθέωση του ατομικισμού, ο νεοκοσμοπολιτισμός και η δήθεν πολυχρωμία ήταν μερικά από αυτά τα στοιχεία που έκαναν όλο και πιο διακριτό τον ελλαδικό μετασχηματισμό. Το μικρό διάλειμμα της περιόδου του κινήματος των αγανακτισμένων, πέρα από εξαιρέσεις, δεν επέδειξε καμιά τάση ουσιαστικού απολογισμού και εμβριθούς αυτοκριτικής, αντίθετα επιζητούσε μια επιστροφή στη δεκαετία του 80: χωρίς ΠΑΣΟΚ αλλά με λεφτά.
Δ) Παράλληλα τα γεωπολιτικά ζητήματα εντάθηκαν παρ’ όλο που υπήρξαν περίοδοι στις οποίες η ελληνοτουρκική φιλία των αφεντικών, η οποία είναι υποχρεωτική μέσω του δόγματος Τρούμαν από το 1947 αλλά και τις επόμενες συμβάσεις και σύμφωνα, ήταν καταλυτική για την κοινωνική συναντίληψη της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ, προκειμένου να αποφευχθεί ένας πόλεμος. Με όρους τετελεσμένου γεγονότος για την κατοχή της Κύπρου και την αμφισβήτηση των θαλάσσιων συνόρων η ελληνική εξωτερική πολιτική στα πλαίσια των διεθνών οργανισμών με βάση τη θεσμική της υπόσταση, εντάχθηκε περεταίρω στους σχεδιασμούς των κυρίαρχων στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ. Από φίλος του αραβικού πληθυσμού κατέληξε σύμμαχος του Ισραήλ. Από απειλούμενος με την Τουρκία προχώρησε την εξάρτηση από τις ΗΠΑ. Από φίλος του κουρδικού λαού έγινε ο καταδότης του. Από φίλος του πολιτικού πρόσφυγα έγινε ο διώκτης του. Από εχθρός των δικτατοριών έγινε συνεργάτης τους. Ο ιστορικός της ρόλος ως σταθεροποιητικού παράγοντα με βάση τη δεδομένη της γεωγραφική θέση κατέρρευσε σταδιακά τόσο στο πλαίσιο της υποβάθμισής της από τη σημερινή κρίση αλλά και ως αναπόσπαστος κρίκος υποταγής σε δυνάμεις που διαρκώς αποσταθεροποιούν τις χώρες της Βαλκανικής χερσονήσου, της Μέσης ή Κεντρικής Ανατολής και του Εύξεινου Πόντου.

Ε) Η καταρρέουσα οικολογική ισορροπία έχει συναντήσει και στον ελλαδικό χώρο το εαυτό της. Οι ασυντόνιστες αλλά και οι συντονισμένες προσπάθειες οικονομικής συγκρότησης από τζάκια τα οποία έχουν την απαραίτητη κοινωνική συναίνεση για την «ανάπτυξη», η διάδοση αυτής της αντίληψης στα μικρομεσαία στρώματα αλλά και στην εργατική τάξη ως τμήμα της διεκδίκησής της για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, έχουν καταστρέψει ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής υπαίθρου ενώ τείνουν να δημιουργήσουν στις αστικές ζώνες μια ασφυχτική ζωή. Η αστικοποίηση έχει αντιστρέψει τις αναλογίες του αστικού και αγροτικού πληθυσμού με τη σύμπραξη νόμων που επιτείνουν το συγκεντρωτισμό αλλά και με τη διαρκή εσωτερική μετανάστευση που μαστίζει την Ελλάδα από τη μεταπολεμική περίοδο για οικονομικούς και κοινωνικούς λόγους. Το φυσικό περιβάλλον έχει υποστεί μια απίστευτη αλλοίωση και καταστροφή που τείνει να γίνει μη αντιστρέψιμη. Τα δάση, το νερό, η ύπαιθρος χώρα, οι ποικιλίες διατροφικών ειδών τείνουν να εξαφανιστούν με την υγεία του πληθυσμού να επιδεινώνεται από πλήθος ασθενειών κοινωνικά προσδιορισμένων. Η τελευταία τομή που επιχειρείται και πιθανόν να είναι η πλέον μη αντιστρέψιμη για το χώρο που ζούμε, είναι αυτή των ΑΟΖ και της άντλησης υδρογονανθράκων στις λεκάνες του Αιγαίου, του Ιονίου αλλά και στην ΝΑ Μεσόγειο. Συμπερασματικά ο ελληνικός λαός έχει περιπέσει σε ένα τέλμα. Έχει καταντήσει ένας παχύσαρκος, πλαδαρός λαός, χωρίς καμιά φυσιογνωμία. Η ιδιοπροσωπία του και το ξεχωριστό του περίγραμμα που πλάστηκε μέσα στις πολύπλευρες αντιστάσεις του τείνει να χαθεί μαζί με τις κατακτήσεις κάποιων εκατοντάδων χρόνων στην τεχνολογία, στην καλλιέργεια, στην αλιεία, στην παραγωγή, στις τέχνες και στα γράμματα. Η ταξική πάλη στην Ελλάδα ακολουθά το περίγραμμα της διαλυμένης και ξεχωριστού συμφέροντος διεκδίκησης, αποκομμένη από το μεταναστευτικό στοιχείο που ζει στη χώρα, αποκομμένη από τις διεθνείς εξελίξεις και τους όποιους αγώνες της ευρύτερης περιοχής.

