preferenze utente

cerca nell'archivio del sito Cerca cerca nell'archivio del sito


Search comments

ricerca avanzata

Nuovi eventi

Ελλάδα / Τουρκία / Κύπρος

nessun evento segnalato nell'ultima settimana
Articoli recenti su Ελλάδα / Τουρκία / Κύπρος Αναρχική Ιστορία

Απόπειρες αν ... Jul 03 23 by Αναρχικοί Αγ.Αναργύρων – Καματερού

«Ο Ήλιος της Αν... Nov 14 22 by Αναρχικό Στέκι Φιλοσοφικής

Σπάζοντας τι ... Jul 08 22 by Ελευθεριακή Συνδικαλιστική Ένωση

Οι Ελευθεριακοί της Καλαμάτας

category Ελλάδα / Τουρκία / Κύπρος | Αναρχική Ιστορία | Κριτική / Παρουσίαση author Friday July 23, 2010 19:36author by Dmitri - MACG - Anarkismo (personal capacity)author email ngnm55 at gmail dot com Segnalare questo messaggio alla redazione

Από το Δέκατο Πέμπτο Κεφάλαιο με τίτλο “Οι Ελευθεριακοί της Καλαμάτας” του έργου “Για Μια Ιστορία του Αναρχικού Κινήματος του Ελλαδικού Χώρου”. Ολόκληρο το έργο δημοσιεύεται στο http://ngnm.vrahokipos.net

Για τις αναρχικές και σοσιαλιστικές-επαναστατικές κινήσεις στην Καλαμάτα δεν αναφέρει κανείς από τους «αναγνωρισμένους» ιστορικούς, εκτός, ίσως, λίγα λόγια για τη μεγάλη απεργία των λιμενεργατών της πόλης το 1934, η οποία καταπνίγηκε στο αίμα από την αστυνομία, το στρατό και τους παρακρατικούς. Τα στοιχεία που παρατίθενται εδώ προέρχονται από τον τοπικό ιστορικό και δικηγόρο της Καλαμάτας Δημήτριο Ν. Ζέρβα και τα παραθέτουμε αυτούσια, επειδή μας δίνουν ανάγλυφη την εικόνα της απαρχής των αναρχικών, σοσιαλιστικών και επαναστατικών ιδεών και κινήσεων στην πόλη.

«ΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ»

(Η πρώτη σοσιαλιστική προκήρυξη στη Καλαμάτα στις 7 Μαΐου 1884)

Ο Μεσσηνιακός κοινωνικός χώρος, σε όλη την διάρκεια της εξέλιξής του, από το πρώτο κάλεσμα προς την Φιλική Εταιρία το 1819, μέχρι το 1834 που ολοκληρώνει την ανάπτυξή του, για να πέσει στη συνέχεια στη σημερινή φάση του καθοδηγούμενου γεροντικού μαρασμού, δεχόταν τυραννικά τα ιδεολογικά και πολιτικά σκιρτήματα της προηγμένης Ευρώπης. Αυτό δεν είναι τυχαίο, γιατί η Μεσσηνία μέσα στην αυτόνομη απομόνωσή της, κατάφερε όχι μόνο να δημιουργήσει μεγάλα αστικά κέντρα όπως την Καλαμάτα και τη Μεσσήνη, παραδίπλα στην Ερμούπολη, την Πάτρα, το Αίγιο και το Ναύπλιο, αλλά και ήταν συνεχώς καμίνι ιδεολογικών και κοινωνικών αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων. Σε τούτο το Μεσσηνιακό κάμπο, που παραδοσιακά έθρεφε εξεγερμένους αγρότες, ορεσίβιους πολεμιστές και φυγάδες από τις αναρχούμενες κοινότητες της Μάνης, από πολύ νωρίς αρχίζουν να δρουν αναρχικοί, σαινσιμονιστές, ουτοπικοί σοσιαλιστές και άλλοι, που δίνουν κάποιο προσανατολισμό στις μάζες των εξεγερμένων συνειδήσεων.

