Η Σοσιαλιστική Αδελφότης

Ελλάδα / Τουρκία / Κύπρος | Αναρχική Ιστορία | Κριτική / Παρουσίαση Friday December 11, 2009 18:09 by Dmitri - MACG (personal capacity) - Anarkismo ngnm55 at gmail dot com

Και οι Β. Δουδούμης - Γ. Μαγκανάρας

Από το Τέταρτο Κεφάλαιο, Σοσιαλιστικές, Αναρχικές & Επαναστατικές Κινήσεις στην Πάτρα του έργου "Για μια Ιστορία του Αναρχικού Κινήματος Του Ελλαδικού χώρου". Το όλο έργο δημοσιεύεται στη διεύθυνση http://ngnm.vrahokipos.net

Το 1893 ιδρύθηκε στην Πάτρα η Σοσιαλιστική Αδελφότης, η οποία δεν ήταν συνεκτική οργάνωση, αλλά χαλαρή ομαδοποίηση κάποιων σοσιαλιστών και προοδευτικών, αρκετοί από τους οποίους ήταν φίλοι και οπαδοί του Πλάτωνα Δρακούλη. Από μερικούς, η Σοσιαλιστική Αδελφότητα φέρεται ως συνεχιστής του Δημοκρατικού Συλλόγου. Είχε πρόεδρο τον δικηγόρο Βασίλη Δουδούμη, γραμματέα το δάσκαλο Χαρίλαο Δημητρόπουλο, ενώ από τα ηγετικά στελέχη της οργάνωσης ήταν ο αρχιτέκτονας Αριστ. Θάλης, ο οποίος καταγόταν από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Εκτός από οπαδούς του Πλάτωνα Δρακούλη, όπως ο Β. Δουδούμης, ο οποίος ήταν και συμμαθητής του Π. Δρακούλη στο Γυμνάσιο της Πάτρας, στην Αδελφότητα στεγάστηκαν και οπαδοί του Σταύρου Καλλέργη καθώς και μερικοί αναρχικοί, όπως ο μορφωμένος και άριστος γνώστης των αναρχικών ιδεών και κοινωνικών κινημάτων της εποχής του Γιάννης Μαγκανάρας, ο οποίος εγκαταστάθηκε στην Πάτρα, μάλλον τον ίδιο χρόνο, προερχόμενος από την Κόρινθο. Από αυτούς, ορισμένοι ήσαν διανοούμενοι, αρκετοί μικροεπαγγελματίες και μερικοί εργάτες. Πάντως, στη Σοσιαλιστική Αδελφότητα δεν φαίνεται ότι υπήρξε ποτέ ενότητα και οι διάφορες τάσεις αντιμάχονταν μεταξύ τους.

Να σημειωθεί εδώ ότι ο Β. Δουδούμης, εκτός των άλλων, έγραψε και επαναστατικά ποιήματα, δείγματα των οποίων παρατίθενται ευθύς αμέσως:

Σηκωθήτε

Aφ' τον ύπνο τιναχθήτε και σκωθήτε στο ποδάρι
- δεν ακούτε της τρουμπέταις;
κάμετε τ' αητού το μάτι, του φιδιού τη γληγοράδα
κ' αφ' τα στήθια σας μουγκρίχτε σα μουγκρίζει το λιοντάρι.
Ήρθ' η ώρα, δεν ακούτε; όλοι απάνου στην αράδα
για σας σκίζουντ' η τρουμπέταις.

Aφ' την τσάπα μαυρισμένοι, στα πηγάδια, στον αέρα
- δεν ακούτε της τρουμπέταις;
Tόσα χρόνια σκάψε σκάψε ρέψανε τα κόκκαλά σας.
Tί π' αντέχετε ακόμα; σηκωθήτε, είν' ημέρα.
Ήρθ' η ώρα, ζωή νέα για ν' ανοίξουν τα τσαπιά σας,
σας φωνάζουν η τρουμπέταις.

