user preferences

Search author name words: Libertatia

Από την εργατική χειραφέτηση...

category Διεθνή | Εργατικοί Αγώνες | Γνώμη / Ανάλυση author Saturday October 15, 2011 18:55author by Κατάληψη Libertatia Report this post to the editors

Μέχρι τη γενικευμένη αυτοδιαχείριση - Μέρος Ε'

Κείμενο από μπροσούρα της κατάληψης Libertatiaστη Θεσσαλονίκη
300_378790.jpg

Αργεντινή: Αυτόοργάνωση-Αυτόδιαχείρηση στην παραγωγή

Πριν από περίπου 10 χρόνια η Αργεντινή έζησε μια από τις μεγαλύτερες λαϊκές εξεγέρσεις της ιστορίας της. Επιτήρηση της χώρας από το ΔΝΤ, δεσμεύσεις καταθέσεων , μισθών αλλά και συντάξεων καθώς και πολλών άλλων «αναγκαίων μέτρων» για την ανόρθωση της οικονομίας, αποτέλεσαν αφορμή για το ξέσπασμα μιας αυθόρμητης λαϊκής εξέγερσης. Στα πλαίσια της χρεοκοπίας της χώρας χιλιάδες επιχειρήσεις και εργοστάσια κήρυξαν πτώχευση με αποτέλεσμα να χαθούν περίπου 600 χιλιάδες θέσεις εργασίας. Ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις οι εργαζόμενοι προχώρησαν σε κατάληψη των χώρων εργασίας τους(εργοστάσια , επιχειρήσεις) με το χαρακτηριστικό πρόταγμα: ΚΑΤΑΛΗΨΗ-ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ-ΠΑΡΑΓΩΓΗ. Λειτουργώντας αυτοοργανωμένα με γενικές –αμεσοδημοκρατικές-συνελεύσεις, ίση κατανομή εργασίας και αμοιβής αλλά και -σε κάποιες περιπτώσεις- με πολιτική στόχευση πέτυχαν την αύξηση της παράγωγης καθώς και τις θέσεις εργασίας.

Εργοστάσιο χωρίς αφεντικό (fasinpat)-πρώην zanon

Η zanon ήταν για πολλά χρόνια ένα από τα μεγαλύτερα εργοστάσια της περιοχής και η μεγαλύτερη κεραμοποιία της νότιας Αμερικής. Απασχολούσε εκατοντάδες εργαζομένους, στηρίζοντας σημαντικά την τοπική οικονομία. Στα τέλη όμως της δεκαετίας του ’90, και ενώ η αργεντινή βυθιζόταν στην οικονομική κρίση, ο ιδιοκτήτης του εργοστασίου (luis zanon) αποφάσισε να κλείσει το εργοστάσιο πετώντας στο δρόμο περισσότερους από 300 εργαζόμενους.

Από τότε ξεκινάει ο αυτοoργανωμένος αγώνας των εργατών της zanon. Εκτός από την εργοδοσία, είχαν να αντιμετωπίσουν και την γραφειοκρατική ηγεσία του συνδικάτου των κεραμοποιών, που στην ουσία δούλευε για τα αφεντικά. Αφού κατάφεραν να τους ξεφορτωθούν, αναλαμβάνοντας την διοίκηση του συνδικάτου, ξεκίνησαν τον αγώνα, με απεργίες και διαδηλώσεις στην πόλη. Το αποκορύφωμα της διαμάχης ήρθε τον Οκτώβρη του 2001, όταν η εργοδοσία απείλησε στην ουσία να κλείσει το εργοστάσιο. Οι εργάτες ξεκίνησαν απεργία διαρκείας, η οποία μετατράπηκε σε κατάληψη του εργοστασίου για να αποτραπεί η μεταφορά υλικών και μηχανών. Παράλληλα ξεκίνησαν δικαστικό αγώνα ενάντια στην διοίκηση, ο οποίος κατέληξε σε μια πρωτοφανή απόφαση υπέρ των εργαζομένων, που τους αναγνώριζε το δικαίωμα να παραμείνουν στις δουλειές τους και απαγόρευε στην διοίκηση να εκποιήσει ή να μεταφέρει τον πάγιο και κινητό εξοπλισμό του εργοστασίου. Μετά από κάποιους μήνες οι περίπου 270 εργάτες που είχαν απομείνει αποφάσισαν τον Μάρτιο του 2002 να επαναλειτουργήσουν το εργοστάσιο, αυτή τη φορά χωρίς αφεντικά και επιστάτες. Αξιοσημείωτο είναι ότι στα χρόνια λειτουργίας του κάτω από εργατικό έλεγχο δεν έχει παρατηρηθεί ούτε ένα εργατικό ατύχημα, σε αντίθεση με πριν όπου παρατηρούνταν 15 με 20 εργατικά ατυχήματα κάθε μήνα. Αυτό, που εύκολα διαπιστώνεται, είναι ότι πλέον πρόκειται για ένα χώρο όπου κυριαρχούν οι άνθρωποί του, με ισότιμες και συντροφικές σχέσεις και όπου αυτό που οπωσδήποτε λείπει είναι οποιαδήποτε μορφή άγχους και πίεσης. Έχουν οικοδομηθεί σχέσεις συλλογικής και οριζόντιας διαχείρισης της λειτουργίας του εργοστασίου, με αποτέλεσμα να νιώθουν όλοι/ες δικό τους το εργοστάσιο.