Κάτω από την πίεση της αργόσυρτης ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων και την ένταση των ιδεολογικών και πολιτικών ρευμάτων της Ευρώπης, που με κύριο μοχλό τα ναυτικά μπουλούκια γυρόφερναν στα λιμάνια, καινούργια ιδεολογικά ρεύματα από πολύ νωρίς άρχισαν να δημιουργούνται, κύρια στο προλεταριάτο των μεταξουργείων, φέρνοντας ελπίδες και ανοίγοντας νέες προοπτικές επαναστατικής πρακτικής. Οι αναρχούμενες κοινότητες της Μάνης και οι αναρχικοί του Πύργου, της Μεσσήνης, του Αιγίου και της Πάτρας, την πρώτη χρονική περίοδο μετά την επανάσταση, άλλοτε δυναμικά και άλλοτε με κοινωνικές συσπειρώσεις, επιχειρούν να πραγματώσουν την εκλογίκευση μιας κοινωνίας με την κατάργηση μιας εξουσίας παράλογης. Είναι οι απαρχές του κοινωνικού και ιδεολογικού μετασχηματισμού στον χερσαίο ελλαδικό χώρο, μιας και η βιομηχανία των μεταφορών (η ναυτιλία) βρίσκεται στο δικό της δρόμο, πολύ πιο μπροστά.

Όλα τα ιδεολογικά ρεύματα της Ευρώπης, μαζί με ρομαντικούς, αναρχικούς, επαναστάτες και τυχοδιώκτες, ακολουθώντας «το δρόμο της σταφίδας και του μεταξιού» ξεπεζεύουν και στο λιμάνι της Καλαμάτας. Ιδιαίτερα στην Καλαμάτα η έκφραση αυτής της επίδρασης πραγματώθηκε με τη δημιουργία «Λαϊκών Εταιριών» και «Σωματείων Αλληλοβοήθειας» ενάντια στην ντόπια αντίδραση, των τσιφλικάδων, της Εκκλησίας και των τοκογλύφων και κόντρα σε ένα κράτος που ποτέ του δεν ταυτίστηκε με τα συμφέροντα των εργαζομένων.

Αυτή τη περίοδο, που είναι η πιο σημαντική για τον ιστορικό χώρο της Μεσσηνίας, στην Καλαμάτα και τη Μεσσήνη, οι κοινωνικές ομάδες και τα άτομα αρχίζουν να αφυπνίζονται και να δραστηριοποιούνται σε μια πρακτική που φέρνει τα στοιχεία της αμφισβήτησης και της εξέγερσης ενάντια σε μια εξουσία που παράλογα οικειοποιείται και καθυποτάσσει άτομα και λειτουργίες.

Σπινθήρες μεγαλοσύνης και φωνές περιθωριακών χαράζουν την πορεία του κοινωνικού γίγνεσθαι της Μεσσηνίας. Αρχίζοντας από το γέρο ποιητή Νηφάκο και την άγια «μούρλια» του Παπαφλέσσα, συναντάμε στην πορεία τον λαοπλάνο αντιμοναρχικό Παπουλάκο με ψήγματα ιδεολογίας χριστιανικού σοσιαλισμού, για να φτάσουμε σε μορφοποιημένες σοσιαλιστικές απόψεις του σαινσιμονιστή Ναύλερη και στη συνέχεια στους επιστήμονες συνεταιριστές Τερζάκη και Φερεντίνο και να καταλήξουμε στο αποκορύφωμα της εξέγερσης των λιμενεργατών της Καλαμάτας του 1934.

Έτσι μέσα σε αυτές τις κοινωνικές εκρήξεις, δίνη γινότανε κάθε φορά ο κοινωνικός και πολιτικός χώρος της Μεσσηνίας, και το μπόι της ψήλωνε μέσα στις εκρήξεις και μακελευότανε στις ιδεολογικές και πολιτικές συγκρούσεις, σε ένα απρόσμενο ιδεολογικό και πολιτικό προχώρημα, με συνέπεια να δημιουργείται συνεχώς, σε αυτή την πρώτη περίοδο, τεράστια ιδεολογική ζύμωση με εκδόσεις, έντυπα και περιοδικά και το φτιάξιμο θεατρικών, κοινωνικών και πολιτικών ομάδων.

Παράλληλα, η αντίδραση συσπειρώνεται και αμύνεται με κηρύγματα, φυλλάδια και φιλοσοφικά δοκίμια ενάντια στα «καινά δαιμόνια» του Δαρβινισμού και της Εμπειρικής Ψυχολογίας. Έτσι, το 1861 εκδίδεται στη Καλαμάτα η εφημερίδα «Πολίτης» και τον ίδιο χρόνο από τον Δ.Ν.Νικολόπουλο η «Κρηπίς της Συναλλαγής», για χρήση των εμπόρων, με εισαγωγική θεωρία στις υλιστικές αντιλήψεις που ήταν τότε κυρίαρχες στο Μεσσηνιακό κοινωνικό χώρο, και ακόμα εκδίδεται από τον Β. Σμυρνιάδη το βιβλίο «Περί της εν Ελλάδι γεωργίας και περί μεταβολής του φορολογικού συστήματος» και ακόμα «Τα κατά Παυσανίαν Μεσσηνιακά εις την καθομιλουμένην γλώσσαν». Το 1865 εκδίδεται στη Μεσσήνη (Νησί) το φυλλάδιο «Τα κατά την βουλευτικήν εκλογήν Μεσσήνης-Προς το κοινόν της Ελλάδος, Εν Νησίω τη 19 Μαΐου 1865» που είναι μια αδυσώπητη καταγγελία «για τις παραβιάσεις του νόμου και της θρασυτέρας καταπατήσεως των ιερωτέρων δικαιωμάτων του πολίτου» στην περιοχή της Μεσσηνίας».

