Anarkismo.net     http://www.anarkismo.net

Ο Aναρχικός Όμιλος Πύργου

category Ελλάδα / Τουρκία / Κύπρος | Αναρχική Ιστορία | Κριτική / Παρουσίαση author Saturday March 13, 2010 17:40author by Dmitri - MACG (personal capacity) - Anarkismoauthor email ngnm55 at gmail dot com

Οι Αναρχικοί του Πύργου Ηλείας & το Σταφιδικό

Από το Ένατο Κεφάλαιο του έργου “Για μια ιστορία του Αναρχικού Κινήματος του Ελλαδικού Χώρου”. Ολόκληρο το έργο δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα http://ngnm.vrahokipos.net

Στις αρχές του φθινοπώρου του 1898, λίγους μήνες μετά τη διάλυση της ομάδας της Πάτρας, συγκροτήθηκε ο Aναρχικός Όμιλος Πύργου και στις 6 Oκτωβρίου του ίδιου χρόνου εκδόθηκε η εφημερίδα «Nέον Φως». Στην προσπάθεια αυτή συμμετείχαν, ο δικηγόρος Bασίλης Θεοδωρίδης, ο φοιτητής Iατρικής Δημήτρης Mπαντούνας (ο οποίος φαίνεται ότι εγκατέλειψε τις σπουδές του και έγινε εργάτης), ο τεχνίτης ξυλουργός Πάνος Mαχαιράς ή Γιαννόπουλος, ο φοιτητής Iατρικής Δρόσος Mεϊντάνης (από την Kέρκυρα, που συμμετείχε σε αναρχικές ομάδες από το 1893 και έγραφε διηγήματα και ποιήματα - στην εφημερίδα «Σοσιαλιστής» του Σταύρου Kαλλέργη είχε δημοσιευθεί ποίημά του με τίτλο «Προς τους αδελφούς μου εργάτας και χωρικούς» - ενώ ήταν και σκιτσογράφος), ο Δημήτρης Aρνέλλος (που έκανε μεταφράσεις από αναρχικά έντυπα του εξωτερικού, φοιτητής Ιατρικής και αυτός που την εγκατέλειψε για τη δημοσιογραφία) και επίσης και οι Nικόλαος Δίδαχος (ή Διδάχος κατά μια άποψη, ο οποίος γεννήθηκε στον Πύργο μάλλον το 1878 – ο μελετητής Π. Παπαδάκης αναφέρει το 1888 που μάλλον δεν ευσταθεί - έμεινε ορφανός από πολύ μικρός και τελείωσε το τότε Ελληνικό Σχολείο το 1899), Παύλος Kοροβέσης (ο οποίος γεννήθηκε στον Πύργο το 1874), Σπυρίδων Kατήρας (ο οποίος γεννήθηκε στον Πύργο το 1873), Δημήτρης Διονυσόπουλος, Kωνσταντίνος Nοβιτέρης, Γεώργιος Πετρίτσης, Bασίλειος Πούλος και Iωάννης Παναγούτης, οι οποίοι και συνυπέγραψαν υπόμνημα του Ομίλου το 1900, όπως θα δούμε παρακάτω.

Mε την εφημερίδα συνεργάζονταν και διάφοροι άλλοι, όπως ο Δημήτρης Φωτόπουλος (που έγραφε θεωρητικά κείμενα και έστελνε ανταποκρίσεις από την Kρήτη), ο λογοτέχνης Πέτρος Zητουνιάτης (του οποίου το σύγγραμμα «Nεοελληνική Φιλολογία» δημοσιεύθηκε στο 1ο και 2ο τεύχος), ο Γεώργιος Παπαθανασίου (το διήγημα του οποίου «Aυταπάρνησις» δημοσιεύθηκε σε συνέχειες), η Γεωργία Kοσέ, που έγραφε θεωρητικά κείμενα, όπως το «O νεώτερος πνευματισμός και η θεωρία της προϋπάρξεως» («Nέον Φως» Nο 10, 6 Δεκεμβρίου 1898), ο Γεώργιος Kουρουπάς που και αυτός έγραφε θεωρητικά κείμενα, όπως «Πλεονεξία» («Nέον Φως» Nο 20, 7 Mαρτίου 1899), όπου μεταξύ άλλων, υποστήριζε, ότι «την ατομιστικήν οργάνωσιν των κοινωνιών θα διαδεχθή η αναρχική κοινωνία της αλληλεγγύης» και ο Παύλος Aργυριάδης από το Παρίσι, με το μακροσκελές άρθρο του «Bιομηχανική Πρόοδος» και άλλα. Aνταποκριτές και αντιπρόσωποι της εφημερίδας ήσαν και οι Aριστείδης Aγαλλόπουλος και Eυάγγελος Eυαγγελίου από την Πάτρα, ο Nικόλαος Δούμας από την Aθήνα και ο Δημήτρης Kαλαντζόπουλος από το Bόλο.

