user preferences

Από την εργατική χειραφέτηση...

category Διεθνή | Αναρχική Ιστορία | Γνώμη / Ανάλυση author Friday October 14, 2011 19:44author by Κατάληψη Libertatia Report this post to the editors

μέχρι τη γενικευμένη αυτοδιαχείριση - Μέρος Δ'

ΘεσΚείμενο απο μπροσούρα της Κατάληψης Libertatia στη Θεσσαλονίκη.
36459_430453489663_146446484663_5818490_6318776_n.jpg

Οι κολλεκτίβες στην ισπανία του 1936

Βασικό μέλημα της επανάστασης στην Ισπανία ήταν να απορρίψει οποιαδήποτε μορφή καπιταλισμού είτε αυτός ήταν ιδιωτικός είτε κρατικός. Γι αυτό και η εναλλακτική πρόταση που έκαναν ήταν ο κολλεκτιβισμός, ένας σοσιαλισμός από τα κάτω χωρίς την επέμβαση του κράτους ή της ιδιωτικής πρωτοβουλίας ο οποίος θα ολοκληρώνονταν από έναν αντιεξουσιαστικό συνδικαλιστικό σοσιαλισμό με στόχο την κατάργηση της μισθωτής εργασίας και την αντικατάστασή της από ίση και δίκαιη κατανομή των προϊόντων. Για το λόγο αυτό οι εργατικές οικονομικές ενώσεις που ιδρύθηκαν δεν είχαν ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής που διαχειρίζονταν και δεν μπορούσαν να πουλήσουν μέρος ή και ολόκληρη την κολλεκτίβα. Η διεύθυνση των κολλεκτίβων ανήκε στους εργάτες και στη συνέλευσή τους, η οποία εξέλεγε διευθυντές άμεσα ανακλητούς σε περίπτωση μη εκπλήρωσης των καθηκόντων τους (να σημειωθεί ότι αυτοί οι διευθυντές πέρα από τη θέση αυτή, ήταν ταυτόχρονα και εργάτες στην κολλεκτίβα τους με ίδιες ώρες εργασίας).

Οι συναλλαγές γίνονταν:
1) με τοπικό νόμισμα που θεσπίζονταν από την ίδια την κολλεκτίβα (υπό μορφή αποδείξεων, κουπονιών, βιβλιαρίων, μερίδων) και με το εθνικό νόμισμα για συναλλαγές με την κυβέρνηση και το εξωτερικό
2) χωρίς χρήματα βάσει του αντιεξουσιαστικού κομμουνισμού: «στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του»
3) με το οικογενειακό ημερομίσθιο που στηρίζονταν περισσότερο στις ανάγκες των μελών και λιγότερο στην παρεχόμενη από αυτά εργασία, ενώ ήταν σε άμεση αναλογία με τον αριθμό των μελών κάθε οικογένειας.

Βασική αρχή της επανάστασης ήταν να τσακιστεί η στρατιωτική, αστυνομική και δημόσια εξουσία του καπιταλισμού, να δημιουργηθεί ένα αρχικό κεφάλαιο για τις πρώτες άμεσες ανάγκες του πληθυσμού, μέσω απαλλοτρίωσης εκκλησιών, τραπεζών, μοναστηρίων, αρχοντικών και πάγωμα των καταθέσεων των φασιστών, ενώ ρίχτηκαν στη φωτιά τίτλοι ιδιοκτησίας και θρησκευτικές εικόνες. Επίσης φυλάχτηκαν και τα αποθέματα χρυσού για τις ανάγκες του εξωτερικού εμπορίου.