Οι εργάτες οργανώνονται σε επιτροπές εργασίας, ανάλογα με το αντικείμενο της δουλειάς , ενώ κάθε παραγωγική γραμμή έχει τη δικιά της επιτροπή. Οι επιτροπές συνεδριάζουν σε τακτές ολομελειακές συνελεύσεις , ενώ ορίζουν και έναν συντονιστή, ανακλητό και προσωρινό, για αποφάσεις ρουτίνας ή διαδικαστικές που δεν μπορούν να περιμένουν συνέλευση. Ο συντονιστής, επίσης, κάθε επιτροπής την «εκπροσωπεί» στην γενική και καθολική συνέλευση των εργατών του εργοστασίου. Καμία σημαντική απόφαση δεν μπορεί να παρθεί αν δεν εγκριθεί στην καθολική συνέλευση των εργατών. Οι αποφάσεις εκεί παίρνονται πλειοψηφικά, αλλά προσπαθούν να συνθέτουν τις απόψεις και όχι να επιβάλλεται απλά η πλειοψηφία.

Σε μια πόλη, αλλά και ολόκληρη χώρα, που χτυπιέται άγρια από την φτώχεια και την ανεργία, οι εργάτες της zanon κάνουν προσπάθειες κοινωνικοποίησης της παραγωγής. Ζητούν κρατικοποίηση του εργοστασίου, με την έννοια όμως της κοινωνικοποίησης: η ιδιοκτησιακή μορφή να περάσει στην περιφέρεια της πόλης, με διατήρηση της διαχείρισης στα εργατικά χέρια. Σκοπός του αιτήματος είναι τα κέρδη του εργοστασίου να διατίθενται σε δημόσιες λειτουργίες (προγράμματα υγείας, εκπαίδευσης και στέγασης στην περιοχή).

Ο πολιτικός χαρακτήρας της zanon, φαίνεται καθαρά στις σχέσεις που οικοδομούν με τα κινήματα της περιοχής, ιδιαίτερα αυτό των ανέργων. Πέραν των θέσεων εργασίας που προσφέρουν, συμμετέχουν ενεργά σε κάθε κοινωνικό αγώνα της πόλης. Αυτή η σχέση αλληλεγγύης με την τοπική κοινωνία, έχει με τη σειρά της οχυρώσει τους εργάτες απέναντι στις απόπειρες καταστολής εναντίον τους.

Έχοντας πια συνολική άποψη για τη λειτουργία του εργοστασίου, οι εργάτες δεν αγνοούν την προέλευση της πρώτης ύλης, ούτε όμως και το συμβολισμό της αισθητικής του προϊόντος. Πριν τον εργατικό έλεγχο, το εργοστάσιο εξόρισε την άργιλο από εκτάσεις που ανήκουν στους ιθαγενείς Μαπούτσε, με ένα εξευτελιστικό αντίτιμο. Οι εργάτες τώρα αγοράζουν την άργιλο από άλλη τοποθεσία, χρησιμοποιώντας το νομικό πρόσωπο των Μανάδων της Πλατείας του Μάη (την οργάνωση των μανάδων των εξαφανισμένων αγωνιστών της περιόδου της χούντας 1976-83).Ακόμη έχουν λανσάρει ένα νέο προϊόν, δική τους σχεδίασης, που απεικονίζει σύμβολα της κουλτούρας των ιθαγενών Μαπούτσε.