Mε τα χέρια σταυρωμένα και μουγκοί, ποιον καρτεράτε
να σηκώση δοξασμένα τα κορμιά σας και να ιδήτε
νέο κόσμο ν' ανατέλλη;
Σηκωθήτε ορθοί σαν άντρες με το γρόθο σας να δείχτε
πως ο κόσμος είν' δικός σας και της μάντραις του να ρίχτε.
Σηκωθήτε οι πεσμένοι στη δουλειά για το ψωμί σας
- δεν ακούτε της τρουμπέταις;

Tί κερδίστε τόσα χρόνια δούλοι ο ένας εις τον άλλον
σας εσάπισε η έγνοια και η φτώχεια το κορμί σας,
σηκωθήτε κι εμπρός όλοι στον αγώνα τον μεγάλον
που φωνάζουν η τρουμπέταις.

Λίγ' ακόμα και τα όρνια θα σας πάρουν για ψωφίμια
- δεν ακούτε της τρουμπέταις;
Σηκωθήτε όλοι οι σκλάβοι κ' αντρειεύτε την ψυχή σας,
δεν γινήκατε ανθρώποι για να ζήτε μές στη γδίμια
και να βρέχετε με αίμα και ιδρώτα το ψωμί σας,
σας φωνάζουν η τρουμπέταις.

Σηκωθήτε είν' η ώρα οπού σκούζουν η τρουμπέταις
- δεν ακούτε τη φωνή τους;
Όλ' η εργατιά του κόσμου με λοστούς ξεθεμελιώνει
ό,τι έχτισε ο δόλος, η κλεψιά κι η μπαγιονέταις
κι ένα δίκαιο κόσμο Nέο στα ερείπιά του ριζώνει,
δεν ακούτε τη βουή του;

Όλοι αδελφωμένοι

Θ' ανατείλλη μια φορά Aγάπη εις τη γη μας
και θα ενώση όλους τους λαούς σε γιορτινά τραγούδια.
Έγνοιες κι αγώνες ταπεινοί θα λείψουν κ' η ζωή μας
θ' ανθίζη με το άρωμα π' ανθίζουν τα λουλούδια.

Aπ' τις κορφές εκεί ψηλά π' ο Ήλιος τώρα βγαίνει
θα βγη ταχιά μαζί μ' αυτό ολόλαμπρη η Aλήθεια,
και το σκοτάδι όπου τη Γη ωσάν θηρίο βυζαίνει
θα ζη μονάχα στου παλιού καιρού τα παραμύθια.

Aπ' άκρη σ' άκρη οι φυλές με χέρι διαταγμένο
θα ξεριζώσουν τις παλιές τις έχτρες και τα μίση
και θ' ανταλλάξουν φίλημα αγάπης μυρωμένο
«Θάμαστε όλοι αδελφοί, ελεύθεροι και ίσοι».

Aλλ' ώς που νάρθ' η ποθητή ημέρα να χαρούμε,
θυμήσου πως ετάξαμε αντάμα ορκισμένοι
στο ξύπνημα των ταπεινών του κόσμου να γυρνούμε
και να μην πάψουμε προτού να σηκωθούν
νάμαστε αδελφωμένοι.

Το ότι ο Γιάννης Μαγκανάρας ήταν συνδεδεμένος με τη Σοσιαλιστική Αδελφότητα αποδεικνύεται και από τα ρεπορτάζ για τις δραστηριότητες της οργάνωσης αυτής που δημοσίευσε ο ίδιος στην εφημερίδα «Μεταρρυθμιστής» στην οποία είτε εργαζόταν ως συντάκτης είτε συνεργαζόταν. Η εφημερίδα αυτή εκδόθηκε το 1893 στην Αθήνα από τον Γ. Δημόπουλο όταν αυτός αποχώρησε από το Σοσιαλιστικό Σύλλογο του Σ. Καλλέργη. Παραθέτουμε μερικά από τα ρεπορτάζ του Γιάννη Μαγκανάρα στην εφημερίδα «Μεταρρυθμιστής»:

ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ
Πάτραι τη 28η Ιανουαρίου 1894
Την παρελθούσαν Κυριακήν, 23ην Ιανουαρίου, ώρα 8ην μ.μ., συνήλθον τα μέλη της εν Πάτραις εδρευούσης κοινωνιστικής εταιρίας «Σοσιαλιστική Αδελφότης», προς α ο πολίτης και ταμίας του Διοικ. Συμβουλίου Χαρίλαος Δημητρόπουλος ωμίλησε περί των εξής:
«Πόλεμος κατά του κεφαλαιοκρατικού συστήματος και κατάργησις του ημεροδουλίου. – Τι ωφελούνται οι πλούσιοι εκ της οικονομίας των εργατών. – Πώς παρεμβαίνει το κεφάλαιον εις τους νόμους της φύσεως και εις τα έργα της προόδου. – Περί αποφυγής του γάμου και των εκ της κλεψιγαμίας πληγών. – Περί της μεγάλης κοινωνικής επαναστάσεως και της μεγάλης κοινωνικής μεταμορφώσεως. – Πώς δύνανται να εργάζωνται όλοι, και να έχωσι την υπερτάτην εξουσίαν όλοι. – Εντέλεια του ατόμου, μεταμόρφωσις και δόξα της ανθρωπότητος.

Πάτραι τη 31η Ιανουαρίου 1894
Χθες την 30ην Ιανουαρίου, ώραν 3ην μ.μ., συνήλθον τα μέλη της εν Πάτραις εδρευούσης ανωτέρω Αδελφότητος, προς α το μέλος της Αδελφότητος Βασιλ. Δουδούμης ανέπτυξε τα κατωτέρω:
«Σκοπός της Πολιτείας: η προστασία της ζωής της τιμής και της περιουσίας των εργατών. – Πρώτοι όροι της ζωής είνε η τροφή, η ενδυμασία και η κατοικία. – Η πολιτεία περί ουδενός αυτών εγγυάται εις τους εργάτας. – Εγκαταλείπουσα αυτούς εις τον περί υπάρξεως αγώνα επιτρέπει εις ευάριθμον μειονότητα ν’ απολαύη αυτή πάντων και οι εργάται να μένωσιν ατροφικοί, ρακένδυτοι και άστεγοι. – Υπό το σύστημα του ημερομισθίου η λέξις τιμή, τουτέστιν ο ανθρωπισμός, είνε απλή περίφρασις. – Γυναίκες και κόραι του λαού άνευ τιμής. – Περιουσίαι των εργατών σύμπας ο επί της γης πλούτος. – Απαλλοτρίωσις αυτού. – Εργασία και μισθοί. – Παραγωγή και κατανάλωσις. – Η πολιτεία προστάτις της ζωής, της τιμής και της περιουσίας των μη εργατών. – Ενοποίησις των εργατών. – Λύσις του οικονομικού ζητήματος δια του συνεταιρισμού των εργατών μετά του κεφαλαίου, όχι των κεφαλαιούχων, δηλαδή ανάκτησις του πλούτου υπό των εργατών. – Απαιτήσεις αυτών διά το προσεχές μέλλον: περιορισμός των εργασίμων ωρών, ορισμός του ημερομισθίου, δημοτική εκπαίδεσις δωρεάν, και εξασφάλισις αυτών κατά της αεργίας».
Μετά τον λόγον του Β. Δουδούμη μέλος τι επρότεινε την πρόσληψιν εισπράκτορος· το δε Διοικητικόν Συμβούλιον προσέλαβεν ως τοιούτον το μέλος Χ. Θ. Κούσουλαν· προς τούτοις δε ανέστειλε το δικαίωμα της εγγραφής επί έξ μήνας (;).