Το κοινωνικό κίνημα βάσης, ο διχασμός, οι γέφυρες

Και προχωρούσα μέσα στη νύχτα χωρίς να γνωρίζω κανένα
κι ούτε κανένας, κι ούτε κανένας με γνώριζε
Μανόλης Αναγνωστάκης, Δρόμοι παλιοί

Το κοινωνικό κίνημα βάσης ακολούθησε τη δική του πορεία μέσα στις γενικότερες προσπάθειες από συσσωματώσεις, οργανώσεις και κόμματα. Ξεκινώντας από τα ζητήματα της νεολαίας και της αντιπαράθεσης με τους κατ’ εξοχήν κατασταλτικούς-περισταλτικούς μηχανισμούς της αστυνομίας και της δικαιοσύνης, φάνηκε πολύ αδύναμο στο να μπορέσει να οργανωθεί πολιτικά, ανταγωνιστικό στο εσωτερικό του, ανώριμο στο να μπορέσει να προκαλέσει ρήξεις και συμμαχίες, ανίκανο στο να συνθέσει, ευάλωτο απέναντι στις συνεχείς και απηνείς διώξεις από την πλευρά του κράτους. Σε γενικές γραμμές ακολουθώντας την αποδομητική γραμμή των μεταπολεμικών κοινωνικών κινημάτων Ευρώπης και της Αμερικής, ετεροκαθορίστηκε απέναντι στο υπάρχον πολιτικό σύστημα και στις όποιες συνιστώσες του. Η αργοπορημένη του επαφή με το ταξικό και το πολιτικό ζήτημα σηματοδότησε ένα δρόμο όπου ανάβει πράσινο κυρίως απέναντι στην παντοιοτρόπως καταστολή για τη διαμόρφωση της στερεότυπης φυσιογνωμίας του, παραγνωρίζοντας τη σημασία τους ή παραθεωρώντας-υπερθεματίζοντές τες με βάση τις ειλικρινείς προθέσεις και τα κείμενα. Παρ’ όλα αυτά όμως, η κόκκινη γραμμή που ολωσδιόλου ένωνε όλες αυτές τις συσσωματώσεις και ατομικότητες που το συναπαρτίζουν δεν ήταν άλλη από αυτήν της οιασδήποτε προβολής του εθνικού ζητήματος. Από την εποχή που το «Αιγαίο ανήκει στα ψάρια του» μέχρι και την εποχή του συνθήματος «έλληνες είστε και φαίνεστε» με την αστήριχτη κατάδειξη του «ελληνικού ιμπεριαλισμού» έχει διαμορφωθεί μια σχεδόν ενιαία καταθλιπτική ομοφωνία που μπορεί να ξεκινάει με τη θεωρία των ίσων αποστάσεων και να καταλήγει στην άκριτη στήριξη δογμάτων των δυτικών πανεπιστημίων, για την ιστορική αφήγηση ή στα γεωπολιτικά ζητήματα, με πιο ακραία αν και μειοψηφική συμπεριφορά, την έκφραση στήριξης της επίσημης εξωτερικής πολιτικής των όμορων κρατών. Ήταν επομένως «κεραυνός εν αιθρία» η παρουσία αναρχικών ομάδων αλλά και άλλων του κοινωνικού κινήματος βάσης που ξεκίνησαν μια σχετικά συντονισμένη προσπάθεια να συμπεριλάβουν τον εκλιπών κρίκο της εξάρτησης και μάλιστα σε μια συγκυρία που η Ελλάδα έχει μετατραπεί σε αποικία χρέους της Γερμανίας, δίπλα στο ταξικό-πολιτικό ζήτημα που βρίσκονται υπό εκκίνηση τα τελευταία χρόνια, μετά την κήρυξη της κρίσης. Η πορεία της 23ης του Μάη που ήταν μάλλον το επιστέγασμα άλλων ενεργειών που έσπαγαν αυτήν την καταθλιπτική ομοφωνία, αποτελεί τομή τόσο για το κοινωνικό κίνημα βάσης όσο και ευρύτερα για τις ρωγμές που πιθανότατα προκάλεσε, σε μια διεργασία που μόλις συντελείται και επομένως είναι επίφοβο να διατυπωθεί κάποια κρίση για το μέλλον της.