Μετά από χρόνια λειτουργίας υπό εργατικό έλεγχο, οι εργάτες της zanon έχουν βάλει πολύ γερά θεμέλια στον αγώνα τους και σχεδιάζουν για ακόμα παραπέρα. Αισθάνονται πια ασφαλείς από την καταστολή, έχουν επιτύχει ένα πολύ καλό επίπεδο διαβίωσης, αλλά δεν τους αρκεί αυτό. Ο αγώνας τους συνεχίζεται, γιατί είναι ένας αγώνας πολιτικός, που βλέπει - πέρα από τους εαυτούς τους – στην κοινωνική αλλαγή στην πόλη τους, της περιφέρειάς τους αλλά και ολόκληρης της αργεντινής. Συμμετέχουν ενεργά στο κίνημα των επανακτημένων επιχειρήσεων, που έχουν φτάσει τις 200 στην αργεντινή μετά την εξέγερση του 2001, διαφωνούν όμως με τον κοπερατιβισμό σαν διέξοδο, θεωρώντας τον ως μια συμβιβαστική λύση η οποία είναι μακριά από τον πολιτικό αγώνα.

Εργοστάσιο υφαντουργίας brukman

Το Δεκέμβρη του 2001 και ενώ η χώρα ήταν σε κατάσταση εξέγερσης οι αδελφοί brukman ανακοίνωσαν την απόλυση καθώς και την κατακράτηση των μισθών πολλών εργαζομένων του ομώνυμου εργοστασίου κλωστοϋφαντουργίας. Οι εργάτες μην αντέχοντας άλλες δεσμεύσεις μισθών και απολύσεις συμφώνησαν να συναντηθούν με τους ιδιοκτήτες του εργοστασίου με αίτημα να τους δοθούν οι μισθοί που τους αναλογούν. Οι τελευταίοι όμως και ενώ είχαν συμφωνήσει, δεν εμφανίστηκαν ποτέ. Αρχικά οι εργάτες άρχισαν να κοιμούνται στο εργοστάσιο, ελπίζοντας ότι οι εργοδότες τους θα επέστρεφαν και θα τους πλήρωναν.

Τελικά όμως οι εργάτες συνειδητοποίησαν ότι αυτό δε θα συνέβαινε – οι εργοδότες είχαν ουσιαστικά εγκαταλείψει το υπερχρεωμένο εργοστάσιο. Οι εργάτες άρχισαν, σιγά-σιγά, να λειτουργούν το εργοστάσιο μόνοι τους. Εξέλεξαν μια 6μελή επιτροπή για να συντονίσει την δουλειά. Πλήρωσαν τα περισσότερα χρέη της εταιρείας με τα κέρδη του εργοστασίου. Πλήρωσαν τους μισθούς τους μοιράζοντας ισότιμα τα υπόλοιπα κέρδη. Οι αδερφοί brukman – που ισχυρίζονται ότι οι εργάτες τους έχουν πετάξει έξω – ήθελαν να πουλήσουν το εργοστάσιο για να πληρώσουν τους εργάτες, μια πρόταση που οι τελευταίοι απέρριψαν. Οι εργάτες συνέχισαν να κοιμούνται με βάρδιες στο εργοστάσιο και παράλληλα είχαν και ένα μικρό εισόδημα. Αλλά και να μιλάνε και να αστειεύονται μεταξύ τους ενώ δουλεύουν. «Ανακαλύψαμε ότι παράγουμε περισσότερο όταν μπορούμε να επικοινωνούμε μεταξύ μας», λένε χαρακτηριστικά.