Πάτραι τη 6η Φεβρουαρίου 1894
Σήμερον, 6ην Φεβρουαρίου, ημέρα Κυριακή, συνήλθον τα μέλη της εν Πάτραις Κοινωνιστικής εταιρίας «Σοσιαλιστική Αδελφότης», προς α ο πολίτης Χαρ. Δημητρόπουλος ανέπτυξε τα ακόλουθα ζητήματα:
«Σημεία ανησυχίας, αναβρασμού και καταστροφής της ανθρωπότητος, συνεπεία της προόδου, ήτις αφήρεσεν αρκετά το σκοτεινόν νέφος; όπερ εκάλυπτε τας κοινωνίας. – Αι καταβαλλόμεναι του κεφαλαίου προσπάθειαι προς στήριξιν του παρόντος κοινωνικού οικοδομήματος. – Αι κυβερνήσεις παντού σαλεύονται ως κάλαμοι υπό της πνοής των ανέμων. – Αι απαιτήσεις της φορολογίας και του ρουσφετιού αναβιβάζονται εις αμέτρητον ύψος. – Εξαιρετική φροντίς υπέρ της στρατοκρατία, κτλ. κτλ.».
Μετά τούτον έλαβε τον λόγον ο π. Β. Δουδούμης όστις ανέπτυξεν, ότι ο αγών περί εξασφαλίσεως της ζωής, της τιμής και της περιουσίας των εργατών δεν δύναται να επιτύχη άνευ της συσσωματώσεως των εργατών και ότι προς τον σκοπόν τούτον η υποχρέωσις των εργατών συνίσταται επί του παρόντος εις την εγγραφήν αυτών μελών του Συλλόγου και εις την παρακολούθησιν των εν αυτώ διδασκομένων μαθημάτων. – Εάν σήμερον δεν εκτελέσωσι το απλούστατον τούτο έργον, αύριον δεν θα εκτελέσωσι το δυσκολώτερον. Η επιτυχία του ενός είνε εγγύησις της επιτυχίας και του ετέρου.
Ι. Μ. Μαγκ.
(«Μεταρρυθμιστής», τεύχος 13, 15 Φεβρουαρίου 1894)

ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ
Πάτραι τη 17η Ιανουαρίου 1894
Χθες, 16ην Ιανουαρίου, ημέραν Κυριακήν, 2αν μ.μ. ώραν, συνήλθον τα μέλη της εν Πάτραις εδρευούσης «Σοσιαλιστικής Αδελφότητος» εν οίς ο πολίτης Β. Δουδούμης, μέλος της Αδελφότητος, ανέπτυξε τα εξής:
«Φυσικόν και κοινωνικόν δικαίωμα πάντων επί πάντων. – Η Θεωρία περί επικρατήσεως του ισχυροτέρου είνε αληθής και επομένως οι εργάται ως ισχυρότεροι θα επικρατήσουν. – Νόμος της προσφοράς και της ζητήσεως είνε ψευδολογία των κεφαλαιούχων. – Οι εργάται εν Ελλάδι πένονται. - 600.000 χωρικών, καλλιεργούντων 23 εκατομμύρια στρέματα γής, ζώσιν εν ενδεία. –Περί τα 50 εκατομμύρια αρπάζονται εκ των χειρών των. – Αύται αι 600 χιλιάδες και αι 400 άλλαι των εργατών, στερούνται εν τη Πολιτεία και τη κοινωνία παντός δικαιώματος ελευθερίας και Δικαιοσύνης».
Μετά τούτον ο πολίτης, Κ. Δημόπουλος, μέλος της Αδελφότητος και ταμίας του «Μεταρρυθμιστού» ωμίλησε γενικώς περί Κοινωνισμού και περί της ανάγκης της υποστηρίξεως συγγραμάτων και εφημερίδων Κοινωνιστικών, διότι «δι’ αυτών δυνάμεθα τάχιστα να διαδίδωμεν τας λαοσωτηρίους κοινωνιστικάς αρχάς».
Ιωάν. Μιλτ. Μαγκανάρας.
[Σημείωσις.-Ανταπόκρισιν της 23 τρ. μ. δεν θα πέμψω υμίν διότι αναχωρήσω εις Κόρινθον ένθα η ασθένεια του πατρός μου με καλεί.]»
(«Μεταρρυθμιστής», Αρ. 17, 1 Φεβρουαρίου 1894

ΝΑ ΤΟ ΠΙΣΤΕΥΣΩΜΕΝ;
Διαδίδεται ανά την πόλιν ότι εις εκ των τραπεζιτών της πόλεώς μας έλαβεν επιστολήν υπό τινος ενταύθα «Φιλικής Εταιρίας» συνισταμένης εξ 25 μελών, απειλούσα αυτόν ότι θέλουσι τον ανατινάξει εις τον αέρα! Προς τούτοις λέγεται εν αύτη ότι ουδεμία σχέσιν έχουσιν οι γράφοντες με τους Σοσιαλιστάς, καθ’ ότι η εταιρία αύτη ζητεί την ανατροπήν της κοινωνίας βιαίως ως πάντες οι αναρχικοί και άρδην!

ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ
Σήμερον 13 Μαρτίου, ημέραν Κυριακήν 3ην ώραν Μ.Μ., συνήλθον τα μέλη της εν Πάτραις εδρευούσης «Σοσιαλιστικής Αδελφότητος», εν οίς ο πολίτης Χαριλ. Δημητρόπουλος, μέλος και ταμίας της Αδελφότητος ανάπτυξε τα εξής:
Ο περί υπάρξεως αγών εν τω κοινωνικώ ημών βίω – Κακοήθη μέσα προς επίτευξιν του σκοπού – Το κέρδος – Η τύχη των εργατών υπό τους παρόντας κοινωνικούς όρους – Αδιαφορεία των επιτηδείων – Δυστυχία και ατίμωσις – Εγκλήματα εκ της πενίας – Ο φαύλος κύκλος της σημερινής κοινωνίας – Χαλάρωσιν των κοινωνικών δεσμών – Αν συντελούν τα βιαία μέσα προς καταστροφήν του εγκλήματος – Πόσον θα συντελέση η βελτίωσις της κοινωνικής καταστάσεως εις την εξαφάνισιν του εγκλήματος – Διαχείρησις της παραγωγής εκ μέρους του κεφαλαίου – εξόντωσις του εργάτου και πολλαπλασιασμός του κεφαλαίου – Κοινωνικαί διακρίσεις.
ΜΑΓΚΑΝΑΡΑΣ
(«Μεταρρυθμιστής», Αρ. 20, 20 Μαρτίου 1894)

Επίσης, ο Γιάννης Μαγκανάρας φαίνεται ότι συνεργαζόταν και με την εφημερίδα «Σοσιαλιστικός Σύλλογος» που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1893 στην Αθήνα ως όργανο του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου και μάλλον υπήρξε το προϊόν μιας από τις διασπάσεις της οργάνωσης αυτής. Στην ίδια εφημερίδα συμμετείχαν αναρχικοί μέλη του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου, όπως ο Ευάγγελος Μαρκαντωνάτος, ή αναρχίζοντες όπως ο Αλέξανδρος Ματιάτος. Παραθέτουμε άρθρο του Γιάννη Μαγκανάρα που δημοσιεύτηκε στο τεύχος 12, 1 Μαΐου 1894, της εν λόγω εφημερίδας:

Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΩΝ
- «Πεινώμεν», φωνεί ο λαός, - και όταν λέγωμεν λαόν εννοούμεν τον εργατικόν, ήγουν τα δύο τρίτα της κοινωνίας –, «Πεινώμεν» ακούεται πανταχόθεν φωνή γενική εκ στηθών αδυνάτων εκ του κόπου και της αδυναμίας της κακής συντηρήσεως, φωνή υποτρέμουσα και εξησθενιμένη εκ του ψύχους και της πείνης, φωνή εσβησμένη σχεδόν εκ της δουλείας, της τυραννίας, φωνή ήτις πριν παρέλθη πολύς έτι χρόνος θα λάβη ιδίαις χερσί την δικαιοσύνην, τα δικαιώματα αυτής το ανήκον αυτή, άπερ δραξ επιτηδείων εκμεταλλευταί δια τοιούτου επιτηδείου τρόπου, ώστε καταντώμεν να τους ονομάσωμεν κοινή γνώμη «ευεργέτας» Μας!!.
«Είν ο λαός ελεύθερος» λέγουσιν οι νόμοι των λεγομένων ελευθέρων κρατών! είνε ως να λέγωσι «είν ελεύθεροι οι επιτήδειοι να αφαιρώσι και αυτό το υποκάμισσον εκ των μη επιτηδείων» και διοργανίζομεν εορτάς, χάριν της ελευθερώσεώς μας! Ναι, εορτάζομεν την απελευθέρωσίν Μας εξ αλλοεθνών και την υποδούλωσίν Μας εις δράκα πολιτικών και κεφαλαιούχων, εν μια λέξει των «επιτηδείων».
Δυστυχεί ο λαός και υπομένει νυν μετά καρτερίας τας καταπιέσεις των επιτηδείων, αλλ’ αλλοίμονον και τρις αλλοίμονον ότε ούτος σεσωματωμένος μετ’ αλαλαλαγμού θέλει λάβει το όπλον ανά χείρας ίνα ζητήση τα ανήκοντα αυτώ, τον άρτον του, τον πλούτον του, την εργασίαν του.
Υπομένει, υπομένει αλλ’ ουκ εστί μακράν η ημέρα καθ’ ην συλλέγων τας υπολειπομένας αυτώ δυνάμεις θέλει τιμωρήσει τους αιτίους.
Η περιφρονουμένη ήδη κεχωρισμένη δύναμις της εργασίας θέλει ρίψει κραυγήν απελπισίας και θέλει πλήξει το αίτιον αδυσωπήτως φωνούσα: «κάτω το κεφάλαιον, ζήτω η εργασία».
Η ημέρα εκείνη θα είνε χαρμόσυνος, ημέρα καθ’ ην θέλει ανυψωθή η της ελευθερίας σημαία, η σημαία του Σοσιαλισμού καθ’ άπασαν την υφήλιον.
Ίδετε εις ποίαν κατάστασιν έχουσι φέρει οι άθλιοι τον εργατικόν λαόν· αποχωρίσαντες επιτηδείως τα μέλη αυτού ενέσπειραν εν αυτώ προλήψεις, αμάθειαν, κτλ.
Ω επιτήδειοι! Φοβηθήτε, φοβηθήτε την οργήν του λαού όστις αρκετά ετυρανήσθη, εξεδάρη, απεμυζήθη, εταλαιπωρήθη, υπέμεινεν, καιρός είνε ν’ αναπετάση την σημαίαν της δικαιοσύνης, της ευτυχίας, της αληθείας, την σημαίαν της ισότητος, της Αδελφότητος και της ελευθερίας.
Πάτραι
ΙΩ. Μ. ΜΑΓΚΑΝΑΡΑΣ

Η Σοσιαλιστική Αδελφότης και το εργατικό κίνημα

Από το Τέταρτο Κεφάλαιο, Σοσιαλιστικές, Αναρχικές & Επαναστατικές Κινήσεις στην Πάτρα του έργου "Για μια Ιστορία του Αναρχικού Κινήματος Του Ελλαδικού χώρου". Το όλο έργο δημοσιεύεται στη διεύθυνση http://ngnm.vrahokipos.net

Η Σοσιαλιστική Αδελφότητα ενδιαφέρθηκε, πρώτα και κύρια, για το συνδικαλιστικό κίνημα και με τη δική της πρωτοβουλία, όπως αναφέρει και ο Δημήτρης Καραμπίλιας, ιδρύθηκαν τα πρώτα εργατικά σωματεία. Αρκετά μέλη της Αδελφότητας ήταν, ταυτόχρονα, μέλη των σωματείων αυτών. Η οργάνωση, εκτός από τον αλληλοβοηθητικό της χαρακτήρα, είχε ως στόχο να εκπαιδεύσει το λαό και τους εργάτες στα ιδανικά του σοσιαλισμού και επειδή δεν υπήρχε κατάλληλος χώρος οι μηνιαίες συγκεντρώσεις και διαλέξεις γίνονταν στο δημοτικό σχολείο στην πλατεία Αγίου Γεωργίου, για το οποίο ο Δημήτρης Καραμπίλιας αναφέρει σε άρθρο του που δημοσιεύτηκε ως απομνημονεύματα στην εφημερίδα «Η Σημερινή» Πάτρας, στις 30 Απριλίου 1950, ότι ο λαός το ονόμαζε «πούμπλικο» εξαιτίας της χρήσης του αυτής:

ΕΠ’ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΣ
Το εργατικό κίνημα στην παληά Πάτρα
Η υποψηφιότης του Πλάτωνος Δρακούλη από την Σοσιαλιστική Αδελφότητα. Σκληρός αγών με τον Αχιλλέα Γεροκωστόπουλο. Αι πρώται εργατικαί απεργίαι. Η «Μασσαλιώτις των εργατών». Το «Μπούβλικο».