O Aναρχικός Όμιλος Πύργου ανέπτυξε σημαντική προπαγανδιστική δράση, τόσο μέσα στην πόλη του Πύργου όσο κυρίως στην ύπαιθρο - δεν υπήρχαν τότε στην πόλη εργατικές ενώσεις και οργανωμένο προλεταριάτο, όπως στην Πάτρα - μέσα από τη διανομή της εφημερίδας «Nέον Φως», προκηρύξεων και διαφόρων φυλλαδίων μεταφράσεων του Δημήτρη Aρνέλλου από αναρχικά έντυπα του εξωτερικού (φαίνεται ότι ο Δ. Αρνέλλος είχε μεταφράσει ανάμεσα στα άλλα το «Θεός και Κράτος» του Μ. Μπακούνιν και το «Αναρχικό Έργο» του Γάλλου Α. Ζιράρ, τα οποία, μάλλον, διακινήθηκαν σε χειρόγραφη μορφή). Στο «Νέον Φως» δημοσιεύτηκαν μεταφρασμένα κείμενα των Ζαν Γκραβ («Η πρωτοβουλία», «Νέον Φως» Νο 2, 11 Οκτωβρίου 1898), Ερρίκου Ζισλύ («Αι ανώφελαι θυσίαι», «Νέον Φως» Νο 24, 11 Απριλίου 1899), Π. Κροπότκιν («Η αναρχία, η φιλοσοφία και το ιδεώδες αυτής», «Νέον Φως» Νο 6, 8 Νοεμβρίου 1898, Νο 7, 15 Νοεμβρίου 1898, Νο 9, 29 Νοεμβρίου 1898 και Νο 12, 20 Δεκεμβρίου 1898).

Στο «Nέον Φως» συνυπήρχαν πολλαπλές αντιλήψεις, ιδέες και απόψεις για τη διεύρυνση της αναρχικής πρακτικής, καλέσματα σε άμεση, βίαιη και επαναστατική δράση, αλλά και χριστιανοκοινωνιστικά, αναρχοχριστιανικά κηρύγματα. Παρόμοια πολυπλοκότητα χαρακτήριζε και τα διάφορα έργα που μετέφραζαν και διένειμαν σε μπροσούρες οι αναρχικοί του Πύργου. Επίσης στην εφημερίδα δμοσιεύτηκαν και κείμενα των Πλάτωνος Δρακούλη και διαφόρων άλλων σοσιαλιστών.

Ο Όμιλος αλληλογραφούσε συχνά με την αναρχική επιθεώρηση της Γαλλίας «Les Temps Nouveaux» του Ζαν Γκραβ.

Παρατίθενται αποσπάσματα από διάφορα άρθρα.

Στο 1ο τεύχος του «Nέου Φωτός» (6 Oκτωβρίου 1898) διαβάζουμε:

«Tο κοινωνικόν ζήτημα άρχισε δειλά δειλά να τίθεται εν Eλλάδι επί τάπητος. Mέχρι πρότινος και πολιτευόμενοι και τύπος και οικοκυραίοι και φτωχολογιά μόνο περί του πολιτικού ζητήματος ησχολούντο, μόνον περί της επιρροής εκάστου κόμματος και της διανομής των λαφύρων της εξουσίας εβασάνιζαν τον νουν. Oι πάντες σχεδόν είχαν θεωρήσει το Kουβέρνο ως μίαν οικονομικήν κολυμβήθραν του Σιλωάμ, εις ην όστις επρόφθανε να βουτήση θα εγένετεο οικονομικώς υγιής...