Το 1867 εκδίδεται το πρώτο νομικό περιοδικό με τίτλο «Η δικαιοσύνη εν Μεσσηνία 1867» και το 1882 ιδρύεται εις την Καλαμάτα η Λαϊκή Εταιρία «Αδελφότης» και ακόμα εκδίδεται το βιβλίο Χήνου Β.Γ. ή Αγαπινού «Απολογία του Χριστιανισμού προς την σύγχρονον φιλοσοφίαν και φυσικάς επιστήμας».

Το 1884 ιδρύεται στη Καλαμάτα από τον σαινσιμονιστή Ναύλερη ο «Μεσσηνιακός Σύνδεσμος» και δημοσιεύεται το «Καταστατικόν της εν Καλάμαις ανωνύμου εταιρίας υπό την επωνυμίαν «Αλληλοβοηθητική Τράπεζα η Αβία» και εκδίδεται η εφημερίδα «Αριστομένης». Ιδιαίτερα ο «Μεσσηνιακός Σύνδεσμος» δημιούργημα του σαινσιμονιστή Κωνσταντίνου Ν. Ναύλερη, τηλεγραφητή από την Τεγέα, που ήταν μαθητής του Οικονόμου, κυκλοφόρησε την πρώτη σοσιαλιστική προκήρυξη στη, Καλαμάτα, με τίτλο «Το Κήρυγμα» όπως ονομάστηκε που είχε το παρακάτω περιεχόμενο:

Η ΕΤΑΙΡΙΑ ΤΟΥ ΛΑΟΥ Ο «Μεσσηνιακός Σύνδεσμος»

Προς τον Λαόν

Ο εργάτης Λαός είναι η καρδιά παντός έθνους και πάσα δύναμις αυτού. Δια τούτο και οι τα πρώτα φέροντες εν εκάστη πολιτεία, ήτοι οι ιθύντορες αυτής, πάσαν αυτών την ισχύν από της αδόλου αγάπης εκείνου αρύονται. Η ανεξαρτησία του πολίτου, στενότατα και αδιασπάστως ηνωμένη προς την υλικήν ευημερίαν του λαού, εδράζεται πρωτίστως επί την μόρφωσιν αυτού, αλάθητον τυγχάνουσα ακολουθίαν των περί τε των καθηκόντων και των δικαιωμάτων του λαού διδασκαλίαν. Ιδού εν βραχυτάτοις λόγοις οποίος τυγχάνει ο κύριος σκοπός της εταιρίας ημών, ην ίδρυσεν επί αισιωτάτοις οιωνοίς η θέλησις του εργατικού της πρωτευούσης της Μεσσηνίας λαού και η αγάπη προς την πατρίδα…

Το ταμείον της εταιρίας θέλει χρησιμεύση ως τίμιος φύλαξ του περισσεύματος πάσης εργάτιδος, ήτις δια των ελαχίστων αυτής καταθέσεων, θέλει εντός ολίγων ετών, αποκομίσει την προίκα αυτής προς ευκολωτέραν αποκατάστασιν. Θέλει ληφθή φροντίς εν τω μέλλοντι ώστε η εταιρία εις αναπήρους και αναξιοπαθούντας εταίρους να επέρχηται πρόθυμος αρωγός.