Την περίοδο που διανύουμε συντελούνται πολύ σοβαρές αλλαγές στις κατευθύνσεις της διαρκούς αποσταθεροποίησης, των πολέμων και του χάους. Ο επεκτατισμός μιας τάσης του Ισλάμ, οι εθνοτικές αναφλέξεις στα Βαλκάνια, το ζήτημα οικοπεδοποίησης της Συρίας για λογαριασμό του υπερατλαντικού ηγεμόνα και των τοπικών ηγεμονιών, η έναρξη ενός ψυχρού πολέμου ΗΠΑ-Ρωσίας με το ουκρανικό πρόσχημα, οι εξελίξεις στη Λιβύη και στη Βόρειο Αφρική, οι τάσεις ενός επίκαιρου Οθωμανισμού στο να συνθλίψει κάθε διαφορά στο εσωτερικό του και να επεκταθεί στον ιστορικό του χώρο, τα εκατομμύρια δυστυχισμένων μεταναστών και προσφύγων από τις αποικίες των δυτικών συμμάχων στην Αφρική και την Ασία, οι ανυπολόγιστες οικολογικές καταστροφές, οι επεκτάσεις των διεθνών οργανισμών του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, η φτωχοποίηση των ήδη φτωχών από μέτρα που λαμβάνονται από την Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ, η επισιτιστική κρίση που απειλεί τον ευρωπαϊκό νότο, η πληθυσμιακή εκτίναξη των αόρατων στρωμάτων του πλούσιου Βορρά όπως επίσης και η απίστευτη ανάδυση μικρών πόλων που διεκδικούν, από τον Ειρηνικό Ωκεανό μέχρι τον Ειρηνικό Ωκεανό της άλλης πλευράς, μερίδιο στην ηγεμονία, είναι μόνο ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα αυτής της κατάστασης.

Η υπέρβασή της μπορεί να πραγματοποιείται και με τέτοιες προσπάθειες, όπως των ομάδων της 23ης Μάη που επιχειρούν να συνθέσουν απέναντι στο γενικότερο κλίμα αποσύνθεσης και παρακμής.