Αναμνήσεις του κ. Δ. ΚΑΡΑΜΠΙΛΙΑ

Η Πάτρα υπήρξε πρωτοπόρος, μεταξύ όλων των Ελληνικών πόλεων, στο εργατικό κίνημα. Πριν ακόμη δημιουργηθούν βιομηχανίες, η κίνησις περιωρίζετο στους διανοουμένους, που εμπήκαν επί κεφαλής του αγώνος για την μόρφωσι και χειραφέτησι της εργατικής τάξεως. Από τις πλέον σημαντικές οργανώσεις στην εργατική ιστορία των Πατρών, ήταν η «Σοσιαλιστική Αδελφότης», που ίδρυσαν, κατά τα τέλη του 19ου αιώνος, ο δικηγόρος Βασ. Δουδούμης, ο δάσκαλος Χαριλ. Δημητρόπουλος και ο αρχιτέκτων Αριστ. Θάλης. Ήσαν φίλοι του πρώτου Έλληνος σοσιαλιστού, του Πλάτωνος Δρακούλη (μάλιστα ο Δουδούμης ήταν και συμμαθητής του, γιατί ο Δρακούλης είχε βγάλει στη Πάτρα το γυμνάσιο) και κατά τας εκλογάς του 1895 του έθεσαν υποψηφιότητα. Τότε, ο Δρακούλης ήλθε δεύτερος επιλαχών και έχασε την εκλογή με λίγους ψήφους. Τόσο φανατικός ήταν τότε ο εκλογικός αγών, ώστε και ο Αχιλλεύς Γεροκωστόπουλος έχασε με 3 ψήφους.

Κατά τον προεκλογικό αγώνα, η Σοσιαλιστική Αδελφότης των Πατρών εξέδωσε μια εφημεριδούλα με τον τίτλο «Το Φως», όπου εδημοσίευσε την εικόνα του Δρακούλη και το σοσιαλιστικό του πρόγραμμα. Στην εφημεριδούλα αυτή εδημοσιεύθη και η «Μασσαλιώτις των Εργατών», προς υποστήριξιν της υποψηφιότητος του Δρακούλη. Ήταν ένα τραγούδι, μεταφρασμένο από τα αγγλικά, το οποίον ήταν πάνω στα μέτρα της Μασσαλιώτιδος και τραγουδιόταν στον ρυθμό της. Ο μεταφραστής Βασ. Δουδούμης διετήρησε το μέτρο και έτσι τα μέλη της Σοσιαλιστικής Αδελφότητος, που ξεπερνούσαν τότε τα 150, έψαλλαν τον ύμνο αυτό σ’ όλες τις συγκεντρώσεις τους, αργότερα δε η «Μασσαλιώτις των Εργατών» εψάλλετο και στις πρώτες εργατικάς απεργίες των Πατρών.

Αυτή ήταν η «Μασσαλιώτις των Εργατών»:

Εμπρός παιδιά της Λευτεριάς

Η Δόξα τώρα μας καλεί.
Κάτου ο τύραννος παράς.
Κλαίν τα παιδιά μας για ψωμί. (δις)

Λησταί και τύραννοι, λοιπόν,
Θα χουν πατρίδα αυτή τη Γη;
Γιατί να χαίρονται αυτοί
Των μόχθων μας το προϊόν;

(Επωδός)
Εργάται των Εθνών.
Μια γνώμη, μια καρδιά.
Με δύναμη, με ένωση,
Η νίκη είναι για μας.

Οπόταν θέλουν βασιλείς
Κι’ αγύρται Υπουργοί
Καλούν στρατούς αιμοχαρείς.
Μας σφάζουν και μας πυρπολούν.

Αδέρφια τ’ είν’ που μας κρατεί.
Γιατί ν’ αφήνουμ’ απαθείς
Να μας τραβούν δεσποτικώς
Οι σταυρωτήδες στη σφαγή;

Εργάται των Εθνών κ.λπ.

Μες στο χρυσάφι κολυμβούν
Αγέρωχοι και αγενείς.
Για εξουσία όλο διψούν.
Θέν να πουλούνε και το φως.

Θέλουν ακόμη κι’ ως θεούς.
Κάθε φτωχός να τους τιμά.
Πλην θε να μάθουν μια φορά,
Να τους φοβούνται τους φτωχούς.