Το εργοστάσιο brukman είναι ίσως από αυτά που δέχθηκαν τη μεγαλύτερη καταστολή. Πιο συγκεκριμένα τον Απρίλη του 2003 στο κατειλημμένο εργοστάσιο εισέβαλε η αστυνομία και έδιωξε τις εργάτριες που εργάζονταν εδώ και ένα χρόνο σ' αυτό. Την ίδια μέρα ο υπουργός εργασίας προτείνει στις εργάτριες να συναντηθούν για την επίλυση του προβλήματος. Οι εργάτριες απαντούν ότι θα διαπραγματευτούν μόνο αν η αστυνομία αποχωρήσει και ότι δεν δέχονται συναντήσεις που είναι σχεδιασμένες εκ των προτέρων. Η απάντηση της αστυνομίας άμεση και κατασταλτική. Τανκς, δακρυγόνα, πλαστικές σφαίρες και σκυλιά κατακλύζουν την περιοχή γύρω από το εργοστάσιο. Ο κόσμος που έχει συγκεντρωθεί για να υπερασπίσει το εργοστάσιο (Μητέρες της Πλατείας του Μάη, εργάτες του zanon, piqueteros κ.α.) οπισθοχωρεί. Η αστυνομική δύναμη είναι τεράστια και ο κόσμος ψάχνει να βρει μέρος για να προστατευθεί. Ακολουθεί άγρια καταστολή, πολλοί τραυματίες και περισσότεροι από 80 συλληφθέντες. Έπειτα από πολύμηνη διαπραγμάτευση και 3 προσπάθειες ανακατάληψης του εργοστασίου, η βουλή ενέκρινε τελικά την απαλλοτρίωση του υπέρ της κοοπερατίβας των εργαζομένων. Από τότε συνεχίζει να λειτουργεί ως συνεταιρισμός.

Πρώην σούπερ μάρκετ El tigre

Η αλυσίδα έφτασε να έχει 14 καταστήματα και πάνω από 1.000 υπαλλήλους. Ήταν ανάμεσα στις 500 πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις της αργεντινής. Το 2001 όταν και κήρυξε πτώχευση, οι άνθρωποι της εργοδοσίας άρχισαν να αδειάζουν τα μαγαζιά από εμπορεύματα, μηχανές και έπιπλα. Οι εργαζόμενοι όμως κατέλαβαν το κεντρικό υποκατάστημα για να τους εμποδίσουν. Ύστερα από πολλές κινητοποιήσεις, οι εργάτες πέτυχαν την προσωρινή απαλλοτρίωση του κτιρίου. Αρχικά δημιούργησαν ένα πολιτιστικό κέντρο, την «Κατάληψη». Σ' αυτό συγκεντρώνονται συλλογικότητες από όλη την πόλη και διοργανώνουν συζητήσεις, προβολές, συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, συνελεύσεις και εργαστήρια. Έχει επίσης δημιουργηθεί μια βιβλιοθήκη, ενώ στον επάνω όροφο λειτουργεί η πανεπιστημιακή εστία, όπου σερβίρετε φαγητό για 450 άτομα. Σήμερα, στο κομμάτι του καταστήματος που έχει αποκατασταθεί πωλούνται προϊόντα που παράγουν διάφοροι κοινοτικοί συνεταιρισμοί και κατειλημμένες επιχειρήσεις.

Νέο συνεταιριστικό μπαρ (Nubacoop), σταθμός υπεραστικών λεωφορείων

Τον Οκτώβριο του 2001 ο ιδιοκτήτης εμφανίστηκε με έναν κλειδαρά κι ένα δικηγόρο, θέλοντας να κλείσει το μπαρ χωρίς να αποζημιώσει τους εργαζόμενους. Αυτοί με τη σειρά τους το κατέλαβαν και παρέμειναν σ' αυτό 14 μήνες, χωρίς καμία απολύτως πηγή εσόδων. Πλέον υπάρχει δουλειά 365 μέρες το χρόνο και αυξήθηκαν οι θέσεις εργασίας από 6 σε 16. «Ο καθένας έχει τη θέση του, κανένας όμως δεν έχει παραπάνω προνόμια από τον άλλο και οι μισθοί είναι ίδιοι για όλους», αναφέρουν χαρακτηριστικά οι εργαζόμενοι στο συνεταιριστικό μπαρ.