Εφαρμόστηκε εργατικός έλεγχος σε όλα τα εργοστάσια που πέρασαν στη δικαιοδοσία των επαναστατών, ο οποίος αποτελούσε σχεδόν πάντα προάγγελο απαλλοτρίωσης. Ήταν κοινή πεποίθηση ότι η μερική κολλεκτιβοποίηση της παραγωγής θα οδηγούσε τον εκφυλισμό των κολλεκτίβων σε έναν αστικό συνεργατισμό, θα τις έθετε ανταγωνιστικές μεταξύ τους μετατρέποντάς τες σε μονοπώλια και κηρύσσοντας μεταξύ τους εμπορικούς πόλεμους όπως στα παλιά πλαίσια του αστικού καπιταλισμού. Έτσι έπρεπε να διευρυνθεί η βάση της κολλεκτιβιστικής παραγωγής σε οργανική αλληλεγγύη όλων των βιομηχανιών. Καταργήθηκαν οι επαγγελματικές ενώσεις και αντικαταστάθηκαν από τις βιομηχανικές οι οποίες αγκάλιαζαν όλα τα επαγγέλματα που εργάζονταν στην ίδια βιομηχανία, επιτρέποντας όμως τη διατήρηση της αυτονομίας τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις εφαρμόστηκε και η κοινωνικοποίηση της βιομηχανίας, που ουσιαστικά ήταν μία κολλεκτιβοποίηση σε ευρύτερες περιοχές, η οποία επέτρεπε την εργασία και συνεργασία από το στάδιο της πρώτης ύλης μέχρι το στάδιο του τελικού προϊόντος. Ταυτόχρονα τα μικρά εργαστήρια ενσωματώθηκαν σε μεγάλα, ελαττώνοντας την χειρωνακτική εργασία μέσω της αποδοτικότερης χρήσης των μηχανών.

Μερικά παραδείγματα κολλεκτιβοποίησης

Δημοτικές μεταφορές

Αρχικά απολύθηκαν όλα τα καλοπληρωνένα στελέχη αυτών των εταιρειών (διευθυντές και οι βοηθοί τους), ρύθμιση που βοήθησε την αύξηση του κατώτερου μισθού κατά 40-60% και του ανώτερου κατά 10-20%, ενώ ένωσαν τις επιμέρους ιδιωτικές επιχειρήσεις σε μία κολλεκτίβα. Ελαττώθηκε ο εργάσιμος χρόνος στις 40 ώρες την εβδομάδα και μειώθηκαν τα εισιτήρια κατά 10-15 εκατοστά της πεσέτας. Θεσμοθετήθηκε η ελεύθερη μεταφορά μαθητών, τραυματιών και αδύναμων προς εργασία, τα παλιά οχήματα επισκευάστηκαν και δόθηκαν στην κυκλοφορία με μαυροκόκκινους χρωματισμούς. Το σημαντικότερο όμως επίτευγμα ήταν η αύξηση των παραγόμενων ανταλλακτικών των οχημάτων, από 2% προ επανάστασης στο 98%.

Γκάζι- ηλεκτρισμός- νερό

Με την κολλεκτιβοποίηση επιτεύχθηκε κατώτερο ημερομίσθιο 14 πεσέτες για 36 ώρες εργασίας εβδομαδιαίως, ενώ η τιμή του νερού έπεσε κατά 50%. Εξισώθηκαν οι μισθοί μεταξύ αντρών και γυναικών, ιδρύθηκαν επιτροπές διαχείρισης, οι οποίες μελετούσαν τα προβλήματα κάθε συνοικίας, επέβλεπαν την παραγωγή, υπολόγιζαν τις ανάγκες σε νερό τόσο το χειμώνα όσο και το καλοκαίρι. Κάθε εγκατάσταση εξέλεγε ένα συμβούλιο από τη συνέλευση των εργατών της.

Υφαντουργία

Συστήθηκαν τρεις επιτροπές: η επιτροπή διαχείρισης με 19 μέλη που κάθε τρεις μήνες έκανε απολογισμό, η διοικητική επιτροπή που είχε αναλάβει την εσωτερική οργάνωση της κολλεκτίβας, τις στατιστικές και τις σχέσεις με τα άλλα εργοστάσια και η τεχνική επιτροπή που αποτελούνταν από τους πιο έμπειρους εργάτες- τεχνικούς- διοικητικούς και σαν στόχο είχαν την αύξηση της παραγωγής, την κατανομή της εργασίας και την επίβλεψη των εγκαταστάσεων. Οι ώρες εργασίας μειώθηκαν από 60 σε 40, σταμάτησαν οι υπερωρίες, αυξήθηκε ο μισθός από 68 σε 78 πεσέτες, ο οποίος πλέον καθορίζονταν από τους εργάτες.

Πολεμική βιομηχανία

Η πολεμική βιομηχανία ήταν το πιο αξιόλογο παράδειγμα κολλεκτίβας που κατάφερε να παράγει η ίδια τις μηχανές που χρειαζόταν για την παραγωγή και μόνο λίγες αγοράστηκαν από το εξωτερικό.