Θέλομεν πολεμήση την τοκογλυφίαν παρέχοντες δάνεια επί μετρίω τόκω, κατά τας σχετικάς διατάξεις του καταστατικού, παντί εταίρω.Του αναγκαιούντος αριθμού εταίρων εγγραφησομένου, όπερ δια πλείστης έχομεν ελπίδος ότι τάχιστα θέλει συμβή, θέλομεν ιδρύσει το της Εταιρίας Κατάστημα, εκ του οποίου ο γεωργός θέλει αγοράζει εν μικραίς τιμαίς το ινίον και την αξίνην δι’ εαυτόν, τα βιβλία δια τα άπορα αυτού τέκνα, ο υποδηματοποιός την πρώτην ύλην και παν ό,τι δύναται να θεραπεύση τας ανάγκας των εταίρων και νοείται ότι, ένεκα των ευκολιών ας εδυνάμεθα να έχωμεν εν Ευρώπη, αι τιμαί θέλουσιν έσθαι ελάσσονες των συνήθως γιγνομένων, διότι θέλομεν προμηθεύεσθαι τα αντικείμενα ταύτα εκ πρώτης χειρός.

Την 14 Σεπτεμβρίου εκάστου έτους η Εταιρία θέλει τελεί έκθεσιν των βιομηχανικών, γεωργικών και λοιπών προϊόντων, ως και των εργοχείρων των εταίρων. Επιτροπεία εξ ειδημόνων και αμερολήπτων κριτών θέλει βραβεύει τα άριστα. Δια της εκθέσεως ταύτης παρέχεται αρίστη ευκαιρία εις την Διοίκησιν της Εταιρίας όπως αναπτύξη ποικίλας σχέσεις μετά των διοικήσεων των διαφόρων Εταιριών του λαού δια των οποίων θέλουσιν επεκταθή αι υπέρ των εταίρων ωφέλειαι και πέραν των ορίων του Νομού Μεσσηνίας. Θέλομεν προσπαθήση ίνα μικραί χρηματικαί διαφοραί των εταίρων λύωνται δια διαιτητικού δικαστηρίου, σχηματιζομένου εκάστοτε υπό των διαφερομένων εκ των μελών της εταιρίας κατ’ εκλογήν, διότι πλειστάκις συμβαίνει, ένεκα του σμικρού της διαφοράς, η δικαστική δαπάνη ν’ απορροφά το αντικείμενον αυτής και οι διάδικοι να εξέρχωνται του δικαστικού αγώνος αμφότεροι ηττημένοι και από φίλων εχθροί. Σπουδαιότατον μέλημα ημών έσται η ίδρυσις Σχολής του Λαού, εν η, εργατική τάξις θέλει δι’ ανδρών δυναμένων, υποσχεθέντων ήδη ημίν ευγενώς την συναρωγήν αυτών, διδαχθή την βαρυτίμητον ιστορίαν του Έθνους, αφ’ ης μόνης διαμορφούται υπερήφανον ηθικόν και αγνόν εθνικόν φρόνημα, τα καθήκοντα προς τον Θεόν, και την πολύτιμον και σεπτήν ημών θρησκείαν, εις ην, εκτός των άλλων, πλείστα οφείλει ειδικώς το πλήρες περιπετειών έθνος ημών, τας προς την οικογένειαν υποχρεώσεις, τον σεβασμόν προς τους νόμους, την αγάπην προς τον πλησίον, πρακτικά εν γένει μαθήματα και συλλήβδην ειπείν, απάσας τας αρετάς υφ’ ων δέον να εμφορήται ο χρηστός εν γένει άνθρωπος και πολίτης…

Ο φιλοπρόοδος και φιλόπονος Λαός της Μεσσηνίας, ως και πας παρεπιδημών και συνδέων το ίδιον μέλλον αυτού προς αυτήν και εν γένει πας βουλόμενος, θέλουσι δια των συνδρομητικών αυτών μέσων επιρρώσει τας σκέψεις ημών και πραγματώσει τας ιδέας, αφ’ ών, ως ανωτέρω, αναχωρούντες, ποιούμεν έκκλησιν προς πάντα χρηστόν άνθρωπον ίνα εγγραφή, κατά τας περί τούτου διατάξεις του Καταστατικού, μέλος της Εταιρίας ημών, επί τω τιμίω και κοινωφελεί αυτής σκοπώ. Εν τοιαύτας σκέψεσι δεν φαίνεται σφόδρα πιθανόν ότι ο σκοπός ημών πληρέστατα θέλει θριαμβεύση, προς χαρά των πονούντων υπέρ της μορφώσεως του Λαού και της αναπτύξεως των λαϊκών και εργατικών τάξεων;

Εγένετο εν Καλάμαις και εν τω γραφείω της Εταιρίας τη 7 Μαΐου 1884.

Ο Διοικητής Ιω. Βογόπουλος

Ο ταμίας Γ. Αθ. Μιχαλακέας

Ο Γραμματεύς Ν.Γ. Καραγιάννης

Οι Σύμβουλοι Λεων. Φιλανδριανός, Ευστ. Βρακάς, Νικολ. Καρβελάς, Αποσ. Σάλμας, Αναστ. Γεωργιάδης, Ιω. Μπογάκος, Κωνστ. Ψαρράς, Αθ. Μαρίνης, Αριστ. Γαρίδης».