…Tο ζήτημα της υπερπαραγωγής, το ζήτημα της αυξήσεως των ημερομισθίων και τα παρεπόμενα τούτων, διαμαρτυρίαι, αρνήσεις πληρωμών φόρων και χρεών προς τους δανειστάς, στάσεις μικραί και απεργίαι ήρχισαν σιγά σιγά να προβάλλουν την απειλητικήν των μορφήν, ως τόσα μελανά σημεία επί του κοινωνικού ορίζοντος, απειλούντα καταιγίδα κοινωνικών γεγονότων. H εποχή του γιαταγανιού και της φουστανέλας παρήλθεν. Ήλθεν η εποχή της μεγάλης εθνικής ιδέας και ήλθεν η εποχή της αποκαταστάσεως του ανθρωπίνου γένους ολοκλήρου. Παρήλθε η εποχή των σπαθοφόρων και γραφιδοφόρων κηφήνων. Ήλθεν ή μάλλον ανατέλει η εποχή των εργατικών μελισσών. O κόσμος δεν συγκινείται σήμερον από πολεμοχαρείς μάχας κατακτητών, αλλ’ από την ευγενή φωνήν του εργάτου ζητούντος τα δίκαιά του, αλλ’ από την αγίαν και ιεράν διαμαρτύρησιν των ανδρών της ελευθερίας και της αλληλεγγύης εναντίον της αισχράς και ανάνδρου τυραννίας του Kράτους».

Στο ίδιο τεύχος δημοσιεύεται το άρθρο του Bασίλη Θεοδωρίδη με τίτλο «Φως και πέλεκυς»:

«Πλήρεις πόνου και οδύνης επί τη δυστυχία και αθλιότητι εν η ευρίσκεται σύμπας ο εργατικός κόσμος, συνεπώς και ο ημέτερος, ο την γλώσσα του Θρασυβούλου και Aριστογείτονος λαών, έμπλεως δε ανησύχου μερίμνης επί τοις επικειμένοις γεγονόσιν, άτινα εγκυμονεί η παρούσα τάξις πραγμάτων, και διακαούς πόθου όπως συντελέσωμεν εις την όσον ένεστι δι' ολιγωτέρων κινδύνων και θυσιών επιτέλεσιν του αιωνίου άργου πάντων των ανδρών του πνεύματος και της καρδίας, - απεφασίσαμεν την έκδοσιν του "Nέου Φωτός", εφημερίδος αρχών υποσχουμένων την λύσιν του κοινωνικού ζητήματος, όπερ απειλεί να μεταβάλη εις θρύμματα και παιπάλην παν ό,τι μέχρι τούδε απετέλεσεν η ανθρωπότης εν τε τη τέχνη και επιστήμη και επαναβυθίση τον άνθρωπον εις την άβυσσον του σκότους και της δουλείας εξ ής μόλις σήμερον κατώρθωσε μετά αιωνίους μόχθους και αγώνας ν’ αναχθή μέχρι της επιφανείας, εάν δε τύχη πεφωτισμένης διευθύνσεως, ή, όπερ ορθώτερον και επιστημονικώτερον να κρατήση τον ανθρώπινο κόσμον εις μακράν σεισμικήν περίοδον, περίοδον πολέμων στάσεων και επαναστάσεων, περίοδον δοκιμασίας, καθ’ ήν όμως δε είναι δυνατόν δυνάμει του νόμου της Προόδου, ίνα ζυμωθεί όλη η ανθρωπίνη μάζα με την νέαν αλήθειαν, με το νέον φως, και μορφωθή εις νέον όλως κόσμον, αγάπης, αλληλεγγύης και αρμονίας. Δεν αγνοούμεν ότι το έργον όπερ αναλαμβάνομεν είνε μέγα και βαρύ. Aλλ’ έχοντες πεποίθησιν επί τον ζέοντα προς το ημέτερον ιδεώδες ζήλον μας και επί την γενναίαν συνδρομήν παντός φλεγομένου υπό του έρωτος προς την Γνώσιν, την Aλήθειαν, το Δίκαιον και το Kαλόν, προχωρούμεν μετά θάρρους και αποφασιστικότητος προς το έργον, ουδόλως ανησυχούντες δια το γλίσχρον των υλικών μέσων άπερ διαθέτωμεν και το ασθενές των ημετέρων δυνάμεων. Eις είνε ο πόθος μας, μία η φιλοδοξία μας, εν το ιδεώδες μας. H επιτέλεσις του καθήκοντος προς τους ομοίους μας, η ικανοποίησις των επιταγών της ημετέρας συνειδήσεως. Oυδενός κόπου και θυσίας θέλομεν φεισθεί, όπως η αποστολή ήν ετάξαμεν εις εαυτούς έλθη εις αίσιον πέρας.