Ξενοδοχείο bauen

Το ξενοδοχείο εγκαινιάστηκε με 300 εργαζόμενους το 1978, με επιδότηση από τη δικτατορία. Το 1997 μεταβιβάστηκε σε άλλον ιδιοκτήτη, ο οποίος σταδιακά το εγκατέλειψε και στράφηκε σε άλλες επιχειρήσεις. Το Δεκέμβριο του 2001 έκλεισε, αφήνοντας στο δρόμο 70 εργαζόμενους. Κάποιοι απ' αυτούς, μαζί με φοιτητές και μέλη του εθνικού κινήματος κατειλημμένων επιχειρήσεων (MNER), το κατέλαβαν το Μάρτιο του 2003. Οι εργάτες αμέσως άρχισαν να πουλάνε φαγητό στο δρόμο για να επιβιώσουν. Με τη βοήθεια άλλων κατειλημμένων επιχειρήσεων ανακαινίστηκε το μπαρ, το θέατρο και το σαλόνι, τα οποία διατέθηκαν σε άλλες ομάδες και αποκτήθηκαν έτσι τα πρώτα έσοδα. Αφού επισκευάστηκε το ισόγειο και κάποιοι από τους 20 ορόφους του ξενοδοχείου, υπήρξε επικοινωνία με τον πρεσβευτή της Βενεζουέλας. Αυτός δώρισε 2.000 πέσος και έστειλε τους πρώτους πελάτες, 40 φοιτητές από τη Βενεζουέλα. Οι πρώτοι μισθοί ήταν 100 πέσος (περίπου 30 ευρώ) εν συνεχεία πήγαν 300, από τα οποία αποφασίστηκε να διατείθονται τα 200 για τη συντήρηση του κτιρίου. Σήμερα λειτουργούν περίπου 200 από τα 240 δωμάτια, ο μισθός έχει φτάσει τα 800 πέσος και υπάρχει αύξηση των θέσεων εργασίας σε 138. Όλα τα ζητήματα πλέον συζητούνται στη συνέλευση η οποία είναι το ανώτερο όργανο λήψης αποφάσεων. Το ξενοδοχείο μετά από κάποια χρόνια ασαφής λειτουργίας, θεωρείται πλέον νόμιμο σαν συνεταιρισμός ενώ λειτουργεί και ως ελεύθερος χώρος συνάντησης διάφορων αριστερών και εργατικών ομάδων.

Λύσεις αλληλεγγύης

Τα παραδείγματα των κατειλημμένων επιχειρήσεων είναι πολλά. Έχει σημασία όμως να δούμε κάτω από ποιες συνθήκες οι εργάτες έφτασαν σε σημείο να μπορούν να υπερασπιστούν τους χώρους εργασίας. Ο μεγαλύτερος παράγοντας που συνέβαλε σ' αυτό ήταν η κοινωνική υποστήριξη, η στήριξη δηλαδή της τοπικής(και όχι μόνο) κοινωνίας. Οι λύσεις αλληλεγγύης όπως τις αποκαλούσαν περιλάμβαναν τις λέσχες ανταλλαγής, όπου οι άνθρωποι αντάλλασσαν προϊόντα και άλλα αγαθά χωρίς την μεσολάβηση χρήματος καθώς και τις συνεργασίες ανάμεσα στα κατειλημμένα εργοστάσια προκείμενου να παρέχουν προμήθειες η μια στην άλλη. Παρ' όλα αυτά η άμεση καταστολή δε θα μπορούσε να λείψει, με επιθέσεις μπάτσων, μισθωμένων χούλιγκαν, κ.α. Σ' αυτές τις περιπτώσεις και πάλι η αλληλεγγύη ήταν το πιο ισχυρό όπλο των εργατών. Σε κάθε επικείμενη καταστολή, χιλιάδες κόσμου μαζευόντουσαν (άνεργοι, φοιτητές, εργάτες άλλων επιχειρήσεων, piqueteros, κ.α.) κλείνοντας δρόμους ή συγκρούονταν με μπάτσους και άλλους παρακρατικούς. Βέβαια και σε πρακτικό επίπεδο τα περισσότερα εργοστάσια είχαν περιφρούρηση με πέτρες, σφεντόνες, κτλ.

Συνεταιρισμοί ή κρατικοποίηση;