Η παραπάνω προκήρυξη περιέχεται στην έκδοση της «Καταστάσεως Εργασιών» του Μεσσηνιακού Συνδέσμου που έγινε στην Καλαμάτα το 1885 (τύποις Γ.Β.Α. Μιχαλακέα) και μάλιστα εκεί γίνεται η αναφορά ότι η προκήρυξη αυτή ονομάστηκε «Κήρυγμα».«Το Κήρυγμα», που περιέχει σε περίληψη τις αρχές και τους σκοπούς της εταιρίας, κυκλοφόρησε στις 7 Μαΐου 1884 και μοιράστηκε στο λαό της Μεσσηνίας. Είναι φανερή, στο περιεχόμενο της προκήρυξης, η επίδραση των ιδεολογικών απόψεων των σαινσιμονιστών, απόψεις που ρητώς εκφραστήκανε και επιδοκιμαστήκανε στην πρώτη Συνέλευση της εταιρίας, όπου ρητώς εκφράστηκε σαν αιτία της ίδρυσης ότι «…Ιδέα δε τοιαύτη, σκοπούσα την αδελφοποίησιν, αλληλοβοήθειαν και ανάπτυξιν του Λαού δια του συνεταιρισμού - ήτοι της ενώσεως του κεφαλαίου μετά της εργασίας…»

Η προκήρυξη φαίνεται ότι βρήκε ανταπόκριση στο Λαό της Μεσσηνίας, γιατί ενώ η εταιρία ιδρύθηκε από 65 μέλη, στη πρώτη Γενική Συνέλευση της εταιρίας το 1885, βρίσκουμε παρόντα 145 μέλη επί συνόλου 257.Ακόμα από τη Συνέλευση αυτή της εταιρίας πληροφορούμεθα ότι η εταιρία έχει μισθωμένο κατάστημα και έχει ιδρύσει «Σχολή του Λαού», που λειτουργούσε στην αίθουσα του Δημοτικού Σχολείου, με πρώτο έφορο τον γυμνασιάρχη Παναγιώτη Παπαναστασίου, και δασκάλους μεταξύ άλλων τον Σάββα Δουκάκη και Κ. Ναύλερη και ότι υπήρχε προοπτική το κατάστημα της εταιρίας «…δια καταλλήλου βιβλιοθήκης να πλουτισθή». Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο κατάλογος των μελών της εταιρίας κατά το επάγγελμα, αφού μεταξύ των εμπόρων και επαγγελματιών της πόλης, υπήρχε γνωστός καπνοβιομήχανος, δικηγόροι, και ακόμη «4 ιερείς, 17 μαθητές, σχολείων και 27 κοράσια και γυναίκες εργάτιδες».

Ο Μεσσηνιακός Σύνδεσμος είναι από τα πρώτα λαϊκά ταμεία αλληλοβοήθειας που γίνανε στην Ελλάδα, στηριγμένα πάνω σε αρχές και απόψεις ουτοπικών σοσιαλιστών της εποχής, και θα επανέλθουμε γιατί η μελέτη του Συνδέσμου παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον κοινωνικό χώρο της Μεσσηνίας, αλλά και γενικότερα για ολόκληρη την Ελλάδα.

Εκείνο που μένει να παρατηρήσουμε είναι ότι 117 χρόνια μετά, ο ιδεολογικός και κοινωνικός χώρος της Μεσσηνίας και της Καλαμάτας ιδιαίτερα, συγκρινόμενος με τότε, μάλλον πισωγυρίσματα έχει να επιδείξει και ένα βασικό χαρακτηριστικό, ότι στερείται μνήμης…» (Δημοσιεύτηκε στην τοπική εφημερίδα «Ελευθερία», Τρίτη, 6 Μαΐου 1997, σελ. 9, στη στήλη «Θέματα»).

Συνεχίζεται

Link esterno: http://ngnm.vrahokipos.net
This page can be viewed in
English Italiano Deutsch
© 2001-2024 Anarkismo.net. Salvo indicazioni diversi da parte dell'autore di un articolo, tutto il contenuto del sito può essere liberamente utilizzato per fini non commerciali sulla rete ed altrove. Le opinioni espresse negli articoli sono quelle dei contributori degli articoli e non sono necessariamente condivise da Anarkismo.net. [ Disclaimer | Privacy ]