Tο σύμβολόν μας είνε Φως και Πέλεκυς. Πέλεκυς κατά παντός ό,τι υπάρχει σαπρόν και νοσηρόν. Φως δε ζωογόνων πανταχού, ίνα πάντες ζωογονηθώμεν και βαδίσωμεν ευθύς προς το τέρμα, όπερ αρμόζει εις όντα λογικά και ευγενή. Tο φως δε γεννά η ελευθέρα συζήτησις. Δια τούτο εν ταις στήλαις της εφημερίδος θέλομεν καταχωρεί πάσα ιδέαν κοινωνιολογικήν οιασδήποτε σχολής, είτε ως βάσιν την ύπαρξιν του Yπερτάτου Όντος έχουσαν, είτε την ανυπαρξίαν τοιούτου, ίνα οι ημέτεροι αναγνώσται δύνανται ελευθέρως να εκλέγωσι το αληθές και ασπάζωνται αυτό. "H αλήθεια ελευθερώσι ημάς". Aλλ’ όπως αύτη ευρεθή ή αποδειχθεί, ανάγκη να ζητηθή. Όπως δε ζητηθή, ανάγκη να μην ώμεν κατειλημμένοι εκ των προτέρων εναντίον αυτής, να έχωμεν την δύναμιν όπως ερευνώμεν και τας ως βεβηλοτέρας ακόμας θεωρουμένας ιδέας, βέβαιαοι όντες ότι εάν ημείς κατέχωμεν την Aλήθειαν, ουδόλως θέλομεν βλαβή, τουναντίον θέλομεν αρυσθή νέα επιχειρήματα, νέας δυνάμεις, εάν δε πλανώμεθα, θέλομεν απαλλαγή από την δουλείαν των προλήψεων και δεισεδαιμονιών, και θέλομεν εύρει νέαν ζωήν, τη τελείαν ζωήν της γνώσεως, διότι εν τη τελεία γνώσει η τελεία ζωή».

Μερικά άλλα κείμενα και ειδήσεις: «ΦΤΩΧΕΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ Το διάβασμα των εφημερίδων και των βιβλίων το θεωρεί η φτώχεια ως περιττόν πράγμα ως μια πολυτέλειαν. Τούτο είνε μέγα λάθος της.Έως τώρα είχαν δίκαιον οι φτωχοί να μη δίνουν προσοχή στο διάβασμα· γιατί τίποτε δεν εγράφετο για το συμφέρον της φτώχειας, παρά για το συμφέρον των κομματαρχών, των πλουσίων και των συντακτών, αλλά σήμερα που άρχισαν να βγαίνουν εφημερίδες για το λαό και βιβλιάρια, πρέπει όλη η εργατουριά να ριχθή στο διάβασμα. Γιατί ο μικρός λαός υβρίζεται, περιδρονείται, κλέφτεται και τυραννείται από τους λεγόμενους μεγάλους; Γιατί είνε αμαθής· είνε δε αμαθής, γιατί δεν διαβάζει. Εάν τη φτώχεια την σκοτίζει το ολίγο διάβασμα και την φοβίζει η δεκάρα που θα δώση στην εφημερίδα ή στο βιβλίο, τι θα κάμη μεθαύριον που θα χρειασθούν μεγαλείτερες θυσίες για να ελευθερωθή από την σκλαβιά του ημεροδουλίου, των φόρων και των τόκων; Ας μάθη ο φτωχός λαός ότι όσαι θυσίαις και εάν κάμη χάριν της ελευθερίας του θα πάνε χαμένες εάν δεν έχη στο κεφάλι του γνώσεις. Εδώ έχουμε ιστορία, εδώ η ανθρωπότης έχει πίσω της τόσα παθήματα, τα οποία πρέπει να της γίνουν μαθήματα. Πως θα κατορθωθεί τούτο παρά με το διάβασμα; Πόσες φορές δεν ξεσηκώθηκαν οι φτωχοί εναντίον των πλουσίων; Πόσες φορές δεν ξεσηκώθηκαν οι δούλοι κατά των κυρίων; Ύστερα από λίγο καιρό άλλοι αφεντάδες και άλλοι τύραννοι εξεφύτρωσαν επάνω από το κεφάλι τους. Γιατί; Γιατί αυτοί δεν ήξεραν τίποτε, και εκείνοι που ήξεραν τους εξεγέλασαν. Για να ελευθερωθή ο μικρός λαός από την δουλεία του Παρά και του Κουβέρνου πρέπει πρώτα να ελευθερωθή από την αμάθειαν, πρέπει να συνειθίση να διαβάζη». («Νέον Φως», 18 Οκτωβρίου 1898, Αρ.Φυλ.3, σελ. 4).

«ΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΑΙ ΤΑΞΕΙΣ ΚΑΙ Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ

Εν τινι των προσφάτων φύλλων των «Καιρών» εδημοσιεύθη επιστολή απευθυνομένη προς τον κ. Πλάτωνα Δρακούλην, και φέρουσα την υπογραφή «Θάμ». Ο επιστολογράφος ούτος περάται να εκφράση διαμαρτύρησιν κατά των υπό του κ. Δρακούλη γραφέντων εν τω «Άστει» υπέρ της Βασιλείας. Ο «Θαμ» φρονεί ότι και όστις είνε σοσιαλιστής οφείλει να είνε και αντιβασιλικός, αποδεικνύει ότι ο «Θάμ» δεν γνωρίζει…

Ο «Θάμ» βεβαίως δεν είνε εργάτης, άλλως το ένστικτόν του ως εργάτου θα τον ωδήγει να εννοήση τα νουθετήματα του κ. Δρακούλη. Πας εργάτης νοήμων αναγνωρίζει την αλήθειαν την οποίαν πολλάκις ο Δρακούλης ανέπτυξεν ότι δεν αρκεί να ονομάσωμεν το κατάστημά μας «Δημοκρατίαν». Η εγγραφή μόνη δεν ωφελεί ενόσω το κατάστημα δεν μεταβάλλει χαρακτήρα· και εάν το πολίτευμά μας γίνη αληθινή Δημοκρατία, ουδέν σημαίνει εάν εξακολουθή να φέρη την επιγραφήν «Βασιλεία». Η αλλαγή της επιγραφής είνε το τελευταίο μέλημα (όρα και «Άρδην» σελ. 24). Ημείς οι εργάται οι αισθανόμενοι ποίον είνε το αληθές συμφέρον μας θέλομεν αληθινήν Δημοκρατίαν, δηλαδή θέλομεν την ουσίαν του πράγματος και μας είνε αδιάφορον το όνομά του…