Ένα καίριο ερώτημα που δημιουργείται είναι σχετικά με την τελική έκβαση των κατειλημμένων χώρων εργασίας. Η κατάληψη των εργοστασίων στην αργεντινή άνοιξε μια ζωηρή συζήτηση γύρω από τους τρόπους διαχείρισης. Οι προτάσεις είναι δυο: η δημιουργία αυτό-διαχειριζόμενων συνεταιρισμών ή η κρατικοποίηση με εργατικό έλεγχο. Η τελευταία, ήταν η επικρατούσα θέση στην πρώτη περίοδο των καταλήψεων. Την προωθούσαν μικρές ομάδες της ριζοσπαστικής αριστεράς και είχε μικρή απήχηση ανάμεσα στους εργάτες. Σήμερα στην αργεντινή, υπάρχουν μόνο δύο παραδείγματα κρατικοποίησης κάτω από εργατικό έλεγχο, η zanon και το el tigre, που συνεχίζουν με βάση αυτό το πρόγραμμα. Η άλλη πρόταση, των αυτό-διαχειριζόμενων συνεταιρισμών, έχει ευρύτατη αποδοχή, η αναλογία είναι 100 προς 2. Το Κίνημα των ανακτημένων εργοστασίων θεωρεί ότι είναι δυνατή η διαχείριση και η λειτουργία των εργοστασίων με τρόπους διαφορετικούς από τους παραδοσιακούς, ακόμη και στο εσωτερικό του καπιταλιστικού συστήματος. Στους αυτό-διαχειριζόμενους συνεταιρισμούς δεν υπάρχουν προνόμια, η διοίκηση και οι επιλογές αποτελούν καρπό της συνέλευσης και μέσα στο Κίνημα έχει δημιουργηθεί ένα δίκτυο αλληλεγγύης ανάμεσα στα ανακτημένα εργοστάσια. Στόχος τους είναι η ανάκτηση του μεγαλύτερου δυνατού αριθμού εργοστασίων. Σήμερα, υπάρχουν κάπου 9000 εργάτες που δουλεύουν σ’ αυτά τα εργοστάσια. «Δεν θέλουμε να κάνουμε την επανάσταση, είμαστε πιο μετριόφρονες: κάθε ανακτημένο εργοστάσιο είναι για μας μια επανάσταση»,λένε χαρακτηριστικά. Αντίθετα οι εργαζόμενοι της zanon και του el tigre υποστηρίζουν ότι η ιδιωτική ιδιοκτησία πρέπει να καταργηθεί, αλλιώς αυτά τα ανακτημένα εργοστάσια θα μετατραπούν σε νέες καπιταλιστικές επιχειρήσεις που το σύστημα θα καταλήξει να καταστρέψει. Ακόμη, υποστηρίζουν ότι το πραγματικό κακό είναι ο καπιταλισμός και δεν έχει νόημα να τον τροφοδοτείς με άλλο ένα εργοστάσιο.

Σε κάθε περίπτωση πάντως γεγονότα όπως οι καταλήψεις(ή καλύτερα ανακτήσεις) εργοστασίων ή επιχειρήσεων που, ανεξάρτητα από τις πιθανότητες επιβίωσής τους, καθώς και την τελική τους έκβαση, δείχνουν έναν άλλο δρόμο στην απελπισία των ανέργων. Αυτόν που λέει ότι, για να λειτουργήσει μια επιχείρηση ή ένα εργοστάσιο, απαραίτητοι είναι οι εργαζόμενοι και οι εργάτες, και όχι οι επιχειρηματίες. Οι περίπου 100 επιχειρήσεις και εργοστάσια που βρίσκονται σήμερα σε λειτουργία, σημαίνουν πολύ περισσότερα πράγματα από αυτά που μπορεί να υποθέσει κανείς. Εκτός από το γεγονός ότι εξασφαλίζουν ένα ελάχιστο εισόδημα, μηδαμινό τις περισσότερες φορές, αλλά ίσο για όλους τους εργαζόμενους, αποτελούν χώρο πολιτικής και κοινωνικής έκφρασης. Οι εργαζόμενοι συνειδητοποιούνται πολιτικά μέσα από συνελεύσεις, στο πλαίσιο μιας δημοκρατίας στη βάση, μέσα από διεκδικήσεις, συγκρούσεις με την αστυνομία, προστριβές με τη δικαιοσύνη και αποκτούν έναν βιωμένο πολιτικό λόγο, που ούτε και οι ίδιοι πίστευαν ότι θα μπορούσαν να αποκτήσουν.

Συνεχίζεται

This page can be viewed in
English Italiano Deutsch
© 2005-2024 Anarkismo.net. Unless otherwise stated by the author, all content is free for non-commercial reuse, reprint, and rebroadcast, on the net and elsewhere. Opinions are those of the contributors and are not necessarily endorsed by Anarkismo.net. [ Disclaimer | Privacy ]