Παρ’ όλες όμως τις φανερές αδυναμίες των εμπλεκομένων ενεργά σ’ αυτήν την προσπάθεια σύνθεσης, αδυναμίες οι οποίες αντιμετωπίστηκαν με λοιδορίες, με ανοίκειες και άδικες επιθέσεις, είναι σημαντικό να στηριχθούν και να εμπλουτιστούν τέτοιες και άλλες δραστηριότητες ή να γεφυρωθούν με άλλες που πιθανότατα διαφέρουν σε κάποιο βαθμό. Για παράδειγμα, η σχεδόν απαρατήρητη προσπάθεια των αναρχικών από τις «3 γέφυρες» που επιδιώκουν να θέσουν δια μέσου σχέσεων ελευθεριακών κινημάτων το Βαλκανικό ζήτημα, το Μεσογειακό ζήτημα, το ζήτημα της Μέσης Ανατολής, τα ζητήματα των εθνοτικών διχοτομήσεων, των πολιτικών κρατουμένων, του μεταναστευτικού και το προσφυγικού και του ζητήματος της ανάπτυξης, είναι μια άλλη πολύ σοβαρή προσπάθεια που επιχειρεί τη σύνθεση. Ζούμε μια εποχή συνολικής κρίσης που αγγίζει α)τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις και την προσπάθεια των ιμπεριαλιστών να οικοπεδοποιούν τις φλεγόμενες περιοχές με βάση την αρχή του χάους και της αποσταθεροποίησης β)το πολιτικό ζήτημα υπό το βάρος μιας δημοκρατικής επίφασης, με ένα σύστημα που καταρρέει αλλά στη θέση του εμφανίζεται μια αταξία που οδηγεί στον ολοκληρωτισμό γ)το οικονομικό ζήτημα με την ολοένα και πιο άδικη κατανομή του πλούτου δ)το οικολογικό ζήτημα που μέσω οικονομικής μεγέθυνσης-ανάπτυξης απειλεί να καταστρέψει ό,τι έχει απομείνει στον πλανήτη ε)το ζήτημα του πολιτισμού, της παιδείας και του πνεύματος σε μια κατάσταση που ολισθαίνει στην απώλεια της μνήμης, της γνώσης και της στοιχειώδους ευπρεπούς ζωής. Είμαστε στην κυριολεξία σε ένα Ηράκλειο σταυροδρόμι που βλέπει από τη μια στην αποσύνθεση μέχρι μια άγνωστης διάστασης καταστροφή και υποδούλωση και, από την άλλη, βλέπει στη σύνθεση, στο διάλογο, στην ελευθερία και στην αλληλεγγύη. Αυτός είναι ο δρόμος που θα συνθέτει την ελευθερία, την κοινοκτημοσύνη, τη δικαιοσύνη, την ισορροπία φύσης και κοινωνίας, διεθνώς. Αυτή είναι η γέφυρα που πρέπει και μπορούμε να οικοδομήσουμε. Αρκεί να βρούμε τις όχθες που μας χωρίζουν.

***

Θα βρούμε αυτά τα λόγια που παίρνουνε το ίδιο βάρος σ’ όλες τις καρδιές, σ’ όλα τα χείλη, έτσι να λέμε πια τα σύκα-σύκα και τη σκάφη-σκάφη. Κι έτσι που να χαμογελάνε οι άλλοι και να λένε: «Τέτοια ποιήματα σου φτιάχνω εκατό την ώρα»
Γιάννης Ρίτσος, Καπνισμένο τσουκάλι

Είναι γνωστό ότι για να χτιστούν τα γεφύρια πρέπει να χτιστούν και άνθρωποι σε αυτά. Όλα τα δημώδη άσματα στα Βαλκάνια μιλούν για το χτίσιμο ανθρώπου. Ας μην ακολουθήσουμε αυτήν την παράδοση. Η υπομονή, ο διάλογος, τα επιχειρήματα, η ευγένεια, η επιδίωξη σύνθεσης, είθε να επικρατήσουν ως κοινός τόπος.

This page can be viewed in
English Italiano Deutsch
© 2005-2024 Anarkismo.net. Unless otherwise stated by the author, all content is free for non-commercial reuse, reprint, and rebroadcast, on the net and elsewhere. Opinions are those of the contributors and are not necessarily endorsed by Anarkismo.net. [ Disclaimer | Privacy ]