Υγειονομικές υπηρεσίες

Το Σεπτέμβριο του 1936 ιδρύθηκε στην Καταλονία το συνδικάτο εργατών υγιεινής το οποίο περιελάμβανε γιατρούς, κτηνιάτρους, οδοντιάτρους, νοσοκόμους, φαρμακοποιούς, βοτανολόγους, αποστειρωτές, ακτινολόγους κλπ. Η Καταλονία χωρίστηκε σε εννιά ζώνες η καθεμία από τις οποίες αποτελούνταν από μία κεντρική επιτροπή ελέγχου και ένα κεντρικό συνδικάτο. Η κεντρική επιτροπή συναντιόταν με τους αντιπροσώπους κάθε ζώνης κάθε εβδομάδα. Ιδρύθηκαν έξι νέα νοσοκομεία στην Βαρκελώνη, πολυκλινικές, κλινικές για ειδικά νοσήματα, ενώ τα χειρουργεία και οι οδοντιατρικές επεμβάσεις ήταν δωρεάν. Έφτασαν στο σημείο εκεί που προ επανάστασης υπήρχε τεχνικό πλεόνασμα γιατρών , μετά την εφαρμογή αυτών των νέων μέτρων να μη φτάνουν οι γιατροί. Οι δαπάνες του συστήματος υγείας καλύπτονταν από την Kαταλανική κυβέρνηση και το δημαρχείο. Ο μισθός των γιατρών ανερχόταν σε 500 πεσέτες το μήνα για τρίωρη καθημερινή εργασία (ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο μισθός του ειδικευμένου εργάτη ήταν 350-400 πεσέτες για εφτάωρη εργασία).

Βιομηχανική αυτοδιεύθυνση στην Αλκόη

Η Αλκόη ήταν μια κατεξοχήν βιομηχανική πόλη στην οποία οι 20.000 εργάτες της κατάφεραν την αυτοδιεύθυνση της παραγωγής. Τα συνδικάτα και εδώ ήταν βιομηχανικά και όχι επαγγελματικά. Συστάθηκαν τρεις επιτροπές: μία τεχνική επιτροπή ελέγχου, μια επιτροπή διοίκησης και η συνδικαλιστική διοικητική επιτροπή, το κεντρικό όργανο όλων των εργατών. Δραστηριοποιούνταν και εργάζονταν δηλαδή μέσα από εργατικά συμβούλια. Κάθε εργοστάσιο διαιρούνταν σε πέντε τμήματα με αντιπρόσωπο για κάθε τμήμα, ο οποίος συμμετείχε στην εργοστασιακή επιτροπή. Όλες οι εργοστασιακές επιτροπές καθώς και οι επιτροπές ελέγχου συνέθεταν την επιτροπή διοίκησης. Κάθε Κυριακή κάθε εργοστάσιο είχε συνέλευση η οποία όμως δεν έπαιρνε αποφάσεις αλλά έθετε τα προβλήματα στο αρμόδιο τμήμα του συνδικάτου. Η συνδικαλιστική διοικητική επιτροπή με τη σειρά της συντόνιζε όλες τις βιομηχανίες. Χαρακτηριστικό στην αλκόη ήταν ότι οι ισχυρότερες βιομηχανίες έδειχναν την έμπρακτη αλληλεγγύη τους στις ασθενέστερες, όπως ήταν η βιομηχανία χάρτου.

Η κολλεκτιβοποιήση στην ύπαιθρο

Και εδώ πρωταρχικό μέλημα ήταν η κατάργηση της μεγάλης ιδιοκτησίας με την απαλλοτρίωση των γαιών των γαιοκτημόνων και των φασιστών και η μετατροπή της συνολικής καλλιεργήσιμης γης σε κολλεκτίβα. Για το λόγο αυτό τα τοπικά κοινοτικά συμβούλια αντικαταστάθηκαν από επιτροπές. Η μικρή ιδιοκτησία έγινε σεβαστή αρκεί σε αυτή να μην υπήρχε μισθωτή εργασία. Οργανώθηκαν ομάδες εργατών με εκλεγμένο έναν επικεφαλή, ο οποίος ήταν και αυτός εργάτης, ενώ στο τέλος κάθε εργάσιμης μέρας πραγματοποιούσαν συνέλευση στην οποία καθόριζαν τις εργασίες της επόμενης μέρας. Τόσο η επιτροπή όσο και ο επικεφαλής ήταν εκλεγμένοι και ανακλητοί. Εργάζονταν τα άτομα από 14 έως 60 χρονών και οι μέρες μη εργασίας λόγω ασθενείας μετρούσαν σαν εργάσιμες. Η πληρωμή των προϊόντων γινόταν με βιβλιάριο, με το τοπικό νόμισμα, με αποδείξεις πληρωμής ή ακόμη και χωρίς αντίτιμο. Οι κολλεκτίβες μεταξύ τους συναλλάσσονταν σε προϊόντα ή και σε χρήμα. Ένα μεγάλο επίτευγμα της υπαίθρου ήταν ότι αναπτύχθηκε και συμπληρωματική βιομηχανία όπως τα αρτοποιεία, τα ξυλουργεία και τα σιδηρουργεία. Τέλος καταργήθηκαν οι μεσάζοντες στη διανομή των προϊόντων κάτι που έριξε και τις τιμές τους.