Εργάται των Εθνών κ.λπ.

Ελευθερία, ποιος ποτέ
Άπαξ την όψη σου ιδή
Να σ’ αρνηθή μπορεί εσέ.
Δεν σε δαμάζει η φυλακή.

Τόσοι αιώνες κι’ εποχές

Περνούσ’ ο κόσμος σε κλαυθμούς.
Σε τούτους, όμως τους καιρούς.
Ο κόσμος νοιώθει τις ψευτιές.

Εργάται των Εθνών κλπ.

Με την πρωτοβουλία της Σοσιαλιστικής Αδελφότητος, ιδρύθη το πρώτο σωματείο των Πατρών, που ήταν των ξυλεργατών. Υπήρχαν τότε στην Πάτρα τρία ξυλουργικά εργοστάσια (Μαμάκη, Παπανικολάου και Τασσοπούλου) που παρελάμβαναν κορμούς δέντρων από τη Βόρειο Ελλάδα και έφτιαναν σανίδες για τα σταφιδοκιβώτια. Τον Αύγουστο του 1896 το νεαρό σωματείο των ξυλεργατών εκήρυξε την πρώτη του απεργία, που έληξε με νίκη των εργατών μέσα σε μια εβδομάδα.

Επηκολούθησε ίδρυσις σωματείων σταφιδοκιβωτοποιών, καπνεργατών και τσιγαράδων, που σε λίγο έκαμαν τις πρώτες απεργίες τους, πάντοτε με την καθοδήγηση της «Σοσιαλιστικής Αδελφότητος», της οποίας πολλά μέλη ήσαν και μέλη των σωματείων.

Όταν εγίνετο μια απεργία, οι εργάτες καλούσαν επισήμως την Σ.Α. να στείλη αντιπρόσωπό της, να τους μιλήση. Από τα διανοούμενα μέλη της Σ.Α. επήγαιναν και μιλούσαν στους απεργούς, για τον σκοπό του αγώνα τους, για την ανάγκη της πειθαρχίας και γενικώτερα για το κοινωνικό ζήτημα. Όσοι ησχολούντο τότε με το εργατικό κίνημα, ενεπνέοντο από αγνή ιδεολογία. Εργατοκάπηλοι δεν υπήρχαν τότε.

Ελλείψει Εργατικού Κέντρου, οι συγκεντρώσεις των εργατών εγίνοντο πάντοτε στο πρώτο δημόσιο σχολείο των Πατρών, στην πλατεία Αγίου Γεωργίου. Ο κόσμος το έλεγε «Μπούβλικο», από την ιταλική λέξη «πούμπλικο» που θα πη δημόσιο. Όλα τα άλλα σχολεία ήταν τότε ιδιωτικά και του Αγίου Γεωργίου ήταν το μόνο δημόσιο, του Κράτους, επομένως του λαού. Με αυτή την ερμηνεία, «δημοκρατικώ δικαίω», οι εργάτες έμπαιναν στο σχολείο, σαν στο σπίτι τους, χωρίς να ρωτήσουν κανέναν και χωρίς κανένας να τους ενοχλήση ποτέ. Το κλειδί του σχολείου οι δάσκαλοι το άφηναν στο διπλανό καφενείο. Όταν ήταν ανάγκη να γίνει διάλεξη της Σοσιαλιστικής Αδελφότητος ή συγκέντρωση απεργών, έπαιρναν το κλειδί ως κυρίαρχος λαός κι’ έκαναν τη δουλειά τους. Αστυνομία Κρατική τότε δεν υπήρχε. Η αστυνομία ήταν δημοτική και ποτέ δεν σκέφθηκε να εμποδίση την εργατική κίνηση, που, άλλωστε, γίνονταν πάντοτε με ησυχία και τάξη.

Αλλά η πρώτη αυτή σοσιαλιστική κίνησις διεσπάσθη και αποσυνετέθη λίγο αργότερα, όταν διαιρέθησαν σε Δρακουλικούς (με θεοσοφιστικές τάσεις) και αντι-Δρακουλικούς (με καθαρά υλιστικές τάσεις).

ΔΗΜ. ΚΑΡΑΜΠΙΛΙΑΣ

Συνεχίζεται