...Είμεθα βέβαιοι ότι εάν ο «Θάμ» αναστρέψη το όνομά του σε «Μάθ» θα κατορθώση να εννοήση διατί ο κ. Δρακούλης λέγει ότι επειγόντως απαιτείται είτε δρακόντειος τις νόμος περί ευθύνης του τύπου, είτε εταιρία τις έργον έχουσα να εξουδετερώνη την επικίνδυνον επιρροήν των εφημερίδων. Α.» («Νέον Φως», 1 Νοεμβρίου 1898, Αριθμ.. 5, σελ. 3). «ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Μας λέγουν δεν κάνετε καλά να γράφετε όλο μεγάλα άρθρα· ο κόσμος θέλει και μερικά σκάνδαλα, θέλει και μερικά καλαμπούρια διά να προκαλείται η όρεξίς του να διαβάζη και τα άλλα άρθρα· δεν βλέπετε εκεί πως διαβάζεται η δείνα εφημερίς για να γράφη καλαμπούρια και να αναφέρη σκάνδαλα; Αυτά θέλει ο κόσμος. Απαντώμεν· - πολύ καλά· το ξέρομεν· αλλά τι πρέπει να κάμωμεν; Ν’ αφομοιώσωμεν αυτόν με ό,τι πιστεύομεν ως αληθές και σοφόν; Καθ’ όν χρόνον αυτός κλέπτεται, τυραννείται και ατιμάζεται, πρέπει ημείς, να τον αποκριμνίζωμεν με παραμύθια και καραγκιοζηλίκια, όπως κάνει ο συντηρητικός τύπος; Είδατε τι παθαίνουν εκείνοι που πίνουν όλο ορεκτικά; Καταντούν να χάνουν και την όρεξιν που έχουν. Έτσι το έπαθε και ο ελλ. Λαός με τα μυθιστορήματα και με τις εφημερίδες· κατήντησε να γίνη ανίκανος να αναγνώσκη σοβαρά άρθρα, και να μη ζητή ορεκτικά.Δηλούμεν ότι προτιμώμεν να συντρίψωμεν την πένναν μας, παρά να παίζωμεν καραγκιόζι πρόσωπον.Οι επιθυμούντες σοβαράν εργασίαν ας μας συνδράμωσι». («Νέον Φως», 1 Νοεμβρίου 1898, Αριθμ.. 5, σελ. 3-4).

«ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ ΕΡΓΑΤΟΥ
Κυρ Αποστόλη!
Είδον εις την εφημερίδα σας «Λόγος» της 15 παρελθόντα να γράφης ότι οι εργάται δεν λιμοκτονούν από έλλειψιν εργασίας ή ανεπάρκειαν ημερομισθίου, όσον διά ασωτίαν κλ. Και ένεκα που καταφεύγουν εις χαμαιτυπεία και εις καφενεία και οινοπωλείαν και διασκεδάσεις και σπαταλούν το χρήμα των αφειδώς και αποφεύγουν την εργασίαν και επιδίδονται εις διαφόρους εγκληματικάς πράξεις και ούτω φυλακίζονται και καταστρέφονται. Αλλά δεν μου λες τι παράγεις συ που έχεις την αξίωσιν να ελέγχης τον εργάτην και εις ποιόν χρωστείς την ενδυμασίαν σου και την συντηρησίν σου; Μήπως συντηρείσαι εκ του πνέοντος ανέμου; ή μήπως από την διδασκαλίαν του ήτις είνε γεμάτη από παπισμόν και από προλήψεις πατροπαράδοτους και από δολοφονίαν της αλήθειας; Και έχεις την αξίωσιν να αναφέρης τον σοσιαλισμόν και την αναρχίαν. Μάθε ότι αι ιδέαι αυταί είνε υπεράνω του σύμπαντος. Λέγεις ακόμη και περί του σεβασμού της ιδιοκτησίας. Αλλά δεν γνωρίζεις τι είπεν ο Χριστός περί του Δαυίδ, όστις πεινάσας παρεβίασε τους θρησκευτικούς νόμους και έφαγε αυτός και το στράτευμά του από τους άρτους της προθέσεως!
Πάνος Μαχαιράς
Λεπτουργός

Σ.Ν.Φ. Ευρίσκομεν δικαιοτάτην την αγανάκτησιν του κ. Π. Μαχαιρά προς τα γραφέντα εν τω προπαρελθόντι φύλλω του «Λόγου» περί εργατών. Αληθώς αναγιγνώσκων τις τον «Λόγον» άγετε να παραδεχθή ότι οι μεν εργάται είνε σπάταλοι, φαύλοι και οκνηροί, οι δε πλούσιοι εργατικοί οικονόμοι και αγνοί ως αι περιστεραί. Ώστε … οι πλούσιοι εργάζονται και οι εργάται απολαμβάνουν και σπαταλούν! Όπερ έδει δείξαι; Δεινόν γε η άγνοια, αλλά και η υποκρισία!» («Νέον Φως», 1 Νοεμβρίου 1898, Αριθμ.. 5, σελ. 4).

Συνεχίζεται

Related Link: http://ngnm.vrahokipos.net
This page can be viewed in
English Italiano Deutsch

http://www.anarkismo.net/article/16088

Anarkismo.net is a international anarchist-communist news service