Το εισόδημα της κολλεκτίβας διατίθετο ως εξής: 25% για την εκπαίδευση, 25% για τα μηχανήματα και το υπόλοιπο 50% για σχολεία, νοσοκομεία, καθαρισμό πόσιμου νερού, πανεπιστήμια, βιβλιοθήκες, δρόμους. Τυχόν παρέκκλιση από τις αποφάσεις της συνέλευσης επέσυρε αρχικά επίπληξη και στη συνέχεια διαγραφή από αυτή.

Η αγροτική ομοσπονδία στη Λεβάντε

Στη λεβάντε οι κολλεκτίβες αυξήθηκαν από 340 που ήταν το 1937 σε 900 που ήταν το 1938. Τα συνδικάτα εδώ ήταν ο ενδιάμεσος κρίκος μεταξύ κολλεκτιβιστών και ατομιστών, που διέθεταν ξεχωριστές αποθήκες τροφίμων, οι οποίες στη συνέχεια ενοποιήθηκαν. Κάθε διαμέρισμα είχε μία επιτροπή στην οποία συμμετείχαν τεχνικοί, λογιστές, αρχιτέκτονες, αγρονόμοι, γεωπόνοι, μηχανικοί, κτηνίατροι. Αυτές οι επιτροπές εξασφάλιζαν την αλληλεγγύη μεταξύ των φτωχότερων και των πλουσιότερων χωριών και αποτελούνταν από 26 τεχνικά τμήματα: το αγροτικό (με τη μισή παραγωγή της ισπανίας σε πορτοκάλια), τα βιομηχανικά και τα τμήματα εξαγωγών. Οι 900 κολλεκτίβες ογανώνονταν σε 54 ομοσπονδίες και αυτές με τη σειρά τους σε 5 επαρχιακές ομοσπονδίες, οι οποίες αποτελούνταν από τις επιμέρους διοικητικές επιτροπές διαμερισμάτων. Κεντρικό συνέδριο όλων αυτών των δομών με αντιπροσώπευση γινόταν κάθε 6 μήνες.

Η ομοσπονδία της Αραγόνας

Και εδώ η οργάνωση ήταν παρόμοια με τις κολλεκτίβες να οργανώνουν επιτροπές διαμερισμάτων οι οποίες ήταν υπόλογες στην επιτροπή περιοχής και αυτή με τη σειρά της στη ομοσπονδία της περιοχής. Είχε θεσπιστεί βιβλιάριο μερίδων, ενώ διατηρούνταν και κεφάλαιο σε πεσέτες για το ταμείο της περιοχής. Εν κατακλείδι οι αγροτικές κολλεκτίβες αναπτύχθηκαν σε μεγαλύτερο βάθος από τις βιομηχανικές. Όλη η παραπάνω περιγραφή αποδεικνύει την πολυπλοκότητα και το μέγεθος των ανταλλαγών στις διάφορες περιοχές που βρίσκονταν υπό εργατικό έλεγχο κάτι που οδήγησε στην ίδρυση τράπεζας, η οποία ισοσκέλιζε λογαριασμούς ανάμεσα στις κολλεκτίβες, έδινε πιστώσεις όχι, όμως σε μετρητά, αλλά με ανταλλαγή αγαθών ή υπηρεσιών. Ήταν δηλαδή μη κερδοσκοπική μη τοκογλυφική.

Συνεχίζεται

This page has not been translated into Português yet.

This page can be viewed in
English Italiano Deutsch
© 2005-2024 Anarkismo.net. Unless otherwise stated by the author, all content is free for non-commercial reuse, reprint, and rebroadcast, on the net and elsewhere. Opinions are those of the contributors and are not necessarily endorsed by Anarkismo.net. [ Disclaimer | Privacy ]